Psychology (ሥነ-ልቦና) Zone 🧠

አራቱ የህይወት ማዕዘኖች!

ህይወት ምንድን ናት? ዝም ተብላ የምትኖር ወይንስ በዓላማና እና ግብ የተቃኘች? በትኩረት እና በምልዓት የምትኖር ወይንስ ዕለት በቀደደው ቦይ የምትፈስ?

በስነልቦናው አለም ህይወት በአራት ማዕዘናት/ አዕማዳት የተዋቀረች እንደሆነ እና እነዚህ ማዕዘናት ሚዛናቸውን ሊጠብቁ እንደሚገባ ይነገራል። ሚዛኑ ወደ አንዱ ካደላ ቅርጽና ይዘቷ ጥሩ አይመጣም።

እነዚህ አራቱ ማዕዘናት የሚከተሉት ናቸው:-

1. መንፈሳዊ ህይወት (Spirituality):- ይህ አምድ በሃይማኖትም ይሁን ያለ ሃይማኖት የሚኖሩ መንፈሳዊ ክዋኔዎችን ይመለከታል። አምልኮ፣ ምስጋና፣ ዮጋ፣ ሜዲቴሽን፣ ውስጥን ማድመጥ.. የመሳሰሉትን።

2. አካል (body):- ህይወታችን ምልዓት እንዲኖራት አካላዊ ጤንነታችን መጠበቅ አለበት። በዚህ ስር ስፖርት መስራት፣ የተመጣጠነ ምግብ መመገብ፣ በቂ እረፍት ማድረግ ህመም ካለም መታከምን የመሳሰሉ ክዋኔዎችን መጥቀስ ይቻላል።

3. የስራ ህይወታችን (Job):- ስራ ለሰው ልጅ እጅግ አስፈላጊ ነገር ነው። ሲግመንድ ፍሮይድ ሁለት አበይት ጉዳዮች ያስፈልጉታል ይላል፤ ስራ እና ፍቅር።

በሌላ አንጻር.. ጤናማ ያልሆነ የስራ አከባቢ ጤናችንን እና ህይወታችንን ማናጋቱ አይቀርም። ስለዚህ በሁለት በኩል የተሳለ ሰይፍ ነው ስራችን.. አንዱ ሰይፍ መልካም..ሌላው ገጹ ደግሞ ህማም!

4. ማህበራዊ ህይወት:- የሰው ልጅ ማህበራዊ እንስሳ ነው ይባላል። ምንም እንኳን በራስ መተማመን ቢኖረን እና ጠንካሮች ብንሆን..ባንድም በሌላም መልኩ የሌሎችን እገዛ መሻታችን አይቀርም። መቆም ከሌሎች ጋር ነው! ይህም ማህበራዊ ህይወታችን ከቤተሰብ፣ ከጓደኛ፣ ከፍቅረኛ፣ ከጎረቤት እና ወዘተ..ጋር የሚኖረንን ግንኙነት ይመለክታል።

መውጫ:- ከላይ የተያያዘውን ምስል ተመልከቱ። ለሁሉም ማዕዘናት አማካይ የሆነውን መነሻ ዜሮ ብንሰጠው..ከመሃል ተነስተን ለእያንዳንዱ ዕምዳት ከመቶ ነጥብ እንስጥ። ከዚያ ነጥቦችን እናገናኛቸው፤ ነጥቦቹ ሲገናኙ ሚዛኑን የጠበቀ ሮምበስ ሰራ ወይንስ አልተመጣጠነም? ያ ትንሽ ነጥብ የሰጠው አዕምድ ላይ በመስራት ሚዛኑን ለማስጠበቅ እንሞክር።

ዶ/ር እስጢፋኖስ እንዳላማው (የአዕምሮ ህክምና ስፔሻሊስት)

@melkam_enaseb

#ወቅታዊ

የመሬት መንቀጥቀጥ አደጋ፣ የአእምሮ ጤናና መረዳዳት!

