⚖Ethiopian law by Daniel Fikadu Law office⚖

ቀሲስ በላይ መኮንን በ5 ዓመት ጽኑ እስራትና በ10 ሺህ ብር የገንዘብ መቀጮ ተቀጡ

***
የፌደራል ከፍተኛ ፍ/ቤት ልደታ ምድብ 3ኛ የሙስና ጉዳዮች ወንጀል ችሎት በእነ ቀሲስ በላይ መኮንን መዝገብ ላይ የቀረቡ የግራ ቀኝ ማስረጃዎችን መርምሮ በዛሬው የችሎት ቀጠሮ በጽኑ እስራትና በገንዘብ መቀጮ እንዲቀጡ ወሰነ።

የፍትህ ሚኒስቴር የሙስና ጉዳዮች ዳይሬክቶሬት ዐቃቤ ሕግ በተከሳሾች ቀሲስ በላይ መኮንን፣ በግብርና ኢንቨስትመንት ላይ የተሰማራው እያሱ እንዳለ፣ በኮሚሽን ስራ ላይ የተሰማራው በረከት ሙላቱ እና አለምገና ሳሙኤል እንዲሁም የኒሞና ንግድ ስራ ኃላ/የተ/የግል ማህበር ስራ አስኪያጅ አበራ መርጋ በተባሉ ተከሳሾች ላይ በ1996 ዓ.ም የወጣውን የወንጀል ህግ ቁጥር 32 ንዑስ ቁጥር 1 (ሀ) እና የሙስና ወንጀሎች ለመደንገግ የወጣውን አዋጅ ቁጥር 881/2007 አንቀፅ 32 ንዑስ ቁጥር 2 እና ንዑስ ቁጥር 3 ስር የተመለከተውን ድንጋጌ እና በ1996 ዓ.ም የወጣውን የወንጀል ህግ ቁጥር 382 ንዑስ ቁጥር 1 ስር የተመለከተውን ድንጋጌ መተላለፋቸውን ጠቅሶ ዝርዝር ክስ አቅርቦባቸው ነበር።

በዚህም ተከሳሾቹ ከአፍሪካ ህብረት ምንም አይነት የክፍያ ትዕዛዝ ባልተሰጠበት ሁኔታ ላይ ተከሳሾች በተለያየ መጠን ክፍያ እንዲፈጸምላቸው የሚል አጠቃላይ የ6 ሚሊየን 50 ሺህ ዶላር ሀሰተኛ የክፍያ ሰነድ በአንደኛ ተከሳሽ አማካኝነት ለባንኩ መቅረቡ ተጠቅሶ በሁሉም ተከሳሾች ላይ ከባድ የማታለል ሙስና ወንጀል ክስ ማቅረቡ ይታወሳል።

በዚህ መልኩ የቀረበውን ዝርዝር ክስ ከ1ኛ እስከ 3ኛ ተራ ቁጥር የተጠቀሱት ተከሳሾች ብቻ ችሎት ቀርበው የክስ ዝርዝሩ እንዲደርሳቸው የተደረገ ሲሆን 4ኛ እና 5ኛ ተከሳሾች በአድራሻቸው ባለመገኘታቸውና በተደጋጋሚ ቀጠሮ ባለመቅረባቸው ለጊዜው ክሳቸው እንዲቋረጥ ተደርጓል።

ከ1ኛ እስከ 3ኛ ተራ ቁጥር የተጠቀሱ ተከሳሾች ክሱ እንዲሻሻልላቸው ያቀረቡት የመጀመሪያ ደረጃ ክስ መቃወሚያ ነጥቦችን ፍርድ ቤቱ መርምሮ ወደፊት በማስረጃ የሚጣራ መሆኑን ገልጾ መቃወሚያቸውን አልተቀበለውም።

ከዚህም በኋላ ተከሳሾቹ በክሱ ላይ የተጠቀሰውን የወንጀል ድርጊት አለመፈጸማቸውን ጠቅሰው የዕምነት ክህደት ቃል መስጠታቸውን ተከትሎ ዐቃቤ ሕግ አጠቃላይ ሶስት ምስክሮችን አቅርቦ ምስክርነታቸውን አሰምቶ ነበር።

