በትረማርያም አበባው Betremariam Abebaw

▶️፲፯. "ኋላ እንዳትፀፀት ገንዘብህን፣ ልብህንና ጉልበትህን ለሴቶች አትስጥ" ይላል (ምሳ.24፥60)። ይህ ሴቶች አይታመኑም ለማለት ነው? ገንዘብን በተመለከተ አንድ ባል ከሚስቱ ጋር እንዴት ይኑር?

✔️መልስ፦ ደጋግ ሴቶች ለባሎቻቸው ታማኝ ናቸው። ይህ ስለክፉ ሴት የተነገረ ነው። ለክፉ ሴት አንቺ አስተዳድሪኝ ብሎ ገንዘብን መስጠት አይገባም ማለት ነው። ገንዘቡን አጥፍታ ባልሰጣት ኖሮ ብሎ እንዲጸጸት ታደርገዋለችና። ባልና ሚስት አንድ አካል ስለሆኑ በምክክር በፍቅር ራሳቸውን ማስተዳደር ይገባቸዋል።

▶️፲፰. "ታካች ሰው አንበሳ በሜዳ ነው። በመንገዱ ላይ እሞታለኹ ይላል" ይላል (ምሳ.22፥13)። በመንገዱ ላይ እሞታለኹ ብሎ ማሰቡ ከመጠንቀቅ አንጻር ትክክል አይደለም?

✔️መልስ፦ አንበሳ በሜዳ መኖሩን ሳያውቅ አንበሳ በሜዳ አለ ብሎ በሌለ ነገር ከሥራ መቅረት ትልቅ ስንፍና ነው። በሌለ ነገር እሞታለሁ ብሎ ማሰብ ስንፍና ነው። ስለዚህ ይህ ከመጠንቀቅ አንጻር የተነገረ አይደለም። ላለመሄድ ሰነፍ ሰው በራሱ የፈጠረው ምናባዊ ፍርሀት (Imaginary fear) ነውና።

▶️፲፱. "ሰውነትኽም ቢሣሣ በጕረሮኽ ላይ ካራ አድርግ" ይላል (ምሳ.23፥2)። ካራ አድርግ ያለው በተግባር ነው?

✔️መልስ፦ ይህ ምሳሌያዊ አነጋገር ነው እንጂ ቀጥታ የሚተገበር አይደለም። ሰውነትህ ቢሳሳ ሰውነትህ ላይ ካራ አድርግ ማለት ካራ እንደሚጎዳ ስስትም እንደሚጎዳ አስብ ማለት ነው።

▶️፳. "ባለጠጋ ለመኾን አትድከም። የገዛ ራስኽን ማስተዋል ተው። በእርሱ ላይ ዐይንኽን ብታዘወትርበት ይጠፋል። ባለጠግነት ወደ ሰማይ እንደሚበር እንደ ንስር ለራሱ ክንፍ ያበጃልና" ይላል (ምሳ.23፥4-5)። የገዛ ራስኽን ማስተዋል ተው ሲል ምን ማለት ነው? ክንፍ ያበጃልና ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ የገዛ ራስህን ማስተዋል ተው ማለት ባለጠጋ ለመሆን ከመድከም ተው ራቅ ማለት ነው። ይኸውም በክፋት ከሚደረግ ባለጠግነት መሸሽ እንደሚገባ የሚያመለክት ነው። ንስር በክንፉ ከፍ ብሎ ርቆ እንደሚበር ሁሉ ባለጠግነትም በምኞት ብቻ የማይገኝ ሩቅ ነው ማለት ነው።

▶️፳፩. "አንዳንድ መጻሕፍት መጽሐፈ ምሳሌን 31 ምዕራፍ ያደርጉታል አንዳንዱ ደግሞ 24 ምዕራፍ ያደርገዋል ለምንድን ይሆን?

