ዕውቀት እና የዕውቀት ባለቤቶች ደረጃ

 ክፍል - 11

የእውቀት እንቅፋቶች

በዚህ ክፍል እውቀት ፈላጊዎቸ  - በተለይም ጀማሪዎች  - ልፋታቸውን ከንቱ  ፣ በእነርሱ ላይ ወንጀል እንዲረጋገጥ የሚያደርጉ ለእውቀት እንቅፋት የሆኑ ነገሮችን በአላህ ፈቃድ ማስጠንቀቅ እንፈልጋለን ፡  

1- እውቀት አለኝ ብሎ በሰዎች ላይ መኩራት

አጫጭር እና ረጃጅም የሆኑ ኪታቦችን በመቅራቱ በነፍሱ መደነቅ ፣ ወንድሞቹን በንቀት አይን መመልከት፡፡
የእውቀት ትሩፋቱ ለባለቤቱ የአላህን ፍራቻ ማውረሱ ነው፡፡

ኢብን መስኡድ የሚከተለውን ተናግረዋል ፡

"ليس العلم بكثرة الرواية ولكن العلم الخشية"

“እውቀት ብሎ ማለት (ሐዲስ) በብዛት በመዘገብ (ወይም በማውራት) አይደለም ፣ እውቀት ብሎ ማለት አላህን መፍራት ነው”

(አቡኑዓይም "ሂልያ" በተባለው ኪታብ : 1/131 ላይ ዘግቦታል)

ይህ ኩሩ ሰው ከምን እንደመጣ ወዴት እንደሚሄድ ጠንቅቆ ቢያውቅ ኖሮ ኒያውን አስተካክሎ ከዚህ በሽታ ለመዳን ጥረት ባደረገ ነበር።
የእውቀት አስፈላጊነቱ ባወቁት ለመተግበር ፣ በእርሱ ሙስሊሞችን ወደቀጥተኛው መንገድ ለመምራት ነው፡፡

ሀሰን አልበስርይ የሚከተለውን ተናግረዋል ፡

"إنما الفقيه الزاهد في الدنيا ، البصير بدينه ، المداوم على عبادة ربه عز وجل"

“(በሸሪዓ) አዋቂ የሚባለው ለዱንያ (ከፍተኛ) ትኩረት የማይሰጥ ፣ በዲኑ አዋቂ  ፣ በጌታው አምልኮ ዘውታሪ የሆነው ነው፡፡”

(አቡ ኑዓይም  “አልሂልያ” በተባለው ኪታቡ : 1/147 ዘግቦታል)

2-ከሙብተዲእ እውቀትን መውሰድ

ሙብተዲዕ የዲን ተቃራኒ የሆነውን ለነፍሱ ይወዳል፡፡ አንደበቱ ባይናገረውም ባህሪውም “አላህ ዲኑን አላሟላውም ፣ ሙሐመድም ዲኑን ሙሉ በሙሉ ለኡማው አላደረሱም፡፡” የሚል ነው።

ባህሪው እንደዚህ አይነት ከሆነ ሰው ጋር መቀመጡ ጉዳት እንጅ ጥቅም አያስገኝም፡፡ አብሮት የተቀመጠውን አካል ቢድዓ ላይ ባይጥለው እንኳ ቢያንስ በዲኑ ላይ ጥርጣሬ እንዲኖርበት ያደርጋል። የዋለለ አቋም እንዲይዝ ያደርገዋል፡፡

ነብዩ ﷺ የሚከተለውን ተናግረዋል ፡

"إنما مثل الجليس الصالح ، وجليس السوء كحامل المسك ، ونافخ الكير ، فحامل المسك إما أن يحذيك ، وإما أن تبتاع منه ، وإما أن تجد منه ريحا طيبة ، ونافخ الكير إما أن يحرق ثيابك ، وإما أن تجد منه ريحا خبيثة"

“ደግ ከሆነ ሰው ጋር የሚቀመጥና ክፉ ሰው ጋር የሚቀመጥ ሰው ምሳሌው ፣  ልክ ሽቶ እንደ ተሸከመ  እና ወናፍ እንደሚነፋ ሰው አምሳያ ነው፡፡ ሽቶ የተሸከመ ሰው  ከእርሱ ይሰጥሃል  ወይም ከእርሱ ትገዛለህ ወይም ከእርሱ መልካም ሽታ ታገኛለህ፡፡ ወናፍ የሚነፋ ሰው ደግሞ ልብስህን ያቃጥላል ወይም ከእርሱ ቆሻሻ  ሽታ ታገኛለህ፡፡”

(ሐዲሱን ቡኻሪና ሙስሊም ዘግበውታል)

ኢማሙ ነወውይ የሚከተለውን ተናግረዋል፡

“በዚህ (ሐዲስ) ከደጋጎች ጋር መቀመጥ ያለውን ደረጃ ነው፡፡  ከመልካም ፣ ትሁት ፣ ስነምግባራቸው የተከበረ ፣ አላህን የሚፈሩ የእውቀት እና የአዳብ ባለቤቶች ጋር መቀመጥ ያለውን ደረጃ እንማራለን፡፡ ክፉ ከሆኑ ሰዎች ፣ ከቢድዓ ባለቤቶች ፣ ሰውን ከሚያሙ ፣ ወይም አመጸኛነቱና ባጢሉ ከበዛ ሰው እና የተለያዩ ነውሮች ካላቸው ሰዎች ጋር  መቀመጥን ደግሞ ከለከለ”

(ሸርህ ሶሂህ ሙስሊም ፡ 5/484)

ኢብን መስኡድ የሚከተለውን ተናግሯል ፡

"لا يزال الناس بخير ما أخذوا العلم عن الأكابر ، وعن أمنائهم وعلمائهم ، فإذا أخذوا من صغارهم وشرارهم هلكوا" أخرجه ابن المبارك في "الزهد" 815

“ሰዎች ከታላቆች ፣ ከታማኞች ፣ ከአሊሞች  እስከያዙ ድረስ በመልካም ላይ ከመሆን አይወገዱም ፤ ከታናናሾች እና ከተንኮለኞች እውቀትን ከያዙ ደግሞ ይጠፋሉ፡፡”

 ኢብን አል ሙባረክ፣ “ከታናናሾች” ማለት ከቢድዓ ባለቤት ማለት ነው ብሎ ተርጉሞታል።

የእውቀት ባለቤቶቸ ፡ ከቢድዓ ባለቤት ጋር መቀመጥን አውግዘዋል፡፡ ከእነርሱ እንዴት እውቀት ይወሰዳል?