ፍርድ ቤቱ የምስክሮችን ቃል መርምሮ በክሱ ዝርዝር የተጠቀሰው የወንጀል ድርጊት መፈጸሙን በዐቃቤ ሕግ በማስረጃ ማረጋገጡን ጠቅሶ በአንደኛው ክስ ብቻ እንዲከላከሉ በሙሉ ድምጽ ብይን ሰጥቶ ነበር።

ሁለተኛውን ክስ በሚመለከት በሐሰተኛ ሰነድ የተፈጸመ ድርጊት መሆኑ በአንደኛውን ክስ ላይ መገለጹን ተከትሎ በሰበር ሰሚ ችሎት ትርጉም የተሰጠባቸው በተደራራቢነት የቀረቡና ተጠቃልለው ሊያስቀጡ የሚችሉ ድንጋጌዎች መኖራቸውን ፍርድ ቤቱ አብራርቶ ሁለተኛውን ክስ ውድቅ በማድረግ በአንደኛው ክስ ብቻ በከባድ አታላይነት ሙስና ወንጀል እንዲከላከሉ ብይን ሰጥቷል።

ሆኖም ተከሳሾቹ እንዲከላከሉ በሰጠው ብይን የዐቃቤ ሕግ ማስረጃን በተገቢው ማስተባበል አለመቻላቸው ተጠቅሷል።

በዚህም 1ኛ ተከሳሽ ቀሲስ በላይ መኮንን በሙሉ ድምጽ የጥፋተኝነት ፍርድ የተሰጠባቸው ሲሆን፤ 2ኛ እና 3ኛ ተከሳሾች በአንድ ዳኛ የሀሳብ ልዩነት በአብላጫ ድምጽ ጥፋተኛ ተብለዋል።

የሀሳብ ልዩነት ያቀረቡት አንደኛው ዳኛ 2ኛ እና 3ኛ ተከሳሾችን በሚመለከት የባንክ ሂሳባቸው በመገለጹ ብቻ የወንጀል ተግባሩ በስምምነት ተፈጽሟል ለማለት አያስችልም የሚል የሀሳብ ልዩነት እንዳላቸው ጠቅሰው ልዩነታቸውን አሳይተዋል።

ፍርድ ቤቱ የግራ ቀኝ የቅጣት አስተያየት መርምሮ ዐቃቤ ሕግ ወንጀሉ የተፈጸመው በትብብር መሆኑን ጠቅሶ ያቀረበውን የቅጣት ማክበጃ ይዟል።

በዚህም1ኛ ተከሳሽ ቀሲስ በላይ መኮንን ያቀረቡትን አራት የቅጣት ማቅለያ በመያዝ በዕርከን 21 መሰረት በ5 ዓመት ጽኑ እስራትና በ10 ሺህ ብር የገንዘብ መቀጮ እንዲቀጡ ወስኗል።

2ኛ እና 3ኛ ተከሳሾችን በሚመለከት ደግሞ እያንዳንዳቸው አራት፣ አራት የቅጣት ማቅለያ አስተያየት በመያዝ በዕርከን 17 መሰረት በ3 ዓመት ከ3 ወር ጽኑ እስራትና በ3 ሺህ ብር የገንዘብ መቀጮ እንዲቀጡ ወስኗል።

በፍርድ ቤቱ በተከሳሾች ላይ የተወሰነውን የጽኑ እስራት ውሳኔን የአዲስ አበባ ማረሚያ ቤት እጃቸው ከተያዘ ጀምሮ ታሳቢ በማድረግ እንዲያስፈጽም ታዟል።