✔️መልስ፦ መጽሐፈ ምሳሌን 31 ምዕራፍ የሚያደርጉት መጽሐፈ ተግሣጽ የሚል ተጨማሪ መጽሐፍ የላቸውም። 24 የምንል እኛ ደግሞ ከምሳሌውም ተግሣጽ ላይ የሚያተኩሩት ለብቻቸው ተጽፈው መጽሐፈ ተግሣጽ ተብለው ለብቻው ስለሚሰጡ ስለሆነ ምንም ዓይነት የምሥጢር ልዩነት አያመጣም።

▶️፳፪. ምሳ.፳፩፥፲፰ ላይ "ከነዝናዛ ሴት ጋር ከመቀመጥ ይልቅ በምድረበዳ መቀመጥ ይሻላል" ይላል። ትርጓሜው ምንድን ነው? ይች ሴት የገጠመችው ሰው/ሴቷም እንዲሁ የገጠማት በሐዲስ ኪዳን ሲመዘን መፍትሔው ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ ነዝናዛ ሴት በነፍስም በሥጋም ጉዳትን ታመጣለች። በምድረበዳ ብንቀመጥ ግን ግፋ ቢል የሚያገኙን አራዊት ናቸው። አራዊት ደግሞ በሥጋ ጉዳትን ቢያመጡብን እንጂ በነፍስ ጉዳትን አያመጡብንምና ይሻላል ማለቱ ለዚህ ነው። በሐዲስ ኪዳን በቁርባን ላይፋቱ ቃል ኪዳን ተጋብተው ስለተጋቡ በተቻለ መጠን ተቻችሎ በፍቅር መኖር ነው። በዝሙት ምክንያትና ሌሎች ፍች በሚፈቀድባቸው ጉዳዮች ካልሆነ በቀር ተስማምቶ በአንድ ላይ መኖር ነው።

▶️፳፫. ምሳ.፳፩፥፲፭ ላይ "ጻድቅ ሰው ግን ክፉ በሚሠሩ ዘንድ የረከሰ ነው" ሲል እንዴት የረከሰ ነው?

✔️መልስ፦ ጻድቅ ሰው የክፉ ሰዎችን ክፋት በጽድቁ ስለሚገልጥባቸው ክፉ ሰዎች ይጠሉታል። ጻድቅ ሰው ክፉ በሚሠሩ ዘንድ የረከሰ ነው ማለት እንደ ርኩስ ይታያል ማለት ነው። ይህ ማለት ደግሞ ጻድቅ ሰው በክፉዎች ዘንድ አይወደድም ማለት ነው።

▶️፳፬. ምሳ.፳፩፥፲፯ ላይ "የወይን ጠጅንና ዘይትን የሚወድድም ባለጠጋ አይሆንም" ይላል። በዚህ አገባብ ዘይት ከተፈጥሮው በተለየ ትርጕም አለውን? ዘይትን መውደድ ባለጠግነትን እንዴት ይቃወማል?

✔️መልስ፦ ዘይት የሚለው ለምግብነት የሚያገለግለን ነው። ሰው ገንዘቡን ሁሉ አብዝቶ ወይን በመጠጣትና አብዝቶ ዘይት በመግዛት የሚያጠፋ ከሆነ ባለጸጋ አይሆንም ማለት ነው። በመጠኑ የሚጠቅመውን ያህል ይጠቀም ማለት ነው። ወይንንም በመጠኑ ይጠጣ፣ ዘይትንም በመጠኑ ይጠቀም ለማለት ነው።

▶️፳፭. ምሳ.፳፩፥፳፬ ላይ "የችኩል የነዝናዛና የነገረኛ ሰው ስሙ ቸነፈር ነው" ሲል አልገባኝም።

✔️መልስ፦ ቸነፈር የሚባለው ድንገታዊ ሕመም ሆኖ በአጭር ጊዜ ብዙ ሰው የሚገድል ነው። ችኩል ሰውና ነገረኛ ሰውም በአጭር ጊዜ ብዙ ጥፋት ያጠፋልና ቸነፈር መባል ይገባዋል በግብር ይመሳሰላሉና ማለት ነው።

▶️፳፮. ምሳ.፳፪፥፱ ላይ "መማለጃን የሰጠ ሰው ድል መንሣትንና ሞገስን ያገኛል። ነገር ግን የተቀበለውን ነፍስ ያጠፋል" ይላል። በዚህ አገባብ መማለጃ ጉቦ ከሆነ ሰጭው ጸድቆ ተቀባዩ እንዴት ይፈረድበታል? ቢብራራ።