ሀሰን እና ኢብን ሲሪን የሚከተለውን ተናግረዋል ፡

"لا تجالسوا أصحاب الأهواء ، ولا تجادلوهم ، ولا تسمعوا منهم" أخرجه الدارمي (401) بسند صحيح

“የልብ ወለድ ባለቤቶች ጋር አትቀመጡ ፣ አትከራከሯቸው ፣ ከእነርሱም አትስሙ”

3-ቡድንተኛነት

በዘመናችን ያለው በሽታ የቡድንተኛነት በሽታ ነው፡፡

አላህ የሶሀቦችን ባህሪ እንደሚከተለው ተናግራል

مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ ۖ

"የአላህ መልክተኛ ሙሐመድ እነዚያም ከእርሱ ጋር ያሉት (ወዳጆቹ) በከሓዲዎቹ ላይ ብርቱዎች በመካከላቸው አዛኞች ናቸው፡፡"

(ፈትህ ፡ 29)

እውቀትን በመፈለግ ነፍስን ማጥራት  ፣ በልብ ውስጥ አላህን መፍራት ይገኛል፡፡  ወደ ቡድንተኛ ፣  ወደዘረኝነት ዳእዋ ማድረግ የእወቀትን ፍሬ ያበላሻል፡፡

ቡድንተኛነት ረሱል ﷺ የተዋጓት መከፋፈል ነች፡፡

ቡኻሪ  ጃቢርን  - ጠቅሰው የሚከተለውን ትክክለኛ ሐዲስ ዘግበዋል፡-

ከነብዩ ﷺ ጋር ዘመቻ ወጣን፡፡ በርካታ ቁጥር ያላቸው ሙሐጅሮች አብረዋቸው ነበሩ፡፡   ከሙሀጅሮች መካከል አንዱ አንሷሩን  መታው፡፡ አንሷሩ በጣም ተቆጣ፡፡ “አንሷሮች ሆይ!” በማለት ጥሪ አደረገ፡፡ ሙሐጅሩ ደግሞ “ሙሐጅሮች ሆይ!” በማለት ጥሪ አደረገ፡፡ የአላህ መልእክተኛ ወጡ፡፡ የሚከተለውንም ተናገሩ ፡-

“የጃሒልያ ባለቤቶች ጥሪ ምንድነች?!” በማለት ጠየቋቸው፡፡ ከዚያም “ምንድን ነው ሁኔታቸው?” በማለት ተናገሩ፡፡ ሙሐጅሩ አንሷሩን መምታቱ  ተነገራቸው፡፡ ከዚያም የሚከተለውን ንግግር ተናገሩ፡-

"دعوها فإنها خبيثة"

“ተዋት እርሷ ቆሻሻ (ጥምብ) ነች፡፡”

ሙስሊም ከእርሱ በመያዝ የዚህ ተመሳሳይ ሐዲስ ዘግቧል፡፡

ወገንትኝነታችን ለረሱል ፣  ለሱናቸው ፣ ለሱና ባለቤቶች መሆን አለበት፡፡ 

ሸይኽ አል'አልባኒ “አል'ፈታዋ አል'ኡለማእ አል'አካቢር” በሚባለው ኪታብ ከገጽ (97 - 98) ላይ የሚከተለውን ተናግረዋል፡-

 “ የ 'ሰለፍያ' ዳዓዋ በማንኛውም መልክ ቡድንተኛነትን ትዋጋለች፡፡  የዚህ ምክንያት  ደግሞ ግልጽና ግልጽ ነው፡፡ የፊረቆች የዳዕዋ ጥገኝነት ከወንጀል ንጹህ ወዳልሆኑ አካላት ሲሆን  የሰለፍዮች የዳዕዋ ጥገኝነት ግን ከወንጀል ጥብቅ ወደሆኑት የአላህ መልእክተኛ - ዓለይሂሶላቱ ወሰላም  - በመሆኑ ነው፡፡ ስለዚህ 'ሰለፍይ' ነኝ ብሎ የሚሞግት አካል  ቁርዓንና ሐዲስን መሰረት አድርጎ  በ 'ሰለፎች' ጎዳና ሊጓዝ ይገባዋል፡፡  አለበለዚያ ስም ብቻውን የተጠሪውን ማንነት ሊወክል አይችልም፡፡”

4-በሸሪዓ ጉዳዮች መከራከር

በሸሪዓ ጉዳዮች መሟገትን ፣ መከራከርን ተጠንቀቅ፡፡ ምክንያቱም መከራከር ፣ መጨቃጨቅ  የሙብተዲዖች መንገድ ነው፡፡

ኡመር ኢብን አብዱል አዚዝ የሚከተለውን ተናግረዋል ፡

"من جعل دينه غرضا للخصومات أكثر التنقل" أخرجه الآجريي في "الشريعة" 56

“እምነቱን የክርክር ቦታ ያደረገ መገለባበጥን ያበዛል”