ሰሞኑን የፀደቀው የንብረት ማስመለስ አዋጅ 1364/2017
***
በግልጽ እንደሰፈረው ገዢ የሆነ ወገን የገዛውን ንብረት በተመለከተ ሻጭ ያንን ንብረት ሲያፈራ የገቢው ምንጭ ምን ነበር፣እንዴት አፈራው፣ያፈራው ንብረት በህጋዊ መንገድ ነወይ? የሚለውን ማረጋገጥ እንደሚገባ በግልጽ መቀመጡ ተመልክቷል።
ስለዚህ ህጋዊ መሆኑን ማለትም ቤቱ በስሙ መሆኑን/ካርታ እና ፕላን በስሙ መሆኑን/ ወይንም የተሽከርካሪ ንብረት ሊብሬ በስሙ መሆኑን ብቻ አይቶ ግዢ መፈፀም በገዢ ላይ ኪሳራ ሊያስከትል እንደሚችል ይደነግጋል።
ስለዚህ ገዢ የሆነ ማንኛውም ግለሰብ/ቡድን/ንብረቱን ከመወረስ ለመዳን ምን ማድረግ አለበት?
ሻጭ የሚሸጠውን ንብረት እንዴት አፈራው?የገቢ ምንጩ ምን ነበር? አሰራሩ እንዴት ነበር? ለመንግሥት የሚከፍለው የታክስ እና የግብር መጠን ካፈራው ንብረት አንፃር ምን ይመስላል? የሚለውን ማረጋገጥ እንደሚገባ ያስገድዳል።
በመሆኑም ካርታ እና ፕላን እንዲሁም የተሽከርካሪ ሊብሬ ብቻ አይተን ግዢ መፈፀም በገዢ ላይ የሚያስከትለው ኪሳራ መኖሩን መገንዘብ ያስፈልጋል።
አዩዘሀበሻ በአዋጁ አንቀጽ 25 ላይ እንደተመለከተው ከሆነ "በወንጀል የተገኘ ንብረት ከሆነ የተገዛው ፍሬ መንግሥት ይህንን በወንጀል የተገኘ ንብረት ግዢ ፈፅሞ ስሙ ወደ ገዢ ቢዞርም መንግሥት እንደሚወርሰው" በግልጽ ተቀምጧል።
በኋላ ክርክር ላይ "የቅን ልቦና ገዢ ነኝ በሚል የሚቀርቡ መከራከሪያዎች ሆን ብሎ ንብረቱን ለመደበቅ የተጠቀማችሁበት ስልት ነው" በሚል በአዋጁ ላይ የተቀመጠ ሲሆን ንብረቱ ከመወረስ እንደማይድን አዩዘሀበሻ ተመልክቷል።
ይህ አዋጅ 10 አመት ወደ ኋላ ተመልሶ ተግባራዊ የሚሆን ነው።

ኢንሹራንስ የተገባለት ዕቃ ጉዳት በደረሰበት ቀን ያወጣ የነበረው ዋጋ ኢንሹራንስ ከገባበት ዋጋ በልጦ ሲገኝ ሊከፈል የሚገባው ካሰ የሰ/መ/ቁ. 214395
#Danielfikadu Law Office

በንግድ ሕጉ አንቀጽ 679 መሠረት ኢንሹራንስ የተገባለት ዕቃ ጉዳት በደረሰበት ቀን ያወጣ የነበረው ዋጋ ኢንሹራንስ ከገባበት ዋጋ በልጦ ሲገኝ፣ በልጦ ለሚገኘው ዋጋ ኢንሹራንስ ገቢው ራሱ እንደ ኢንሹራንስ አድራጊ ተቆጥሮ ከጉዳቱ በመጠኑ በከፊል እንደሚችል ተመልክቷል፡፡መድን የተገባለት እቃ ዋጋ ዝቅከተደረገ ሕጉ ያላግባብ ዝቅ ከተደረገው ዋጋ በላይ ላለው አረቦን
እንዳልተከፈለበት ታሳቢ በማድረግ ኃላፊነቱ ለመድን ሰጪው ሳይሆን ለዕቃው ባለቤት መድን ገቢው ስለመሆኑ በግልጽ አስቀምጧል፡፡

One of the landmark cases of international law is our own Ethiopia against the South African Apartheid regime @ ICJ in a case called South West Africa Cases (Ethiopia and Liberia v. South Africa) [1966] ICJ
• Facts: Ethiopia and Liberia challenged
South Africa’s apartheid policies in
South West Africa, alleging violations
of the League of Nations Mandate.
• Reasoning: The ICJ dismissed the
case, stating the applicants lacked legal
standing due to insufficient interest. • Principle: Highlighted procedural
challenges in enforcing erga omnes
obligations.
• Legal Maxim:Actio popularis –
"Action for the people."
• Significance: Demonstrated the limits
of judicial intervention in politically
sensitive cases.

