በትረማርያም አበባው Betremariam Abebaw

✔️መልስ፦ ከዚህ የተጠቀሱት ክፉዎች መላእክት የሚባሉት መደባቸው ከቅዱሳን መላእክት ሆኖ ነገር ግን ለአምላካቸው ከመቅናታቸው የተነሣ አጥፊዎችን ለመቅጣት የሚፋጠኑ ናቸው። ክፉ ያሰኛቸው ይህ ነው እንጂ በደል በድለው አይደለም። በነገደ ሚካኤል ሥር የሚመሩ ናቸው።

▶️፳. "አቤቱ የተገዳደሩህን መገዳደራቸዉን ለጎረቤቶቻችን ሰባት እጥፍ በብብታቸዉ ክፈላቸው" ይላል (መዝ.78፥12)። በብብታቸዉ ክፈላቸዉ ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ በብብታቸው ክፈላቸው ማለት በጎረቤቶቻቸው አማካኝነት ፍዳቸውን አምጣባቸው ማለት ነው።

▶️፳፩. "የእንባችንን እንጀራ ትመግበናለህ። እንባችንንም በስፍር ታጠጣናለህ" ሲል ትርጉሙ ምን ማለት ነው (መዝ.79፥5)?

✔️መልስ፦ የእንባችንን እንጀራ ትመግበናለህ ማለት እንባችን የፈሰሰበትን እንጀራ ትመግበናለህ ማለት ነው። እንባችንንም በስፍር ታጠጣናለህ ማለት በኀዘን ሳሉ መጠጥ ሲያቀርቡላቸው እንባቸው በመጠጡ እየፈሰሰ ይጠጡታልና ነው። ይህ ስለ መቃብያን የተነገረ ነው።

▶️፳፪. መዝ.80፥6 ላይ "ጀርባውን ከመስገጃው መለሰ እጆቹም በቅርጫት ተገዙ" ሲል ትርጉሙ ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ ይህ ስለዮሴፍ የተነገረ ነው። ዮሴፍ ጀርባውን ከመስገጃው መለሰ ማለት የግብፅን ጣዖት አለማምለኩን ያመለክታል። እጆቹም በቅርጫት ተገዙ ማለት ዮሴፍ በግብፅ ተሹሞ ሳለ መኳንንቱ ወደ ጣዖቱ እንሂድ ሲሉት እኔማ መች ያደርሰኛል እያለ ቅርጫት ሲያነሣ ሲጥል ይውል ነበርና ይህን ለመግለጽ ነው።

▶️፳፫. መዝ.77፥43 "በጣኔዎስ በረሃ ያደረገውን ድንቁን" ይላል። በጣኔዎስ በረሃ ያደረገው ተአምር ምንድን ነው? በረሃው የት ይገኛል?

✔️መልስ፦ የጣኔዎስ በረሃ በግብጽ ሀገር የሚገኝ በረሃ ነው። ጣኔዎስ የግብጽ አካል እንደመሆኗ እግዚአብሔር በግብጽ ዘጠኝ ተአምራትን አድርጓል።

▶️፳፬. "አፋቸውን በሰማይ አኖሩ። አንደበታቸውም በምድር ውስጥ ተመላለሰ" ይላል (መዝ.72፥9)። ምን ማለት እንደሆነ ቢያብራሩልን?

✔️መልስ፦ አፋቸውን በሰማይ አኖሩ ማለት በአንደበታቸው በሰማይ አምላክ የለም አሉ። አንደበታቸውም በምድር ተመላለሰ ማለት በምድርም አምላክ የለም ብለው ካዱ ማለት ነው። ስለከሓድያን ስለእነ ናቡከደነፆር የተነገረ ነው።

▶️፳፭. "ከሕልም እንደሚነቃ አቤቱ ስትነቃ ምልክታቸውን ታስነውራለኽ" ይላል (መዝ.72፥20)። ትርጓሜው ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ ከሕልም የሚነቃ ሰው ፈጥኖ እንደሚነቃ ጌታ ሆይ ከእስራኤል ክፉዎችን አጥፋቸው ማለት ነው።

▶️፳፮. "የልቤ አምላክ ሆይ ልቤና ሥጋዬ አለቀ። እግዚአብሔር ግን ለዘለዓለም ዕድል ፈንታዬ ነው" ይላል (መዝ.72፥26)። ልቤና ሥጋዬ አለቀ ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ልቤና ሥጋዬ አለቀ ማለት በፈጣሪዬ አምኜ ነፍሴም ሥጋዬም በክብር ተፈጸመ ማለት ክብር በዛለት ማለት ነው።

▶️፳፯. "አንተ ባሕርን በኀይልኽ አጸናኻት። አንተ የእባቦችን ራስ በውሃ ውስጥ ሰበርኽ" ይላል (መዝ.73፥13)። የእባቦችን ራስ በውሃ ውስጥ ሰበርኽ ሲባል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ የእባብ ራስ ከተመታ መንቀሳቀስ እንደማይችል በናጌብና በአድማስ መካከል ባለው ውቅያኖስ የምትኖረዋ ሌዋታን የተባለች ፍጥረት ከዚያ ውጭ እንዳትንቀሳቀስ በእግዚአብሔር መወሰኗን ያመለክታል።

▶️፳፰. "ሰው በፈቃዱ ያመሰግንኻልና ከኅሊናቸው ትርፍም በዓልኽን ያደርጋሉ" ይላል (መዝ.75፥10)። ከኅሊናቸው ትርፍም በዓልኽን ያደርጋሉ ሲባል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ከኅሊናቸው ትርፍ ማለት በልተው ጠጥተው ከተረፈ ገንዘባቸው ሰጥተው በዓልህን ያደርጋሉ ማለት ያከብራሉ ማለት ነው።