✔️መልስ፦ መማለጃን የሚሰጥ ሰው ድል መንሣትንና ሞገስን ያገኛል የተባለው በሰጠው ሰው ዘንድ ነው እንጂ በእግዚአብሔር ዘንድ አይደለም። አንዳንድ ሰው መማለጃ ሰጥቶ ከእስር ቤት ወይም ከሌላ ችግር ሊያመልጥ ይችላል። ይህን ከድል መንሣትና ከሞገስ ቆጥሮት ነው እንጂ በእግዚአብሔር ዘንድስ መማለጃን መስጠትም መቀበልም ታላቅ ኃጢአት ነው።

▶️፳፯. ምሳ.፳፫፥፳፯ ላይ "አመንዝራ ሴት የተነደለች ማድጋ ናት። ሌላዪቱም ሴት የጠበበች ጕድጓድ ናት" ይላል። ትርጓሜው ምንድን ነው።

✔️መልስ፦ የተነደለ ማድጋ ውሃ መያዝ እንደማይችል አመንዝራ ሴትም ከብዙ ወንድ ጋር ትተኛለችና ዘር አትቋጥርም ማለት ነው። የጠበበች ጉድጓድ እንደምታስጨንቅ አመንዝራ ሴትም ታስጨንቃለች ማለት ነው።

▶️፳፰. ምሳ.፳፬÷፳፬ ላይ "ከንጉሥ አንደበት ምንም ሐሰት ይነገራል አይባልም። ከአንደበቱም የሚወጣ ሐሰት የለም" ይላል። ከዚህ ላይ ንጉሥ ለምድራዊ ሰው የተሰጠ ከሆነ የዚህ ጽሑፍ እውነትነቱ አልታየኝምና ቢብራራ?

✔️መልስ፦ ይህ በባሕርይው ንጉሥ ለሆነ ለልዑል እግዚአብሔርም ይነገራል። በጸጋ ንጉሥ ለሆነ ስለ ደግ ንጉሥም ይነገራል። ከደግ ንጉሥ አንደበት ሐሰት አይገኝም ማለት ነው። ምድራዊ ሰውም ከተጠነቀቀ አንደበቱን ከሐሰት ከልክሎ መኖር ይቻለዋልና ነው።

▶️፳፱. ምሳ.፳፬፥፸፮ ላይ "ከምክር ጋር ወይን ጠጣ" ይልና ምሳ.፳፩፥፲፯ ላይ ደግሞ ባለጠግነትን እንደሚከለክል ይገልጻል። ይህ እንዴት ይታረቃል?

✔️መልስ፦ ከምክር ጋር ወይን ጠጣ የሚለው በመጠን ወይንን መጠጣት የተፈቀደ ስለሆነ ነው። መጽሐፍ የከለከለው ስካርን ነው እንጂ መጥኖ ጥቂት ወይን መጠጣትን አይከለክልምና። ምሳ.21፥17 ላይ ባለጠግነትን ይከለክላል የተባለው ከመጠን በላይ በየቀኑ የሚጠጡ ከሆነ ገንዘብን ይጨርሳል ድኻም ያደርጋል ለማለት ነው።

▶️፴. ምሳ.24፥21 ላይ "ልጄ ሆይ እግዚአብሔርንና ንጉሥን ፍራ። ከዓመፀኞችም ጋር አትደባለቅ" ይላል። ንጉሥን ፍራ ሲል እንዴት ይተረጎማል? እግዚአብሔርን በምንፈራበት መንገድ ንጉሥን መፍራት ይገባናል?