ጨለማን ተገን በማድረግ የመጸዳጃ ቤት ፍሳሽ ወደ ኮሪደር ልማት አስፓልት የለቀቀ ሆቴል 300 ሺህ ብር ተቀጣ‼️

በቂርቆስ ክፍለ ከተማ ወረዳ 8 ካሳንቺስ አካባቢ ጨለማን ተገን በማድረግ የመጸዳጃ ቤት ፍሳሽ ወደ ኮሪደር ልማት አስፓልት የለቀቀው ኢንተርናሽናል ሆቴል 300 ሺህ ብር መቀጣቱን እና ቦታውን እንዲያጸዳ መደረጉን የአዲስ ከተማ አስተዳደር ደንብ ማስከበር ባለስልጣን አስታውቋል፡፡

ባለስልጣኑ በከተማዋ ውስጥ የተለያዩ ስራ ላይ የተሠማሩ የንግድ ድርጅቶች እና ግንባታ ገንቢዎች በመንግስትና በህዝብ ሀብት የተገነቡ መሠረተ ልማቶችን ደህንነት በመጠበቅ እንዲሰሩ መልዕክት አስተላልፏል፡፡

👆👆👆👆👆👆👆👆👆👆👆

ዛሬ በፓርላማው ቀርበው ይፀድቃሉ ተብለው የሚጠበቁ ሶስቱ ረቂቅ አዋጆች

ብቸኛው የዓይነ ሥውራን ቤተ መጻሕፍት የፍርድ ቤት ዕግድ ተጥሶ መፍረሱ ተነገረ
***
ከ50 ዓመታት በላይ ያስቆጠረውና ብቸኛው የዓይነ ሥውራን ቤተ መጻሕፍት በወንዝ ዳርቻ ልማት እንዳይፈርስ የሚል የፍርድ ቤት ውሳኔ ቢተላለፍበትም በኃይል መፍረሱን የአካል ጉዳተኞች ማኅበር አስታወቀ፡፡
ቤተ መጻሕፍቱን ከተለያዩ የአገሪቱ አካባቢዎች የሚወጡ ዓይነ ሥውራን በብቸኝነት ይገለገሉበት እንደነበር፣ የአዲስ አበባ አካል ጉዳተኞች ማኅበር ፕሬዚዳንት አቶ ገለታው ሙሉ ለሪፖርተር ተናግረዋል፡፡
የፌዴራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት ልደታ ምድብ ፍትሐ ብሔር ችሎት ሚያዝያ 18 ቀን 2016 ዓ.ም. በዋለው ችሎት ከ50 ዓመታት በላይ ለዓይነ ሥውራን በማገልገል ላይ ያለው ቤተ መጻሕፍት ምትክ ሳይሰጠው እንዳይፈርስ ዕግድ የጣለ ቢሆንም፣ የፍርድ ቤት ትዕዛዝን በመጣስ መፍረሱን አቶ ገለታው ተናግረዋል፡፡
ከፌዴራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት ልደታ ምድብ ፍትሐ ብሔር 2ኛ መሠረታዊ መብቶችና ነጻነት ችሎት ባስተላለፈው ፍርድ ላይ እንደተመለከተ፣ የኢትዮጵያ ዓይነ ሥውራን ብሔራዊ ማኅበርና የኢትዮጵያ የሕግ ባለሙያዎች አካል ጉዳተኞች ማኅበር አንደኛና ሁለተኛ ከሳሽ ሆነው የቀረቡ ሲሆን፣ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር የጉለሌ ክፍለ ከተማ መሬት ልማት አስተዳደር ጽሕፈት ቤት እንዲሁም የጉለሌ ክፍለ ከተማ ወረዳ 3 አስተዳደር ጽሕፈት ቤት ተከሳሾች ሆነው መቅረባቸውን በመጥቀስ መዝገቡን መርምሮ የፍርድ ውሳኔ ማስተላለፉን ሰነዶች ያስረዳሉ፡፡