▶️፳፱. "ይህ ድካሜ ነው አልኹ። የልዑል ቀኝ እንደ ተለወጠ የእግዚአብሔርን ሥራ አስታወስኹ። የቀደመውን ተአምራትኽን አስታውሳለኹና በምግባርኽም ዅሉ እናገራለኹ። በሥራኽም እጫወታለኹ" ይላል (መዝ.76፥10-12)። የልዑል ቀኝ እንደ ተለወጠ እና በሥራኽም እጫወታለኹ ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ የልዑል ቀኝ እንደተለወጠ ማለት እግዚአብሔር በሥልጣኑ ሳያጠፋን ማለት ቸርነቱ በዝቶልን ማለት ነው። በሥራህ እጫወታለሁ ማለት አድርግ ያልከኝን ተግባር አድርጌ እኖራለሁ ማለት ነው።

▶️፴. "ከግብጽ በወጣ ጊዜ ለዮሴፍ ምስክር አቆመው። ያላወቅኹትን ቋንቋ ሰማኹ። ጫንቃውን ከሸክም እጆቹንም በቅርጫት ከመገዛት አራቅኹ" ይላል (መዝ.80፥5-6)። ያላወቅኹትን ቋንቋ የተባለው ምን ዓይነት ቋንቋ ነው?

✔️መልስ፦ ይህ ስለዮሴፍ የተነገረ ነው። ዮሴፍ ለመጀመሪያ ጊዜ ወደ ግብፅ ሲሄድ የግባፃውያንን ቋንቋ ባለማወቁ እንደተቸገረ የሚገልጽ ነው።

▶️፴፩. "ከግብጽ ምድር ያወጣኹኽ እኔ እግዚአብሔር አምላክኽ ነኝና አፍኽን አስፋ እሞላዋለኹም" ይላል (መዝ.80፥10)። አፍኽን አስፋ እሞላዋለኹም ማለት ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ አፍህን አስፋ ማለት በጸሎት ለምነኝ ማለት ነው። እሞላዋለሁም ማለት የለመንከኝን አድርግልሀለሁ ማለት ነው።

▶️፴፪. "አቤቱ ፍርድህን ለንጉሥ ስጥ። ጽድቅህንም ለንጉሥ ልጅ። ሕዝብህን በጽድቅ ችግረኞችህንም በፍርድ ይዳኝ ዘንድ። ተራሮችና ኰረብቶች ለሕዝብህ ሰላምን ይቀበሉ" ይላል (መዝ.71፥1-3)። እዚህ ላይ ንጉሥና የንጉሥ ልጅ ያለው ራሱን ዳዊትንና ልጁን ነው?

✔️መልስ፦ አዎ። መዝሙር 71ን ዳዊት ስለልጁ ሰሎሞን ተናግሮታል። ስለዚህ ንጉሥ ያለው ዳዊትን የንጉሥ ልጅ ያለው ደግሞ ሰሎሞንን ነው። በምሥጢር ንጉሥ ያለው አብን የንጉሥ ልጅ ያለው ወልድን ተብሎ መተርጎም ይችላል። ወልድ የአብ የባሕርይ ልጅ ነውና።

▶️፴፫. "የተርሴስና የደሴቶች ነገሥታት ስጦታን ያመጣሉ። የዓረብና የሳባ ነገሥታት እጅ መንሻን ያቀርባሉ" ይላል (መዝ.71፥10)። ይህ በዋናነት ስለ ሰሎሞን ወይስ ስለክርስቶስ የተነገረ ነው? ቢያብራሩልኝ።

✔️መልስ፦ በዋናነት ስለሰሎሞን የተነገረ ቢሆንም ስለክርስቶስም ያስተረጉማል። የነቢያት ቃል አንዱ ብዙ ሐሳቦችን የሚያስተላልፍ ነውና። ለጊዜው ሰሎሞን ጠቢብ ንጉሥ ስለነበረ የተርሴስ፣ የደሴቶች ነገሥታት የተለያዩ ስጦታዎችን አመጡለት ማለት ነው። ስለክርስቶስ ሲነገር ደግሞ ሰብአ ሰገል እጅ መንሻ አመጡለት ማለት ነው።

▶️፴፬. "በምድር ውስጥ በተራሮች ላይ መጠጊያ ይሆናል። ፍሬውም ከሊባኖስ ይልቅ ከፍ ከፍ ይላል። እንደ ምድር ሣር በከተማ ይበቅላል። ስሙ ለዘላለም ቡሩክ ይሆናል። ከፀሐይም አስቀድሞ ስሙ ይኖራል። የምድር አሕዛብ ሁሉ በእርሱ ይባረካሉም አሕዛብ ሁሉ ያመሰግኑታል" ይላል (መዝ.72፥16-17)። የዚህ ንባብ ትርጓሜው ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ የሰሎሞን መንግሥት ለተቸገሩት መጠጊያ እንደሆነ ያመለክታል። ፍሬውም ከሊባኖስ ይልቅ ከፍ ከፍ ይላል ማለት ፍሬ ነገሩ ጥበቡ ከዛፍ ፍሬ ይበዛል ማለት ነው። ሰሎሞን በኢየሩሳሌም ከተማ መኖሩን ለመግለጽ በከተማ ይበቅላል ተብሏል። ስሙ የከበረ ነው ተብሏል። ለክርስቶስ ሲነገር በባሕርይው የሚመሰገን መሆኑን መግለጽ ነው። አሕዛብ ሁሉ ያመሰግኑታል ማለት በእርሱ አምነው ያመሰግኑታል ማለት ነው።

▶️፴፭. "የኃጢአተኞችን ሰላም አይቼ በዐመፀኞች ቀንቼ ነበርና። ለሞታቸው መጣጣር የለውምና። ኃይላቸውም ጠንካራ ነውና። እንደ ሰው በድካም አልሆኑም። ከሰው ጋርም አልተገረፉም" ይላል (መዝ.72፥3-5)። ይህን ንባብ ግልጽ ቢያደርጉልኝ።

✔️መልስ፦ በርስቶች መካከል ብታድሩ ማለት የከነዓን ሰዎች ወደ ወረሷት ወደሴም ዕፃ ብትደርሱ እንደ ርግብ ክንፎች በቅጠልያ ወርቅም እንደተለበጡ ላባዎቿ ትሆናላችሁ። ይህም ማለት ወርቅ ጽሩይ እንደሆነ ልብን የምታጠራ ሕግን ታገኛላችሁ ማለት ነው።

▶️፲፭. መዝ.67፥17 ላይ የእግዚአብሔር ሠረገላዎች የተባሉ እነማን ናቸው?

