ኢትዮጵያ ዉስጥ በመድሀኒት እጦት የሚሠቃዩ የፖርኪንሰን ታማማሚዎች (Parkinson's Disease)
# ለመሆኑ ፓርኪንሰን ህመም ምንድ ነው ?
ፓርኪንሰን በአንጎል ውስጥ የሚፈጠር ዶፓሚን በሚባል ንጥረ ነገር እጥረት የሚከሰት ጠቅላላ እንቅስቃሴን የሚያዉክ የአንጎል፣ የነርቭና የጡንቻ ህመም ሲሆን እስከአሁን ህመሙን የሚያድን መድሃኒት ያልተገኘለት እየተባባሰ የሚሄድ ህመም ነው፡፡
# ህመሙ እንዴት ይከሰታል?
የፓርኪንሰን ህመም በምን አንደሚከሰት የማይታወቅ ሲሆን አንድ ጊዜ ከተከሰተ ማቆም ሆነ እንዳይባባስ ማድረግ የማይቻል ምልክቶችን ብቻ የሚያስታግሱ እንጂ ፈፅሞ የሚያድን መድሃነኒት ያልተገኘለት ህመም ሲሆን የፓርኪንሰን ህመም በምን ምክንት አንደሚከስት ግምቶች ቢኖሩም በእርግጠኛነት የህመሙ መነሻ አይታወቅም።
# በፓርኪንሰን ህመም የሚጠቃ ማን ነው?
የፓርኪንሰን ህመም ሁሉንም የሰው ዘር በእኩል ደረጃ የሚያጠቃ ሲሆን ጥቁር/ነጭ! ሀብታም/ድሀ፣ ሴት/ወንድ የማይለይ ሁሉንም የሰው ዘር የሚያጠቃ ከባድ ህመም ሲሆን ህመሙም ከሴቶች ይልቅ ወንዶች ላይ ይበልጥ እንደሚከሰት ጥናቶች ያሳያሉ፡፡
Parkinson disease (PD) is a brain condition that causes problems with movement, mental health, sleep, pain and other health issues.PD gets worse over time.
There is no cure, but therapies and medicines can reduce symptoms. Common symptoms include tremors, painful muscle contractions and difficulty speaking. Parkinson disease results in high rates of disability and the need for care. Many people with PD also develop dementia.The disease usually occurs in older people, but younger people can also be affected.
Men are affected more often than women.
# የህመሙን ምልክቶች ለመቀነስ ምን ምን መድሀኒቶች እንጠቀማለን?
በሀገራችን በስፋት ምልክቶችን ለማስታገስ የምንጠቀማቸዉ Carbidopa/ Levodpa Combination and Trihexyphenidyl የሚባሉ መድሀኒቶች ሲሆኑ መዳኒቶቹ አማራጭ ብራንድ ስለሌላቸዉ መድሀኒቶቹን ለማግኘት እጅግ አዳጋች እየሆነ ሰለመጣ ታማሚዎችንና አስታማሚዎችን ከህመሙ በላይ የህለት ተህለት ኑሯቸዉን አክብዶባቸዋል።
ጉዳዩን ከ ፖርኪንሰን ህመምተኞች ድጋፍ ሰጪ ድርጅት (Parkinson's disease support organization ) ጋር በመሆን ወደ ሸገር ኤፍ ኤም የወሰድነዉ ሲሆን እንዲሁም በግልም ከዚህ በፊት ለ15 አመታት መድሀኒቱን ወደ ሀገር ዉስጥ ከሚያስመጣዉ ድርጅት ጋር ባደረኩት ዉይይት አስመጪዉ ከ May 2024 ጀምሮ ከአምራቹ ጋር ያለዉን ግንኙነት እንዳቆመና በቀጣይ የትኛዉ ድርጅትወደ ሀገር ዉስጥ እንደሚያስገባዉ ምንም መረጃ እንደሌለዉ የገለፀልኝ ሲሆን ይህም ለህምተኞቹ ተስፋን የሚያጨልም ነዉ።
በዚህ ጉዳይ ላይ የኢትዮጵያ መድሀኒት ፈንድ አቅርቦት ድርጅት (EPSA) ጉዳዩን ትኩረት ሰጦት ለህመምተኞች አለዉ ሊላቸዉ ይገባል። እኛም እነኚህን የማህበረሰብ ክፍሎች አለን ልንናላቸዉ ይገባል።
Tomas H
Public Health, C.Pharmacist
Reference.
1. Parkinsondisease - World Health Organization (WHO).
2. Parkinson'sdisease - Symptoms and causes Mayo Clinic.
3. What is Parkinson's? Parkinson's Foundation
@HakimEthio