የመሬት መንቀጥቀጥ መሰረተ ልማቶችን፣ ሞቶችን፣ አካላዊ ጉዳቶችን ከማስከተሉ ባለፈ የአእምሮ ጤናን ክፉኛ ሊጎዳዉ ይችላል፡፡ ተጎጂዎች የሰዉ ህይወት ከመቀጠፉ፣ ከማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ቀዉስ የተነሳ ለከፍተኛ ፍርሃትና ጫና ሊጋለጡ ይችላሉ፡፡

በተቃራኒዉ ደግም ሰዎች ተባብረዉ ከቆሙ አደጋ የተሻለ የአእምሮ ጤናና ጫናን የመቋቋም ብቃት ላይ ሊያደርሳቸዉም ይችላል፡፡

ሰዎች የመሬት መንቀጥቀጥና መሰል ድንገተኛ አደጋዎች ሲያጋጥሟቸዉ ለበርካታ የአእምሮ ህመሞች የመጋለጥ እድላቸዉ ይጨምራል፡፡ ጉዳቱ ቀጥታ በራሳቸዉ ላይ ደርሶ፣ በሌሎች ላይ ጉዳት ሲያደርስ ሲመለከቱ እና አደጋዉ በደረሰበት አቅራቢያ ባይገኙ እንኳ በቅርብ ቤተሰቦቻቸዉ ወይም በጓደኞቻቸዉ ላይ አደጋ እንደደረሰ በመስማት ብቻ ለድህረ አደጋ ሰቀቀን ሊጋለጡ ይችላሉ፡፡

ከአደጋዉ የተነሳ ከቤት ንብረታቸዉ ሲፈናቀሉ፣ በአደጋዉ ንብረቶቻቸዉ ሲወድሙባቸዉ፣ ስራቸዉን ሲያጡ፣ ማህበራዊ ትስስሮች (እድር፣ ማህበር፣ የእምነት ስፍራ…ወዘተ) ሲበጣጠሱባቸዉ ለከፍተኛ ድብርት፣ ለጭንቀት ህመም፣ ለሱስ ህመም፣ ራስን ለማጥፋት አደጋ ተጋላጭ ይሆናሉ፡፡

በተፈጥሮ አደጋ ጊዜ የሆስፒታል ድንገተኛ ክፍል ምልልሶች ይጨምራሉ፤ ሰዎች በአጠቃላይ ደስታን በማጣትና በዘርፋ ብዙ የጤና መቃወሶች ዉስጥ ያልፋሉ፡፡ በሌላዉ ጎን ደግሞ የተፈጥሮ አደጋዎች ሰዎች ህይወታቸዉን ለማቆየት በጋራ የመቆም ዉስጣዊ ግፊታቸዉን በመቀስቀስ በትብብር እንዲቆሙ ሊያደርጓቸዉም ይችላሉ፡፡ ሰዎች ተባብረዉ ሲቆሙና ሲረዳዱ የአእምሮ ጤናቸዉ ይሻሻላል፣ ማህበራዊ ትስስራቸዉ ይጠናከራል፣ ጫናን የመቋቋም አቅማቸዉ ይጎለብታል፡፡

እንደ ማህበረሰብ በቀደመዉ ዘመን የገጠሟቸዉን ጠላቶች በጋራ ተባብረዉ እንደመከቷቸዉ ሁሉ በዚህ ዘመንም የሚገጥሟቸዉን አደጋዎች በመረዳዳት፣ በመተሳሰብና በርህራሄ በመተያየት ሊቋቋሟቸዉ ይችላሉ፡፡

ከአደጋ ጋር የተያያዙ የአእምሮ ህመም ተጋላጭነቶችን ከሚቀንሱ ነገሮች ዋነኛዉ በጉዳቱ ዉስጥ ላለፉ ወይም እያለፉ ላሉ ሰዎች የሚደረግ ማህበራዊ ድጋፍ ነዉ፡፡ በዚህ ረገድ ብርቱና መልካም ባህል አለን፤ ባህላችን ሰዉ ለሰዉ መድኃኒቱ፤ ካንድ ብርቱ ሁለት መድኃኒቱ፤ ሀምሳ ሎሚ ለሀምሳ ሰዉ ጌጡ ለአንድ ሰዉ ሸክሙ እንደሆነ አስቀምጦልናል፡፡ እንደሰዉ ዘር መቀጠላችን የሚወሰነዉ በመተባበራችን ነዉና በዚህ ክፉ ጊዜ ልንረዳዳና ተያያዘን ልንቆም ይገባናል፡፡

አደጋን ታሳቢ ካደረገ እንክንብካቤ መመሪያዎች በመነሳት ባለፍንባቸዉም ሆነ በምናልፍባቸዉ ሰቀቀኖች የሚከተሉትን ነገሮች ብንተገብርና ብንለማመዳቸዉ በብዙ እናተርፋለን፡፡