✔️መልስ፦ የእግዚአብሔር ሠረገላዎች የሚባሉት በእግዚአብሔር ሕግ የሚመሩ እስራኤላውያን ናቸው።

▶️፲፮. መዝ.67፥18 "ምርኮን ማርከኽ ወደ ሰማይ ወጣኽ። ስጦታኽንም ለሰዎች ሰጠኽ። ያድሩ ዘንድ ይክዱ ነበርና'' የሚለውን ቢያብራሩልኝ።

✔️መልስ፦ ምርኮን ማርከህ ወደ ሰማይ ወጣህ ማለት ለጊዜው እስራኤላውያንን ከባቢሎን ምርኮኝነት አውጥተህ በዘሩባቤል አማካኝነት ወደ ኢየሩሳሌም መለስካቸው ማለት ነው። በሌላ አገላለጽ (ኦ ክርስቶስ) ነፍሳትን ከሲኦል አውጥተህ ወደ ገነት አገባሀቸው ማለት ነው። ስጦታህንም ለሰዎች ሰጠህ ማለት ሚጠተ ሥጋን ለእስራኤል ሰጠህ፣ ሚጠተ ነፍስን ደግሞ ለነፍሳት ሰጠህ ማለት ነው። ሚጠትን ባትሰጥ ኖሮ ይክዱ ነበር ማለት ከመከራው ጽናት የተነሣ ከአምልኮተ እግዚአብሔር ይወጡ ነበር ማለት ነው።

▶️፲፯. መዝ.67፥20 ላይ "የሞት መንገድ የእግዚአብሔር ነው'' ሲል ምን ለማለት ነው?

✔️መልስ፦ የሞት መንገድ የእግዚአብሔር ነው ማለት የሰውን ነፍሱን ከሥጋው የመለየት ሥልጣን የእግዚአብሔር ነው ማለት ነው።

▶️፲፰. መዝ.67፥21 ላይ ''በጠጉራቸው ጫፍም በደላቸው ይኼዳል'' ሲል ምን ማለቱ ነው?

✔️መልስ፦ ይህ ማለት ማዕበል ሞገዱ በራሳቸው ላይ ይሔዳል ማለት ነው። ይኸውም ለበደሉ እስራኤላውያን ታላቅ መከራ ይመጣባቸዋል ማለት ነው። በሌላ አገላለጽ የምእመናን ኃጢአታቸው በክርስቶስ ይቅር ይባላል ማለት ነው።

▶️፲፱. መዝ.67፥22 ላይ ''ወጥቼ እመለሳለኹ'' ይላል። ቢብራራ።

✔️መልስ፦ ይህ ስለክርስቶስም ያስተረጉማል። (ይቤ ክርስቶስ) ወደ ሰማይ ዐርጌ እመለሳለሁ ይላል። ይህም ማለት በምጽአት መጥቶ ፍርድ እንደሚሰጥ ያመለክታል።

▶️፳. መዝ.67፥23 ላይ ''እግሮችኽ በደም ይነከሩ ዘንድ የውሻዎችኽ ምላስ በጠላቶች ላይ ነው'' ማለቱ ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ እግሮችህ በደም ይነከሩ ዘንድ የተባለ ክርስቶስ በመስቀል እግሮቹ ተቸንክረው በደም እንደሚነከሩ ያመለክታል። ሰላም ለአጽፋረ እግርከ በደመ ቅንዋት እለ ተጠምዓ እንዳለ ደራሲ። የውሾችህ ምላስ በጠላቶች ላይ ነው ማለት ውሻ ለጌታው ታማኝ እንደሆነ በአንተ የሚያምኑ ምእመናን አንደበት በአጋንንት ላይ ነው ማለት ነው።

▶️፳፩. "ቀንድና ጥፍር ካበቀለ ከእንቦሳ ይልቅ እግዚአብሔርን ደስ ያሠኘዋል" ይላል (መዝ.68፥31)። ምን ማለት እንደሆነ ቢያብራሩልን?

✔️መልስ፦ ቀንድና ጥፍር ያበቀለ እንቦሳ የተባለው ለቤተ መቅደስ የሚሠዋውን መሥዋዕት ነው። ከዚህ መሥዋዕት ይልቅ እግዚአብሔርን ደስ ያሰኘዋል የተባለ ግን ከፍ ብሎ እንደተገለጠው ምስጋና መሆኑን ያመለክታል።

▶️፳፪. ''በምሥራቅ በኩል ወደ ሰማየ ሰማያት ለወጣ ለእግዚአብሔር ዘምሩ" ሲል ምን ማለት ነው? ቢብራራልኝ (መዝ.67፥33)።

✔️መልስ፦ በምሥራቅ በኩል ወደ ሰማየ ሰማያት ለወጣ ለእግዚአብሔር ዘምሩ ማለት ትሩፋንን ይዞ ከፋርስ ባቢሎን ወደ ኢየሩሳሌም ለወጣ ለእግዚአብሔር ምስጋና አቅርቡ ማለት ነው። በሌላ አገላለጽ ነፍሳትን ከሲኦል ወደ ገነት ለመለሰ ለእግዚአብሔር ምስጋና አቅርቡ ማለት ነው።