በአዲስ አበባ ከተማ ጉለሌ ክፍለ ከተማ ወረዳ 3 የሚገኝ ከ1967 ዓ.ም. በፊት ጀምሮ ለዓይነ ሥውራን ሲሰጥ የነበረና በበጎ አድራጎት ድርጅቶች የተመሠረተ፣ የአዲስ አበባ ከተማ ብቸኛ ዓይነ ሥውራን የሚያነቧቸው የተለያዩ የብሬል መጻሕፈት የሚገኙበትና ዓይነ ሥውራን የሚያነቡበት የእስክሪን አንባቢ ሶፍትዌር የተጫነባቸው ኮምፒዩተሮች፣ የዲጂታል ቤተ መጻሕፍት እንዲሁም የቀለም ጽሑፍ የሚያነቡበት በአጠቃላይ ለዓይነ ሥውራን ዘርፈ ብዙ አገልግሎት የሚሰጥ ተቋም መሆኑን ችሎቱ በሰጠው ብይን ላይ ተመላክቷል፡፡
ይህም በሕገ መንግሥቱ ለአካል ጉዳተኞች የሚደረግ መሠረታዊ መብቶችና ነጻነቶች ጥበቃ መሠረት አድርጎ የተዘጋጀ መሆኑን በማስቀመጥ፣ ይህ ቤተ መጻሕፍትና የብሬል ማዕከል የሚያገለግልበት ቤትና ይዞታ በተጠሪዎች በተያዘው በወንዝ ዳር ልማት ሸገር ማስዋብ ፕሮጀክት ሥራ ለማዋል፣ የማዕከሉን ቦታና ቤት በአጭር ጊዜ ውስጥ የሚፈርስ መሆኑን የጉለሌ ክፍለ ከተማ መሬት አስተዳደር ደብዳቤ መጻፉን የፍርድ ወረቀቱ ላይ ተመላክቷል፡፡
ነገር ግን ተግባሩ በሕገ መንግሥቱ አንቀጽ 4 ላይ የተቀመጡ ጥበቃ የተደረገላቸው የትምህርት መረጃ የማግኘትና ተደራሽ አገልግሎት የማግኘት መሠረታዊ መብቶችና ነጻነቶችን የሚጥስ መሆኑን ይገልጻል፡፡
ከሳሾች የዓይነ ሥውራን ጉዳይ ለወንዝ ዳር ልማት ልዩ ሁኔታ ሊሆን አይችልም ብሎ ፍርድ ቤቱ፣ ቤተ መጻሕፍቱ እንዳይፈርስ ወይም ከመፍረሱ ቀደም ብሎ በአቅራቢያው ተመጣጣኝ የሆነ ቤተ መጻሕፍት እንዲሰጣቸው ጠይቀዋል፡፡ ከሳሾች በበኩላቸው ፍርድ ቤቱ ጉዳዩን ዓይቶ የመወሰን ሥልጣን የለውም የሚል መሆኑ የተመለከተ ሲሆን፣ ቦታውን መንግሥት ለልማት ከፈለገው ምትክ ቦታ መስጠት እንዲችል የይዞታው ባለቤት ስለመሆናቸው ማስረጃ ሊያቀርቡ እንደሚገባ የጠየቀ ሲሆን፣ ከሳሾች የይዞታ ባለቤትነትን የሚያረጋግጥ ሰነድ ማቅረብ እንዳልቻሉ ተመላክቷል፡፡
በጉለሌ ክፍለ ከተማ ወረዳ 3 የሚገኝ በክርክሩ የተመለከተውን የዓይነ ሥውራን የቤተ መጻሕፍትና ተያያዥ አገልግሎቶችን፣ ለዓይነ ሥውራን የሚሰጠውን ቦታና ይዞታ ማፍረስ በሕገ መንግሥቱ አንቀጽ 25 እና 41 (4)፣ (5) በተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የአካል ጉዳተኞች ስምምነት አንቀጽ 9፣ 21 እና 24 ላይ ለአካል ጉዳተኞች የተረጋገጠውን የመማር፣ መረጃ የማግኘትና ተደራሽ አገልግሎት የማግኘት መሠረታዊ መብቶችና ነጻነቶች የሚጥስ ስለሆነ፣ በልዩ ሁኔታ ተመሳሳይ አገልግሎት የሚሰጥ ቤተ መጻሕፍት በአቅራቢያው ሳይዘጋጅ ሊፈርስ አይገባም በማለት አዋጅ 1234/13 አንቀጽ 11(3) መሠረት ወስነናል›› ሲል በፍርዱ ያስቀመጠ መሆኑን ለማየት ተችሏል፡፡
ይሁን እንጂ ይህንን ውሳኔ በመተላለፉ ቤተ መጻሕፍቱ መፍረሱን አቶ ገለታው ተናግረዋል፡፡ ቤተ መጻሕፍቱ በአገሪቱ ብቸኛና ምትክ የሌለው መሆኑን ጠቅሰው መንግሥት አፋጣኝ ምላሽ እንዲሰጣቸው ጥሪ አቅርበዋል፡፡#reporter