ደህንነት፦ 

ሰዎች ዉጤታማ የሚሆኑትና በተሟላ አእምሯዊ ብቃት ላይ የሚሆኑት ደህንነት ሲሰማቸዉ ነዉ፡፡ ደህንነታቸዉ ሲናጋ በፍርሃትና ራስን በማዳን ሩጫ ይጠመዱና የሚጠቅማቸዉን ዉሳኔ አመዛዝኖ መወሰን ያቅታቸዋል፡፡ የሚመለከታቸዉ ሁሉ ከሁሉ በማስቀደም ለሰዉ ልጆች አካላዊ ደህንነት፣ ስነልቦናዊ ደህንነት፣ የስሜት ደህንነት፣ ማህበራዊ ደህንነትና ሞራላዊ ደህንነት መጠንቀቅ ይኖርባቸዋል፡፡ በማንኛዉም ሁኔታ ዉስጥ ሲኮንና ሲታለፍ ለራስና ለሌሎች ደህንነት ንቁ መሆን የቅድሚያ ቅድሚያ ሊሆን ይገባዋል!

ታእማኒነትና ግልፀኝነት፦

አደጋዎች ሲኖሩ ብዙ ጥድፊያና ሩጫ መኖሩ የማይካድ ቢሆን የሚከወኑ ተግባራት ሰዎች እምነታቸዉን በሚጥሉበት መንገድ፣ ባልተሸፋፈና ግልፅ በሆነ መልክ ሊደረጉ ይገባቸዋል፡፡ እየሆኑ ስላሉ ጉዳዮች ከሚመለከታቸዉ ተቋማት ወቅታዊ መረጃ ፍሰቱን ጠብቆ መሄድ ይኖርበታል፡፡ እዉነተኛ መታመን እመኑን ከሚል የቃላት ጩኸት ሳይሆን ከተግባር ጥራት ብቻ የሚቀዳ መሆኑን እናስተዉል!

እርስ በርስ መደጋገፍ፣ መተባበር፦ 

የጋራ ታሪክ፣ የጋራ ልምድና የጋራ ፈተና ያላቸዉ ሰዎች ህልዉናቸዉ የሚዘልቀዉ በጋራ መተባበርና መደጋገፍ ሲችሉ ነዉ፡፡ በሰዉ ልጅ ኑረት የአንዱ ህልዉና በሌላኛዉ ህልዉና ላይ የተመሰረተ ነዉና ከመገፋፋትና ከመጠፋፋት ይልቅ መደጋገፍን፣ መተባበርን፣ አብሮ መስራትንና መገነባባትን የየዕለት ኑረታችን ማድረግ ግዴታችን ነዉ! ሌላኛዉ ወገናችን ሲሰቃይ ቆመን ካየን ነገ እኛ ስንሰቃይ የሚደርስልን አይኖርም፡፡ እንደጋገፍ! እንረዳዳ! እንተባበር! የተጎዱ ወገኖቻችንን ለማከም ሐኪም መሆን አይጠበቅብንም፤ ለሰዉ መድኃኒቱ ሰዉ ነዉና!

ትህትናና አለመፍረድ፦

ሰዉ እንደመሆናችን ባልገባንና ባልተረዳነዉ ጉዳይ በሌሎች ላይ ጣት ለመቀሰር ልንጣደፍ እንችላለን፡፡ ባህላቸዉን፣ ሀይማኖታቸዉን፣ ታሪካቸዉንና ልዩ ልዩ ልዩነቶቻችንን በማክበር በስቃይ ዉስጥ ከሚያልፉ ሰዎች ልምድ ለመማር መፍቀድና መዘጋጀት እንጂ ከኛ የተለየ ነገር ስለገጠማቸዉ ልንፈርድባቸዉ አይገባንም፡፡ ሰዎች በብዙ ስቃይ ዉስጥ የሚያልፉት ክፉ ስለሆኑ ወይም ፈጣሪ ስለፈረደባቸዉ ሳይሆን ስቃይ የህይወት አንዱ መልክ እንደሆነ እንረዳ፡፡ ከሰዉ ሰራሽ (መደፈር፣ ፆታዊ ጥቃት፣ ጦርነት፣ ጠለፋ፣ የእሳት አደጋ፣ ግድያ፣ የመኪና አደጋ…ወዘተ) ሆነ ከተፈጥሮ አደጋዎች (ጎርፍ፣ የመሬት መንቀጥቀጥ፣ የመሬት መንሸራተት፣ የመብረቅ አደጋ፣ ረሃብና ድርቅ…ወዘተ) ጫና የተነሳ የሚረበሹ ሰዎችን ስናገኝ ወደ ባለሙያ እንላካቸዉ እንጂ አንፍረድባቸዉ! ማንም ከአደጋና ስቃይ የራቀ አይደለም!