▶️፳፫. መዝ.68፥6 ''የእስራኤል አምላክ ሆይ የሚሹኽ በእኔ አይነወሩ'' ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ይህ ማለት እግዚአብሔር ሆይ አንተን በሕግ በአምልኮ የሚሹህ ነቢያት ካህናት የእኔ መከራ አይድረስባቸው ይላል ዳዊት።

▶️፳፬. መዝ.70፥6 ''በማሕፀን ውስጥም አንተ ሸሸግኸኝ'' ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ በማሕፀን ውስጥ ሸሸግኸኝ ማለት በጽንስነቴ እንዳልሞት አንተ ጠበቅኸኝ ማለት ነው።

▶️፳፭. መዝ.70፥7 ''እንደ ጥንግ ኾንኹ" ሲል ጥንግ ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ ጥንግ የሚባለው እንደ ኳስ ክብ የሆነች በጣም ትንሽ ነገር ስትሆን በገና ጨዋታ ተጫዋቾች የሚጫወቱባት የሚለጓት ነገር ናት።

▶️፳፮. መዝ.62፥8 ላይ "ነፍሴ በዃላኽ ተከታተለች እኔንም ቀኝኽ ተቀበለችኝ" ይላል። ቢብራራልኝ።

✔️መልስ፦ ነፍሴ በኋላህ ተከታተለች ማለት በአምልኮ አንተን ተከተለች ማለት ነው። ስለዚህም ቀኝህ ተቀበለችኝ ማለት ረድኤትህን ሰጠኸኝ ማለት ነው።

▶️፳፯. መዝ.64፥2 "ሥጋ ዅሉ ጸሎትን ወደምትሰማ ወደ አንተ ይመጣል" ይላል። ሥጋ ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ሥጋ ብሎ የጠቀሰው ሰውን ነው። ሰውን አንዳንድ ጊዜ ሥጋ አንዳንድ ጊዜ ነፍስ ብሎ ይጠራዋልና ነው። ስለዚህ ሰው ሁሉ፣ ሥጋዊ ደማዊ ፍጥረት ሁሉ ወደ አንተ ይመጣል ማለት ጸሎቱን ያቀርባል ማለት ነው።

▶️፳፰. መዝ.65፥18 "በልቤስ በደልን አይቼ ብኾን ጌታ አይሰማኝም ነበር" ይላል። ይህ ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ዳዊት ይህንን የተናገረው ስለትሩፋን ነው። ከትሩፋንም ስለአስቴርና ስለመርዶክዮስ ነው። መርዶክዮስ በልቡናዬ ቂም በቀል፣ በቃሌ መበደል፣ በእጄ መግደል ቢኖር እግዚአብሔር ልመናዬን ባልሰማኝም ነበር ይላል።

▶️፳፱. "እስከ መቼ በሰው ላይ ትቆማላችሁ? እናንተ ሁላችሁ እንዳዘነበለ ግድግዳ እንደ ፈረሰም ቅጥር ትገድላላችሁ" ይላል (መዝ.61፥3)። እንዳዘነበለ ግድግዳ እንደ ፈረሰም ቅጥር ትገድላላችሁ ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ያዘነበለን ግድግዳና የፈረሰን አጥር ሌላ ሰው እንዳይጎዳ እንደምታፈርሱት ሁሉ መቃብያንን ለምን ትገድሏቸዋላችሁ ብሎ ዳዊት ይናገራል። ደግ ሆነው ሳለ መግደል አይገባችሁም ነበር ማለቱ ነው።

▶️፴. "ነገር ግን የሰው ልጆች ከንቱ ናቸው። የሰው ልጆችም ሐሰተኞች ናቸው። በሚዛንም ይበድላሉ። እነርሱስ በፍጹም ከንቱ ናቸው" ይላል (መዝ.61፥9)። በሚዛንም ይበድላሉ ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ በሚዛን ይበድላሉ ማለት በሚዛን ያታልላሉ ማለት ነው። ይኸውም በታናሽ ሚዛን ሰጥተው በታላቅ ሚዛን ይቀበላሉ ወይም በታላቅ ተቀብለው በታናሽ ይሰጣሉ ማለት ነው። ምሥጢሩ ሕግን ያሳብላሉ ማለት ያፈርሳሉ ማለት ነው።

▶️፴፩. "የባሕሩን ጥልቀት የሞገድንም ጩኸት ታናውጣለህ" ይላል (መዝ.64፥7)። ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ የባሕርን ጥልቀት የሞገድንም ጩኸት ታናውጣለህ ማለት በጥልቅ ባሕር ሞገድ ፈርዖንን አሰጠምክ ማለት ነው።

▶️፴፪. "ትልሟን ታረካለህ። ቦይዋንም ታስተካክላለህ። በነጠብጣብ ታለሰልሳታለህ። ቡቃያዋንም ትባርካለህ። በቸርነትህ ዓመትን ታቀዳጃለህ። ምድረ በዳውም ስብን ይጠግባል። የምድረ በዳ ተራሮች ይረካሉ። ኮረብቶችም በደስታ ይታጠቃሉ። ማሰማርያዎች መንጎችን ለበሱ። ሸለቆችም በእህል ተሸፈኑ። በደስታ ይጮኻሉ ይዘምራሉም" ይላል (መዝ.65፥10-12)። የዚህ ትርጓሜው ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ ከላይ ያለው ስለዚህች ዓለም የተነገረ ነው። እግዚአብሔር ትልሟን በዝናም አርክቶ፣ ወንዞቿን አስተካክሎ ምድር ቡቃያን እንደምታወጣ ያመለክታል። በቸርነትህ ዓመትን ታቀዳጃለህ ማለት በቸርነትህ ዘመን የተገኘውን ዓመት ትባርካለህ በዘመኑ የሚገኘውን እህሉንም ታበዛለህ ማለት ነው። ተራሮች ይረካሉ፣ ኮረብቶች በደስታ ይታጠቃሉ ማለት አብበው ለምልመው ያሸበርቃሉ ማለት ነው። ማሰማሪያዎች መንጎችን ለበሱ ማለት አውራ በጎች ሴት በጎችን ይንጠላጠሏቸዋል ማለት ነው። ሸለቆዎች በእህል ተሸፈኑ፣ በደስታ ይጮኻሉ ይዘምራሉ