የድርጅቱን አስተዳደር በሚመለከት በውክልና ያለው ሰው ያስተላለፈ መሆኑ እና ተወካዩም በተቀበለው ውክልና መሠረት ሥራውን የሚያከናውን መሆኑ በተረጋገጠ ጊዜ የተጨማሪ እሴት ታክስ ተመዝጋቢ ሆኖ ያለተጨማሪ እሴት ታክስ ደረሰኝ ግብይት ማከናወኑ ሲረጋገጥ ተጠያቂ የሚሆነው ውክልናውን ተቀብሎ ስራውን በውክልና የሚያስተዳድረው ሰው እንጂ ስራ አስኪያጁ ወይም የድርጅቱ ባለቤት ሊሆን አይገባም፡፡
#Danielfikadu law office
የሰ.መ.ቁ 211028/ያልታተመ/ - ፍርድ ቤት ቅጣት እንዲገደብ የቀረበ ጥያቄ ካለ ምክንያት ሳይሰጥ ተቀባይነት የለውም በሚል ውደቅ ማድረጉ አግባብነት ያለው የውሳኔ አሰጣጥ አይደለም።
በአዋጅ ቁጥር 285/94 በአዋጅ ቁጥር 609/2001 እንደተሻሻለው አንቀጽ 56/1/ አንቀጽ 22/1/ እና አንቀጽ 50/ለ/1 መሠረት የአንድ የንግድ ድርጅት ሥራ አስኪያጅ በወንጀል ተጠያቂ የሚሆነው እሱ የሚመራው ድርጅት የተጨማሪ እሴት ታክስ ተመዝጋቢ ሆኖ ያለተጨማሪ እሴት ታክስ ደረሰኝ ግብይት ማከናወኑ ሲረጋገጥ እንደሆነ፤ የድርጅቱ ሃላፊነት ከተረጋገጠ የሥራ አስኪያጁ ሃላፊነት የሕግ ግምት የሚወሰድበት ስለመሆኑ እንገነዘባለን፡፡ ሆኖም የድርጅቱ ሥራ አስኪያጅ የድርጅቱን አስተዳደር በሚመለከት በውክልና ያለው ሰው ያስተላለፈ መሆኑ እና ተወካዩም በተቀበለው ውክልና መሠረት ሥራውን የሚያከናውን መሆኑ በተረጋገጠ ጊዜ ተጠያቂ የሚሆነው ውክልናውን ተቀብሎ ስራውን በውክልና የሚያስተዳድረው ሰው እንጂ ስራ አስኪያጁ ወይም የድርጅቱ ባለቤት ሊሆን አይገባም፡፡

የልዩነት ሃሳብ- አንድ ስራ አስኪያጅ ከአዋጅ ቁጥር 983/2008 አንቀፅ 132/1/ከተመለከተው የወንጀል ሀላፊነት ነፃ ሊሆኑ የሚችለት ወንጀሉ የተፈፀመው ሳይፈቅዱ ወይም ሳያውቁ መሆኑን አሊያም በተመሳሳይ ሁኔታ ውስጥ ያለና ነገሮችን በጥንቃቄ የሚያይ ሰው የጥፋቱን መፈፀም ለመከላከል ይወስዳቸዋል ተብለው የሚገመቱ ጥንቃቄዎችን ለማድረግ ተገቢውን ትጋትና የአሰራር ጥበብ የተሞላበት እርምጃ መውሰዳቸውን በአንቀፅ 132/2/ አግባብ ሲያስረዱ ቢሆንም በዚህ አግባብ ለማስረዳታቸው የሥር ፍርድ ቤት መዝገብ አያሳይም፡፡