✔️መልስ፦ እግዚአብሔርን በምንፈራበት መንገድ ሥጋዊ ንጉሥን መፍራት አይገባም። እግዚአብሔርን የምንፈራው ብናጠፋ በነፍስም በሥጋም የሚቀጣን በባሕርይው ፈራጅ በባሕርይው ንጉሥ ስለሆነ ነው። ስለዚህ እግዚአብሔርን ፍራ ማለት ሕጉን ጠብቅ እርሱንም ውደደው ማለት ነው። ንጉሥን መፍራት የሚገባው በጸጋ ይፈርድ ይገዛ ዘንድ ሥልጣን የተሰጠው በመሆኑ ንጉሥን የጸጋ ክብር ማክበር ይገባል ማለት ነው።

▶️፲፯. "የወርቅ ቀለበት በዕሪያ አፍንጫ እንደ ሆነ ከጥበብ የተለየች ቈንዦ ሴትም እንዲሁ ናት" ይላል (ምሳ.11፥22)። ምሥጢሩ ምንድን ነው? በዕሪያ አፍንጫ የወርቅ ቀለበት እንዴት ሊገኝ ይችላል?

✔️መልስ፦ ምሥጢሩ ከጥበብ የተለየች፣ ጥበብ የሌላት ሴት አትጠቅምም አንድም አትጠቀምም ማለት ነው። ሴት ከቁንጅናዋ በተጨማሪ ጥበብ ሊኖራት ይገባል ማለት ነው። ዓረፍተ ነገሩ በዕሪያ አፍንጫ ወርቅ ይገኛል አይልም። ቢሆን ተብሎ የተገለጸ ነው። ይህም ማለት የወርቅ ቀለበት በዕሪያ አፍንጫ እንደሆነ ማለት ወርቅ በዕሪያ አጠገብ ብናስቀምጥ የወርቁ ጥራት የዕሪያውን መልክ ያሳየዋል። በዚህ ጊዜ ዕሪያው ደንግጦ ወርቁን ይረግጠዋል። በአጭሩ ፍሬ ነገሩ ለዕሪያ ወርቅ እንደማይጠቅመው ሁሉ ለቆንጆ ሴትም ጥበብ ከሌላት ቁንጅናዋ አይጠቅማትም ማለት ነው።

▶️፲፰. "ያለውን የሚበትን ሰው አለ ይጨመርለታልም። ያለቅጥ የሚነፍግ ሰውም አለ ይደኸያልም" ይላል (ምሳ.11፥24)። ያለውን የሚበትን ሰው እንዴት ሊጨመርለት ይችላል? ቆጥቦ መጠቀም፣ ራስን ማስተዳደር ያስኮንናል እንዴት?

✔️መልስ፦ ያለውን የሚበትን ሰው የተባለ ካለው በተቻለው መጠን የሚመጸውት ሰው ለማለት ነው። ንፉግ ሰው ግን መመጽውት ሲገባው ባለመመጽወቱ ይደኸያል ማለት ነው። ራስን ማስተዳደር፣ የዓመት ልብስን የዕለት ጉርስን ቆጥቦ መጠቀምም አያስኮንንም። ከላይ የተነገረው እየተቻለው መመጽወት የማይችል ሰው በእግዚአብሔር እንደሚቀጣ ለማመልከት ነው።

▶️፲፱. "ለራሱ ባሪያ ሆኖ የተጠቃ ሰው እንጀራ ጎድሎት ራሱን ካከበረው ሰው ይሻላል" ይላል (ምሳ.12፥9)። ለራሱ ባሪያ ሆኖ ሲልና እንጀራ ጎድሎት ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ለራሱ ባሪያ ሆኖ የተጠቃ ሰው ማለት ምንም ስለሌለው ለሌሎች ባሪያ ሆኖ የሚያገለግል ሰው የአገልግሎቱን ዋጋ ስለሚያገኝ አይቸገርም ማለት ነው። እንጀራ ጎድሎት ራሱን ካከበረው የተባለው ደግሞ እኔ የመኳንንቱ፣ የነገሥታቱ፣ የታላላቆች ሰዎች ዘር ነኝ እያለ ኮርቶ የሚበላው እስከሚያጣ የሚደርስ ሰው ነው።

▶️፳. "ጻድቅ ሰውነቱ እስክትጠግብ ድረስ ይበላል የኃጥኣን ሆድ ግን ይራባል" ይላል (ምሳ.13፥25)። የጻድቅ ሰውነት እስክትጠግብ የሚበላው ምንድን ነው?