በቅዱሳት ገድላትና ድርሳናት ዙሪያ እንዲሁም በጥንተ አብሶ ዙሪያ

፩፦ እስካሁን በተመለከትኩት ገድላት አያስፈልጉም መወገድ አለባቸው የሚል ንግግርም ጽሑፍም ከኦርቶዶክሳውያን አልሰማሁም። ምክንያቱም ገድላትና ድርሳናት የወንጌል ትርጉሞች ናቸው። የቅዱሳን ሕይወት የሚታይ የሚዳሰስ የወንጌልን ቃል በተግባር የሚያሳይ ነውና።

፪፦ ነገር ግን በአንዳንድ ገድላትና ድርሳናት ውስጥ በተለያዩ ምክንያቶች ብዙ ስሕተቶች ሊገኝባቸው ይችላል። ይህ እንዳይፈጠር የሊቃውንት ጉባኤያችን ጠንክሮ ማዕከላዊ የቅዱሳት መጻሕፍት ኅትመት ቢኖረውና በዚያ ቢታተሙ መልካም ነው። ብሔርን ከብሔር የሚያጣሉ፣ ጥላቻን የሚያስተላልፉ ሐሳቦች በግል በሚታተሙት ገድላት ይስተዋላል።

፫፦ ለምሳሌ ቡና ይጠጣል ወይስ አይጠጣም የሚለው ክርክር ምንጩ ገድልና ድርሳን ነው። ለምሳሌ እኔ ከአምስት የገድላትና የድርሳናት መጻሕፍት ቡና እንደማይጠጣ የሚገልጽ አግኝቻለሁ። በተማርኩባቸው ጉባኤ ቤቶችና በየትኛውም የመጻሕፍት ትርጓሜ ጉባኤ ቤት ቡና አይጠጣም የሚለው ሐሳብ ተቀባይነት የለውም። ታዲያ ጉባኤ ቤቶች ይህንን ሐሳብ ቀጥታ የመቀበል ግዴታ አለባቸውን?

፬፦ ባለፈው መጋቤ ሐዲስ ኃይለ እግዚእ አሰፋ (የጠቅላይ ቤተክህነት የትምህርትና ሥልጠና ክፍል ኃላፊ) ማዕከላዊ ጎንደር ሀገረ ስብከት በነበረው ሥልጠና እንደማሳያ ብለው ብዙ የተአምረ ማርያም ቅጅዎችን እንዳዩ ገልጸውልን ነበር። እና በአንዱ የብራና ተአምረ ማርያም ቅጂ አጼ ቴዎድሮስን እጅግ በጣም አክፋፍቶ የሚገልጽ እንዳገኙ ገልጸውልን ነበር። አስተውሉ በአንዱ ቅጂ ነው የተገኘ እንጂ በሁሉ አይደለም። ትክክልነቱ ምን ያህል ነው? የሚለው ጥናት ይጠይቃል።

፭፦ ገድለ ዮሐንስ መጥምቅ ላይ ዮሐንስ አሥር ጊዜ ከተለያዩ እናቶችና አባቶች እንደተወለደ የሚገልጽ አግኝቻለሁ። ዮሐንስ መጀመሪያ የተወለደ ከአዳምና ከሔዋን ሲሆን ስሙም ያን ጊዜ "ሔና" ነበረ ይላል። ከዚያ በየዘመናቱ እየተወለደና መጨረሻ ላይ ከዘካርያስና ከኤልሳቤጥ ተወለደ ይላል። ይህ በአንድ ወቅት ደብረ ሊባኖስ ገዳም ግጭት ፈጥሮ ነበር። በወቅቱ በገዳሙ የነበሩት የንታ ብሩክ ይህ መስተካከል አለበት ሲሉ አንዳንድ ከመጻሕፍት ሩቅ የነበሩ ሰዎች ለእግዚአብሔር የሚሳነው ነገር ስለሌለ እንዳለ እንቀበላለን አሉ። ነገሩ ግን ከቤተክርስቲያን አስተምህሮ አንጻር መመርመር አለበት። ይህ በአንዳንድ የገድለ ዮሐንስ መጥምቅ ቅጂዎች አይገኝም።

፮፦ ገድለ አቡነ ገብረ መንፈስ ቅዱስ ላይ እስከ ዕለተ ምጽአት የጎጃም ሕዝብ ይቅር እንደማይባል ይገልጻል። በሌሎች ገድሎችና ድርሳኖች ለምሳሌ በገድለ አቡነ ሰላማ፣ በድርሳነ ኡራኤል፣ በገድለ ተከሥተ ብርሃን፣ በገድለ አቡነ ዜና ማርቆስ ደግሞ እስከ ዕለተ ምጽአት ወልድ ዋሕድ በተዋሕዶ ከበረ ብለው እግዚአብሔርን የሚያመልኩና እግዚአብሔርም የሚወዳቸው በሃይማኖታቸውና በምግባራቸው የተመሰከረላቸው የጎጃም ሰዎች ናቸው ይላል። እና የትኛውን እንቀበለው? መመርመር አለበት። ራእየ ማርያም ላይ ሻን*ቅላ ለዘለዓለም እንደማይጸድቅ የሚናገር አለ። በእውነት ይህን እናታችን ቅድስት ድንግል ማርያም ናት የተናገረችው? ከክርስቶስ የማዳን ሥራ ጋር አይጋጭም?

