Schizotypal Personality disorder
ከ Cluster A የስብዕና መዛነፎች (Paranoid, SCHIZOTYPAL እና Schizoid) አንዱ ነው።
እንደሌሎቹ የስብዕና መዛነፎች ሁሉ ይህም የስብዕና መዛነፍ ምልክቶች መታየት የሚጀምሩት ከጉርምስና እድሜ ጀምሮ ነው።
መገለጫዎቹ:-
1. ሁኔታዎች በሙሉ እነሱ ላይ እንዳነጣጠሩ ይሰማቸዋል፤ ሰዎች ሁሉ ስለነሱ የሚያወሩ ይመስላቸውና ይረበሻሉ።
2. ወጣ ያሉ አስተሳሰቦችን በማራመድ ይታወቃሉ። ወጣ ላሉ ፍልስፍናዎች፣ የሴራ ትርክቶች (Conspiracy theories)፣ telepathy እና ስድስተኛ የስሜት ህዋስ ላሉ ጉዳዮች ትልቅ ቦታን ይሰጣሉ። የሰዎችን ስሜት ማንበብ እና ነገሮችን ቀድመው መረዳት እንደሚችሉ፣ የሌሎችን እንቅስቃሴ የመቆጣጠር ችሎታ እንዳላቸው ሲናገሩ ይስተዋላል።
3. ወጣ ያሉ ባህርያትን ያራርምዳሉ:- ለምሳሌ ወጣ ያሉ፣ አብረው የማይሄዱ እና ከማህበረሰብ ባህል ያፈነገጡ አለባበሶች ሲለብሱ ይስተዋላል።
4. ስሜት ህዋሶቻቸው የሌለን ነገር እንዳለ አድርገው፣ ያለን ነገር ደግሞ አዛብተው ይረዳሉ።
5. ንግግራቸው ለመረዳት የሚያስቸገር ሲሆን፣ ወጋቸውን በአጭር ከመቋጨት ይልቅ ዙሪያ ጥምጥም መሄድ እና ከልክ በላይ ማብራራት ይቀናቸዋል።
6. ሲበዛ ተጠራጣሪዎች ናቸው፣ ፊታቸው አይፈታም።
7. ብቸኞች ናቸው፤ ሰዎችን ለመቅረብ ይቸገራሉ። ከቅርብ ዘመዶቻቸው ሌላ የሚቀርቡት ወዳጅ አይኖራቸውም። ይህም የሚሆነው አንድም ከተጠራጣሪነታቸው፣ ደግሞም የተለየን ነን ብለው በማሰባቸውም የተነሳ ነው። ሰዎች ጋር ተቀላቅለው በቆዩ ቁጥር የመረበሽ ስሜታቸው ከመቀነስ ይልቅ ይጨምራል፣ ጥርጣሬያቸው ስለሚያይል።
በነገራችን ላይ:- ይህ የስብዕና መዛነፍ በ Schizophrenia spectrum and other psychotic disorders ውስጥም የሚካተት ነው።
ህክምናው:- የስነልቦና ህክምና እና መድሃኒት (በተለይም የጸረ-ሳይኮሲስ መድሃኒቶች) የሚታዘዙ ይሆናል።
ከ Cluster A የስብዕና መዛነፎች (Paranoid, SCHIZOTYPAL እና Schizoid) አንዱ ነው።
እንደሌሎቹ የስብዕና መዛነፎች ሁሉ ይህም የስብዕና መዛነፍ ምልክቶች መታየት የሚጀምሩት ከጉርምስና እድሜ ጀምሮ ነው።
መገለጫዎቹ:-
1. ሁኔታዎች በሙሉ እነሱ ላይ እንዳነጣጠሩ ይሰማቸዋል፤ ሰዎች ሁሉ ስለነሱ የሚያወሩ ይመስላቸውና ይረበሻሉ።
2. ወጣ ያሉ አስተሳሰቦችን በማራመድ ይታወቃሉ። ወጣ ላሉ ፍልስፍናዎች፣ የሴራ ትርክቶች (Conspiracy theories)፣ telepathy እና ስድስተኛ የስሜት ህዋስ ላሉ ጉዳዮች ትልቅ ቦታን ይሰጣሉ። የሰዎችን ስሜት ማንበብ እና ነገሮችን ቀድመው መረዳት እንደሚችሉ፣ የሌሎችን እንቅስቃሴ የመቆጣጠር ችሎታ እንዳላቸው ሲናገሩ ይስተዋላል።
3. ወጣ ያሉ ባህርያትን ያራርምዳሉ:- ለምሳሌ ወጣ ያሉ፣ አብረው የማይሄዱ እና ከማህበረሰብ ባህል ያፈነገጡ አለባበሶች ሲለብሱ ይስተዋላል።
4. ስሜት ህዋሶቻቸው የሌለን ነገር እንዳለ አድርገው፣ ያለን ነገር ደግሞ አዛብተው ይረዳሉ።
5. ንግግራቸው ለመረዳት የሚያስቸገር ሲሆን፣ ወጋቸውን በአጭር ከመቋጨት ይልቅ ዙሪያ ጥምጥም መሄድ እና ከልክ በላይ ማብራራት ይቀናቸዋል።
6. ሲበዛ ተጠራጣሪዎች ናቸው፣ ፊታቸው አይፈታም።
7. ብቸኞች ናቸው፤ ሰዎችን ለመቅረብ ይቸገራሉ። ከቅርብ ዘመዶቻቸው ሌላ የሚቀርቡት ወዳጅ አይኖራቸውም። ይህም የሚሆነው አንድም ከተጠራጣሪነታቸው፣ ደግሞም የተለየን ነን ብለው በማሰባቸውም የተነሳ ነው። ሰዎች ጋር ተቀላቅለው በቆዩ ቁጥር የመረበሽ ስሜታቸው ከመቀነስ ይልቅ ይጨምራል፣ ጥርጣሬያቸው ስለሚያይል።
በነገራችን ላይ:- ይህ የስብዕና መዛነፍ በ Schizophrenia spectrum and other psychotic disorders ውስጥም የሚካተት ነው።
ህክምናው:- የስነልቦና ህክምና እና መድሃኒት (በተለይም የጸረ-ሳይኮሲስ መድሃኒቶች) የሚታዘዙ ይሆናል።