✔️መልስ፦ ከዚህ ጻድቅ የተባለ እያረሰ፣ እየቆፈረ፣ እየሠራ የሚኖር ሰው ነው። በደንብ የሠራ ሰው ምግቡን በደንብ ስለሚያገኝ እስኪጠግብ ይበላል ማለት ነው። በሌላ መልኩ ጻድቅ በእግዚአብሔር ጸጋ ደስ ብሎት ይኖራል ማለት ነው። የኃጥኣን ሆድ ግን ይራባል ያለው ኃጥኣን ያላቸው ከዚህ ሰነፎችን ነው። ሰነፎች ስለማይሠሩ ብዙ ንብረትና እህል አያገኙም በዚህ ምክንያት እስኪጠግቡ አይበሉም ማለት ነው። በሌላ መልኩ ኃጥኣን ሕገ እግዚአብሔርን ስለማይጠብቁ ከጸጋ እግዚአብሔር ተራቁተው ይኖራሉ ማለት ነው።

▶️፳፩. "ሁለት ምሥጢር ያለው የጉባኤ ምሥጢር ይገልጣል" ማለት ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ሁለት ምሥጢር ያለው ማለት ለአንዱ ሌላ፣ ለሌላው ሌላ የሚናገር ሰው የጉባኤውን ምሥጢር አሳልፎ ለሌሎች ያወጣል ማለት ነው። አለመታመኑን ለመግለጽ ነው። ታማኝ ሰው ለማኅበሩ ምሥጢር ብቻ ይገዛል እንጂ ለሌላው ስለማይገዛ ሁለት ምሥጢር አይኖረውም። ከሓዲ ሰው ግን ታማኝነት ስለሌለው የሌላውን ምሥጢር ለሌላው በመናገሩ ከዚህ ሁለት ምሥጢር ያለው ተብሏል።

▶️፳፪. "ስንዴውን የሚያደልብ ለአሕዛብ ይተወዋል" ማለት ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ስንዴውን የሚያደልብ ማለት መመጽወት ሲገባው ምጽዋቱን ትቶ የሚያከማች ሰው ለአሕዛብ ይተወዋል ማለት እርሱ ሞቶ ሌሎች ይወርሱታል ማለት ነው። እንዲሁም የማይመጸውትን ሰው አጋንንት ይወርሱታል ማለት ነው።

▶️፳፫. "ክፉዎች በደጎች ፊት ይሰናከላሉ። ኃጥኣን በጻድቃን በር ያገለግላሉ" ሲል ምን ለማለት ነው? (ምሳ.14፥19)።

✔️መልስ፦ ክፉዎች በደጎች ፊት ይሰናከላሉ ማለት በደጋጎች ሰዎች ፊት ኃጢአትን በደልን ይሠራሉ ማለት ነው። ሰብአ ትካት በኖኅ ፊት ኃጢአት እንደሠሩና በኋላ ግን በማየ አይኅ እንደጠፉ ማለት ነው። ኃጥኣን በጻድቃን በር ያገለግላሉ ማለት በጻድቃን ሰዎች ይገዛሉ ማለት ነው።

▶️፳፬. ምሳ.፲፬፥፲፫ ላይ "ከደስታ ጋር ኀዘን አይቀላቀልም። የደስታ ፍጻሜ ግን ወደ ኀዘን ይመለሳል" ሲል ምሥጢሩ ቢብራራ።

✔️መልስ፦ ደስታና ኀዘን ሁለት ተቃራኒ ነገሮች ስለሆኑ አይቀላቀሉም ማለት ነው። የደስታ ፍጻሜ ወደ ኀዘን ይመለሳል የሚለው የዚህችን ዓለም ደስታ ነው። የሥጋዊ ተድላ ደስታ ፍጻሜው ኀዘን ነው ማለት ሑሩ እምኔየ (ከእኔ ሂዱ) ተብሎ ዘለዓለማዊ ኀዘን ወዳለበት ወደ ገሀነም መግባት ነው ማለት ነው።

▶️፳፭. "ልበ ጠማማዎች በእግዚአብሔር ዘንድ አስጸያፊዎች ናቸው። በመንገዳቸው ፍጹማን የሆኑ ግን የተወደዱ ናቸው" ይላል (ምሳ.11፥20)። እግዚአብሔር ልበ ጠማሞችን ለምን ይጠላል? ሰውስ ፍጹም መሆን ይቻለዋልን?