፯፦ እንደዚህ እርስ በእርሱ የሚጋጩ ጉዳዮች ገድላት ላይና ድርሳናት ላይ ይስተዋላሉ። ይህ በተለያየ ምክንያት ነው። አንዳንድ መምህራን ሚሲዮናውያን ኢትዮጵያውያንን ለማለያየት ያስገቧቸው ናቸው ይላሉ። ይህ ሁሉ ቢሆንም ገድላትና ድርሳናት የሚታረሙት እየታረሙ በማዕከላዊነት በጠቅላይ ቤተክህነት ቢታተሙ እነዚህን ችግሮች መቅረፍ ይቻላል።

፰፦ በጥንተ አብሶ ዙሪያ ለምሳሌ ማኅበረ ቅዱሳን ባሳተመው ሊቀ ጉባኤ አባ አበራ በጻፉት መጽሐፍ የሰው ልጅ ከጥንተ አብሶ የሚላቀቅ ሲጠመቅ ነው ይላሉ። ሌሎች ደግሞ ጥንተ አብሶ በክርስቶስ መሰቀል ተወግዷል። ከዚህ በኋላ ሰው ቢኮነን እንኳ ራሱ በሠራው ኃጢአት እንጂ በጥንተ አብሶ አይደለም ይላሉ። (በጉባኤ ቤቶች ያለው አስተምህሮ ይህኛው ነው። በክርስቶስ መስቀል የውርስ ኃጢአት ጠፍቷል የሚል ነው። የእኔም አቋም ይህ ነው)። ጥንተ አብሶ የሚለው የግእዝ ቃል ሲሆን የበደል መጀመሪያ ማለት ነው። ይኸውም አዳምና ሔዋን የሠሩት በደል ነው። ይህ በደል ለአዳምና ለሔዋን ብቻ ይነገራል። የእነርሱ የበደል ውጤት (መርገም) ከእነርሱ ወደሚወለዱት ልጆች ተላልፏል። ይህን ውጤቱን የውርስ ኃጢአት እንለዋለን። ቅድስት ድንግል ማርያም የውርስ ኃጢአት የለባትም። ቀደሰ ማኅደሮ ልዑል እንዲል ከማኅፀን ጀምሮ ራሱ እግዚአብሔር ጠብቋታልና።

፱፦ በሚዲያ ዞር ዞር ስል ሕዝቤ ለሁለት ተቧድኖ ይቧቀሳል። በሁለቱም ወገን ያለው በእመቤታችን ንጽሕናና ቅድስና ይስማማል። ጠቡ በቃላት ያለመግባባት ሆኖ አግኝቼዋለሁ። ሁሉም ጽንፍ ይዞ የአንዱ ደጋፊና የአንዱ ነቃፊ ሆኖ በየራሱ ትርጉም ክፉ ስም ይሰጣጣል እንጂ ቆም ብሎ አንዱ አንዱን ለማዳመጥ ጊዜ ቢሰጣጡ ተመሳሳይ አረዳድ ላይ ይደርሱ ነበር። አንዳንዱ ደግሞ ስለጉዳዩ የሚያውቀው ነገር የለም። ነገር ግን በደጋፊነትና በነቃፊነት ጎራ ይተራመሳል። የዚህ መፍትሔው ከፍ ያሉ ጉዳዮች ላይ ዝም ብሎ ማዳመጥ የተሻለ ነው።

፲፦ ወቅት እየጠበቁ የሚያከራክሩ ጉዳዮች አሁንም ብዙ አሉ። ለምሳሌ የልደት ጾም በዘመነ ዮሐንስ ህዳር 15 ይጀመራል ወይስ 14? ጥምቀት ሰኞ ሲውል ቅዳሜና እሑድ ይጾማል ወይስ እሑድ ብቻ የመሳሰሉ ጉዳዮች ይነሳሉ። (እነዚህን የጠቀስኳቸው ታዋቂ ስለሆኑ እንጂ ሌላም ቀኖናዊ ያልሆኑ ከፍ ያሉ ብዙ ጉዳዮች አሉ። ለጊዜው ከዚህ አልጠቅሳቸውም)። አሁን ዘመኑ የሚዲያ ስለሆነ ሁሉም የየራሱን አብነት እየያዘ ከሚወጋገዝ በማዕከላዊነት ሊቃውንት ተሰብስበው ወጥ የሆነ እይታ እንዲኖር ማድረግ ግድ ይላል። የሊቃውንት ጉባኤ ከዘመኑ መቅደም አለበት። EOTC Tv ከአሉባልታና ከጳጳሳት ውዳሴ ወጥቶ ዘመኑን የሚመጥንና ጥያቄዎችን ቀድሞ የመመለስ ሥራ ሊሠራ ይገባል።

ኦርቶዶክሳዊው መንገድ ጉዳይ ተኮር ነው። ክርስቶስ ኃጢአትን እንጂ ኃጢአተኛን አልጠላም ብሏል። ይህ ጉዳይን በጉዳይነቱ መሞገት እንደሚገባ ያስረዳናል። ሁሉም ሰው የቤተክርስቲያንን አስተምህሮ ከውስጥም ከውጭም ጠላቶች መጠበቅ አለበት። ሲጠብቅ ግን እውነትን መሠረት አድርጎ እንጂ በተሳሳተ ፍረጃ፣ ስምን በማጥፋት፣ በስድብ ሊሆን አይገባም።

© በትረ ማርያም አበባው

▶️፲፭. "ነፍሴን ከሞት እግሮቼን ከመውደቅ አድነሃልና በሕያዋን ብርሃን እግዚአብሔርን ደስ አሰኘው ዘንድ" ይላል (መዝ.55፥13)። በሕያዋን ብርሃን እግዚአብሔርን ደስ አሰኘው ዘንድ ሲል ምን ለማለት ይሆን?