ዶ/ር እሸቱ ጡሚሶ (የሥነ አእምሮ ሐኪም)

(ቅዱስ ጳውሎስ ሆስፒታል ሚሊኒየም ሕክምና ኮሌጅ)

@melkam_enaseb

ከበዓል ማግስት ሚመጣ መከፋት (Post Holiday Blues)

የበዓላት ሰሞን ብዙ ጊዜ ደስታን ያመጣል፣ ነገር ግን ሲያበቃ ዝቅተኛ ስሜት እንዲሰማን ሊያደርግ ይችላል— ይህም Post Holiday Blues ይባላል።

እነዚህ ስሜቶች ብዙዎች ላይ የሚከሰቱ እና ብዙ ጊዜ ጊዜያዊ ናቸው። ከበአል ጋር በተያያዘ የስሜት ከፍታ፣ ገንዘብ ነክ ጭንቀት፣ የብቸኝነት ስሜት እንደምክኒያት ይነሳሉ።

ይህንን ስሜት ለመቋቋም የሚከተሉትን ስልቶች እንጠቀም፦

1. ወደ ተለመደው መደበኛ ሁኔታችን ቀስበቀስ መመለስ፦ ለእንቅልፍ፣ ለጤናማ አመጋገብ እና ለአካል ብቃት እንቅስቃሴ ቅድሚያ በመስጠት የዘወትር ተግባራችንን እንደገና ለማስጀመር ትናንሽ እና ሊሳኩ የሚችሉ ግቦችን ማዉጣት።

2. ለራስ ርኅራኄን ማሳየት፦ ያለፍርድ ስሜትን ለመረዳትና በዓሉ ምን ትርጉም እንደሰጠን ማሰብ።

3. አዲስ እቅድ ማውጣት፦ ለምሳሌ ከጓደኞች ጋር መገናኘት፣ አዲስ የትርፍ ጊዜ ማሳለፊያ መንገድን መሞከር ወይም የአንድ ቀን ጉዞ ማድረግ እና አዲስ ሰፈር ወይ ከተማ መጎብኘት የመሳሰሉ የሚያጓጉ ነገሮችን ማቀድ።

4. ጤናማ የገንዘብ አጠቃቀምን መከተል፦ በጀት ማውጣት ጭንቀትን ሊያቀል ይችላል።

5. አካላዊ እንቅስቃሴ ማድረግ፦ ቀለል ያለ የእግር ጉዞ ስሜትን ሊያሻሽል ይችላል። የሚያዝናኑንን እንቅስቀሴዎች መሞከር ለምሳሌ መደነስ፣ ኳስ መጫወት።

6. ከሰዎች ጋር ጊዜ ማሳለፍ፦ ከጓደኛ፣ ከቤተሰብ ጋር በመገናኘት ወይም በበጎ ፈቃደኝነት ተግባራት ላይ ማገልገል።

7. ነገሮችን ምናይበትን መንገድ መቀየር፦ ይህንን ጊዜ አዲስ ሀሳቦችን ለማሰብ፣ ምስጋናን ለመለማመድ እና በግል እድገት ላይ ለማሰላሰል መጠቀም።

ይህም ሆኖ ስሜቶች ከቀጠሉ ወይም ከአቅም በላይ ከሆኑ ከአእምሮ ጤና ባለሙያ ጋር መነጋገር። አስታውሱ፣ ብቻችሁን አይደላቹም፣ ብሩህ ቀናት ወደፊት አሉ።

ለማማከር: 0704156858 ይደውሉ ወይም መልክት ያስቀምጡ!

ዶ/ር ይቅናሸዋ ሰለሞን (የአእምሮ ህክምና ስፔሻሊስት)

Via: Hakim

@melkam_enaseb