✔️መልስ፦ እግዚአብሔር በባሕርይው ፍቅር ነው። ስለዚህ እርሱ ፍጥረታትን ምንም ቢያደርጉ አይጠላቸውም። ነገር ግን ሰዎች ቢበድሉ በበደላቸው ምክንያት ፈርዶ ወደ ሲዖል ወደ ገሀነም የሚያስገባቸው በመሆኑ ፍርዱን በሰውኛ ከመጥላት ቆጥሮት ነው። ሰውን ፍጹም ባለመሆኑ እግዚአብሔር አይጠላውም። ሰው ወደ ፍጹምነት ለማደግ መልካም ሥራን አብዝቶ መሥራት ግን ይገባዋል።

▶️፳፮. ምሳ.12፥13 ላይ "ድንገት በበር የሚገናኝ" ሲል ምን ለማለት ነው?

✔️መልስ፦ ድንገት በበር የሚገናኝ ያለው በጠብ ወይም በጥል የሚገናኝ ለማለት ነው። በር መተላለፊያ ነው። ጠላት በመተላለፊያ ሲገናኝ ያስደነግጣልና ነው። ግእዙ የተሻለ ገልጾታል። "ወዘሰ ይዳደቅ በአናቅጽ ያመነድብ ነፍሳተ" ይላል። ግንኙነቱ በጥል (በድድቅ) ነው።

▶️፳፯. ምሳ.12፥25 ጻድቅ ሰው በሰማው ክፋት እንዴት ይደነግጣል? በእግዚአብሔር አይተማመንምን?

✔️መልስ፦ ሰው ምንም ያህል ጻድቅ ቢሆን ድንጋጤ ይስማማዋል። ከፍጥረታት ሁሉ በላይ የሆነች እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያም እንኳ ሄሮድስ ሲያሳድዳትና ወታደሮች በመንገድ ሲያገኟት ትደነግጥ ነበርና። ይህ በእግዚአብሔር ከመተማመን ጋር አይገናኝም። አዳም ከወደቀ በኋላ የሰው ልጅ ድንጉጥ ሆኗልና።

▶️፳፰. ምሳ.14፥10 የአዋቂ ሰው ልብ ለሰውነቱ ደስታ እንጅ ኀዘን ነውን?

✔️መልስ፦ አዋቂ ሰው በዚህ ምድር ሳለ በአላዋቂዎች ንግግርና ድርጊት ማዘኑ አይቀርም። ይህን ለመግለጽ ነው። ሰው እያወቀ ሲመጣ በዚህች ምድር በሥጋው ኀዘንተኛ ነው የሚሆነው።

▶️፳፱. ምሳ.፲፩፥፲፰ ላይ "የኀጥእ ሰው ሙያ ሐሰተኛ ነው" ሲል ምን ማለት ነው?

✔️መልስ፦ ኃጢአተኛ ሰው የሚሠራው ሥራ (ሙያ) ሐሰተኛ ነው ማለት ክፉ ሥራን ይሠራል ማለት ነው። በክርስትና አንድ ነገር ሐሰት ነው የሚባለው ከእግዚአብሔር ሕግ በተቃራኒ ከተተገበረ ነውና።

▶️፴. ምሳ.፲፩፥፴፩ ላይ "እነሆ ጻድቅ በምድር ላይ ፍዳውን የሚቀበል ከሆነ" የሚለው ላይ ምን ማለት እንደፈለገ ቢያብራሩልን? ጻድቅ እንዴት ፍዳ ይቀበላል? ምሳ.፲፪፥፳፩ ደግሞ "ጻድቅን መከራ አያገኘውም" ይላል። ሁለቱ ጥቅሶች እንዴት ይታረቃሉ?