✔️መልስ፦ ይህም ስለመቃብያን የተነገረ ነው። የመቃቢስ ልጆች ሰማዕትነትን ቢቀበሉም ወደ እግዚአብሔር መንግሥት ገብተው እንደ መላእክት እያመሰገኑት እንደሚኖሩ የሚያሳውቅ ነው። የሕያዋን ብርሃን የተባለች መንግሥተ ሰማያት ናት።

▶️፲፮. "ቍጣቸው እንደ እባብ መርዝ ነው። እንደ ምድር አውሬም ጆሮዋ የተደፈነ ነው። አዋቂ ሲደግምባት የአስማተኛውን ቃል እንደማትሰማ። እግዚአብሔር ጥርሳቸውን በአፋቸው ውስጥ ይሰብራል። እግዚአብሔር የአንበሶቹን መንጋጋቸውን ያደቅቃል። እሳት ወደቀች። ፀሐይንም አላዩአትም። እሾኻችሁ ሳይታወቅ በትር ሆነ። ሕያዋን ሳላችሁ በመዓቱ ይነጥቃችኋል" ይላል (መዝ.57፥4-9)። የዚህ ንባብ ትርጓሜው ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ የእባብ መርዝ እንደሚጎዳ የኃጥኣን ቁጣቸው ይጎዳል ማለት ነው። እባብ የሰይጣን ተባባሪ እንደሆነች ኃጥእ ሰውም የሰይጣን ተባባሪ እንደሆነ ያመለክታል። ጆሮዋ ተደፈነ ማለት ጆሮው የተደፈነ እንደማይሰማ ኃጥኣንም ስብሐተ እግዚአብሔርን አይሰሙም ማለት ነው። እግዚአብሔር የአናብስቶችን መንጋጋቸውን ይሰብራል ማለት የነገሥታትን ሥልጣን ያጠፋል ማለት ነው። እሳት ወደቀች ማለት መከራ ረኃብ መጣች ማለት ነው። ፀሐይንም አላዩአትም ማለት የራበው ሰው ስልት ይዞት ቀና ብሎ እንደማያይ ለመግለጽ የተነገረ አነጋገር ነው። እሾኻችሁ ሳይታወቅ በትር ሆነ ማለት በደላችሁ በዛ ማለት ነው።

▶️፲፯. "እነሆ በአፋቸው አሰምተው ይናገራሉ። ሰይፍም በከንፈሮቻቸው አለ ማን ይሰማል? ይላሉ" ይላል (መዝ.58፥6-7)። ምን ለማለት ነው? ቢብራራልኝ።

✔️መልስ፦ በአፋቸው አሰምተው ይናገራሉ ማለት በአንደበታቸው የማይገባ ነገር ይናገራሉ ማለት ነው። ሰይፍ በከንፈሮቻቸው አለ ማለት የሚጎዳ ነገርን ይናገራሉ ማለት ነው።

▶️፲፰. "ማታ ይመለሱ እንደ ውሾችም ይራቡ በከተማም ይዙሩ። እነርሱም መብል ለመፈለግ ይበተኑ። ያልጠገቡ እንደ ሆነም ያንጎረጕራሉ" ይላል (መዝ.58፥14-15)። ትርጓሜው ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ በከተማ ዞረው ዞረው የሚበሉት አጥተው ይደሩ ማለት ነው። እርግማን ነው። ሳይጠግቡ አድረው እንደሚያንጎራጉሩ የሚገልጽ ነው።

▶️፲፱. "አቤቱ ጣልኸን አፈረስኸንም። ተቈጣኸን ይቅርም አልኸን። ምድርን አናወጥሃት አወክሃትም። ተናውጣለችና ቍስሏን ፈውስ። ለሕዝብህ ጭንቅን አሳየሃቸው። አስደንጋጩንም ወይን አጠጣኸን" ይላል (መዝ.59፥1-3)። አፈረስኸን፣ ምድርን አናወጥሃት አወክሃትም፣ አስደንጋጩንም ወይን አጠጣኸን ሲል ምን ማለት ነው? ስለምን የተነገረ ቃል ነው?

✔️መልስ፦ አፈረስኸን፣ ምድርን አናወጥሃት አወክሃትም፣ አስደንጋጩንም ወይን አጠጣኸን ማለት እስራኤላውያን ሀገራቸው ፈርሳ ተማርከው ወደ ባቢሎን መሄዳቸውን የሚያመለክት ነው። አስደንጋጩንም ወይን አጠጣህን ማለት ተማርከን መከራን እንድንቀበል አደረግከን ማለት ነው። ስለመቃብያንም ስለትሩፋንም የተነገረ ቃል ነው።

▶️፳. "ወደ ጽኑ ከተማ ማን ይወስደኛል? ማንስ እስከ ኤዶምያስ ይመራኛል?" ይላል (መዝ.59፥9)። ጽኑ ከተማ ያለው ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ ቀድሞ ጽኑ ከተሞችን እነኢያሪኮን አሳልፈህ ወደ ሀገራችን እንድንገባ አደረግከን። አሁን ግን በመከራ ላይ ነው ያለን ለማለት ትሩፍ የተናገረው የኀዘን ንግግር ነው።

▶️፳፩. በዳዊት ዘመን ቅኔ ነበረ ወይ?

✔️መልስ፦ ቅኔ በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያን ውስጥ ያለ የኢትዮጵያ ሀብት ብቻ እንደሆነ ታላቁ ሊቅ መልአከ ብርሃን አድማሱ ጀንበሬ ገልጸዋል። እንደቅኔ ሰምና ወርቅ ያለው አነጋገር በመጽሐፍ ቅዱስ ያለ ቢሆንም የቅኔን ዜማ ልክ ያልጠበቀ ስለሆነ ቅኔ ለመባል ይጎድለዋል። ስለዚህ በዳዊት ጊዜ ቅኔ መኖሩን የሚያሳይ ምንም ማስረጃ አላገኘሁም። በሀገራችንም ቅኔ ተጀመረ የሚባለው ዋሸራ በእነዘሱቱኤል እንደሆነና በኋላ ደግሞ ዮሐንስ ገብላዊና ተዋነይ እንዳስፋፉት ነው የሚነገር። ይህ ታሪክ እውነት ከሆነ ዘሱቱኤል በሐዲስ ኪዳን የነበረ ሊቅ እንደሆነ ስለሚነገር ቅኔ በዳዊት አልነበረም ወደሚል ድምዳሜ ያደርሰናል። የሆነ ሆኖ ግን ይህ ታሪክ ስለሆነ በየጊዜው በተገኙና በሚገኙ ማስረጃዎች (Evidences) ሊከለስ ይችላል።

▶️፳፪. መዝ.58፥5 ላይ "አሕዛብን ሁሉ ጎብኛቸው ይቅርም በላቸው። ዐመፅ የሚያደርጉትን ሁሉ ግን አትማራቸው" ይላል። ሁለቱ ዓረፍተ ነገር አይጋጭም ወይ? ሙሉ ቃሉ ቢብራራ?

✔️መልስ፦ አሕዛብን ጎብኛቸው ያለው እስራኤልን ጎብኛቸው ለማለት ነው። ሕዝብ ሲበዛ አሕዛብ ይሆናልና (የብዙ ብዙ)። ስለዚህ እስራኤላውያንን በረድኤት ጎብኛቸው ዐመፅን የሚያደርጉ ሌሎችን ግን ይቅር አትበላቸው ማለት ነው።

▶️፳፫. "ኃያል ሆይ በክፋት ለምን ትኮራለህ ሁልጊዜስ በመተላለፍ" ይላል (መዝ.51፥1)። ኃያል ሆይ ተብሎ የተጠራው ማን ነው?

✔️መልስ፦ ኃያል ሆይ ለምን ትኮራለህ የተባለ በሕዝቅያስ ላይ የተዘባበተ ሰናክሬም ነው።

▶️፳፬. "ጻድቃን አይተው ይፈራሉ በእርሱም ይሥቃሉ እንዲህም ይላሉ" ይላል (መዝ.51፥6)። ጻድቃን አይተው ይፈራሉ ካለ በኋላ እንደገና ደግሞ ይሥቃሉ ሲል አይጋጭም ወይ? የሚስቁትስ ከምን አንጻር ነው?

✔️መልስ፦ ጻድቃን አይተው ይፈራሉ የተባሉት ሕዝቅያስ የሚመራቸው ሁለቱ ነገድ የሰናክሬምን መጥፋት አይተው በፍርሀት ለእግዚአብሔር ይገዛሉ ማለት ነው። በእርሱም ይስቃሉ ማለት ከእጄ የሚያድናችሁ ማን ነው ብሎ በተናገረ ሰናክሬም ይዘባበታሉ ማለት ነው። ስለዚህ በተለያዩ ጉዳዮች ዙሪያ የተነገሩ ስለሆኑ አይጋጩም። የሚስቁት በእግዚአብሔር ላይ በተገዳደረ በሰናክሬም ትዕቢት ነው።

▶️፳፭. "እንግዳዎች ቁመውብኛልና ኃያላንም ነፍሴን ሽተዋታልና። እግዚአብሔርን በፊታቸው አላደረጉትም" ይላል (መዝ.53፥3)። እንግዳዎች እና ኃያላን የተባሉት እነማን ናቸው?

✔️መልስ፦ ይህም ስለሕዝቀያስ የተነገረ ነው። እንግዳዎች እና ኃያላን የተባሉትን ሕዝቅያስንና ኢየሩሳሌምን ለማጥፋት የመጡ ሰናክሬምና ሠራዊቱ ናቸው።

▶️፳፮. "በርሬ ዐርፍ ዘንድ እንደ ርግብ ክንፍን ማን በሰጠኝ" ይላል (መዝ.54፥6)። የዚህን ምስጢር ቢያብራሩልን።

✔️መልስ፦ ርግብ ከአንድ አስቸጋሪ ቦታ ተነሥታ ወደ መልካም ቦታ እንደምትሄድ እኔም ከመከራው አርፍ ዘንድ እንደ ርግብ ክንፍ የሚያሻግር ረድኤት ማን በሰጠኝ ይላል መቃቢስ። የናፍቆት አነጋገር።

▶️፳፯. "በሕይወት ሳሉም ወደ ሲኦል ይውረዱ" ይላል (መዝ.54፥15)። በሕይወት ሳሉ ወደ ሲኦል ይውረዱ ሲባል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ከዚህ ላይ ሲኦል ያለው መቃብርን ነው። በሕይወት ሳሉ እንደ ዳታንና እንደ አቤሮን ወደ መቃብር ይውረዱ ማለት ነው።

▶️፳፰. "ኃጥኣን ከማሕፀን ጀምረው ተለዩ ከሆድም ጀምረው ሳቱ ሐሰትንም ተናገሩ" ይላል (መዝ.57፥3)። ከማሕፀን ጀምረው ሐሰትን ተናገሩ ሲል ምን ማለት ነው? እንዴት ከማሕፀን መናገርና ስሕተት መሥራት ይችላሉ?

✔️መልስ፦ ማንኛውም ሕፃን በማሕፀን ሳለ ክፋትን ስለማያውቅ ሳተ አይባልም። ለነቢያት ግን የክፉ ሰዎች የኋላ ሥራቸው ተገልጾላቸው የኋላውን ለጽንስ አድርገው ይናገራሉ። ኋላ ክፉ የሚሠራበት ተሥዕሎተ መልክእ የሚፈጸም በማኅፀን ሳለ ነውና።