Lawyer.Henok Taye/Ethio Law🥇ኢትዮ ሕግ/

የአካባቢያዊ ማስረጃ ምዘና
----------------
የሰ/መ/ቁ109441፡-የአካባቢ ሁኔታ ማስረጃ ወንጀልን የፈፀመው ተከሳሽ መሆኑንና ከተከሳሽ
ውጭ ሌላ ሰው ወንጀሉን ሊፈፅመው አይችልም ከሚል መደምደሚያ ላይ ለመድረስ በቂና
አሳማኝ በሆነ ሁኔታ የሚያስረዳ ሆኖ ሲገኝ የአስረጅነት ብቃት ያለው ማስረጃ ተደርጎ
እንደሚወሰድ የማስረጃ ብቃት መስፈርትና የማስረጃ አመዛዘን መርሆች ያሳያሉ፡፡የአካባቢ
ሁኔታ ማስረጃ አንድን የተፈፀመ ወንጀል ለማስረዳት የአስረጅነት ብቃት ያለው ማስረጃ
የሚሆነው ወንጀል ከመፈፀሙ በፉት እና ወንጀሉ ከተፈፀመ በኃላ ስላለው ሁኔታ የተረጋገጡት
ፍሬ ነገሮች (የአካባቢ ሁኔታዎች) ተከሳሽ ወንጀሉን ፈፅሞታል ከሚል እርግጠኛ መደምደሚያ
መድረስ የሚያስችል ይዘትና ባህሪ ያላቸው ሲሆን: የአካባቢ ሁኔታ ማስረጃዎች ተያያዣነት
ያላቸውና ክፍተት የሌለባቸው ሲሆኑ፤ የአካባቢ ሁኔታ ማስረጃዎች የተከሳሹን
ወንጀል መስራት የሚያረጋግጡ እንጅ በተቃራኒው ተከሳሹ ንፁህ ነው፣ወንጀሉን አልፈፀመም
ወደሚለው ሎጂካል መደምደሚያ የማይወስዱ ሲሆንና የቀረቡት የአካባቢ ሁኔታ ማስረጃዎች
በማናቸውም የሞራልና የህሊና መመዘኛ ወንጀሉ በተከሳሽ ሳይሆን በሌላ ሰው የመፈጸም
እድልና አጋጣሚ የሌለ መሆኑን በበቂ ሁኔታ ለማስረዳት የሚችሉ ሆነው ሲገኙ እንደሆነ
ተቀባይነት ያላቸው የማስረጃ ህግ መርሆች ያሳያሉ፡፡
ፍርድ ቤቱ ተከሳሽ በወ/መ/ስ/ስ/ህ/ቁ 27(2) የሠጠውን የተከሳሽነት ቃል ተከሳሽ ላቀረበው
ማስረጃ ማስተባበያነት ከተጠቀመበት በዚህ ቃል ውስጥ ተከሳሽን የሚጠቅም ነገር ካለ የተከሳሽን
ቃል ከእነሙሉ ይዘቱ ሊቀበል ይገባል እንጅ ተከሳሽን ጥፋተኛ የሚያስብለውን የቃሉን ክፍል ብቻ
ወስዶ ከጥፋቱ ነፃ የሚያደርገውን ክፍል መተው መሠረታዊ የማስረጃ ምዘና መርህን
ያልተከተለ ነው፡፡
በመሆኑም በተሠሙት የአካባቢ ምስክሮች ወንጀሉን ከተከሳሹ ውጪ ሌላ ሰው ሊፈፅመው
የሚችልበት እድል አለመኖሩን በሚያረጋግጥ መልኩ ካላስረዱ ተከሳሽ ተከላከል ሊባል
አይገባም፡፡ቅጽ/19
(ከተጠቃለሉ የሰበር ሰሚ ችሎት አስገዳጅ የህግ ትርጉሞች ከቅፅ1-23 መፅሀፍ የተወሰደ)
@Henoktayelawoffice

ጭብጥ
===============
• ተከራካሪ ወገኖች የተለያዩበት የህግ ወይም የፍሬ ነገር ጉዳይ

ማንኛውም ፍርድ ቤት ባለጉዳዮችን ማከራከር የሚገባው የተለያዩበት የሕግ ወይም የፍሬ ነገር አግባብ ምን እንደሆነ አረጋግጦ ለጉዳዩ ትክክለኛ ጭብጥ በመያዝ ስለመሆኑ፣ የነገር ጭብጥ የሚመሰረተው አንደኛው ተከራካሪ ወገን ያመነውን የሕግ ወይም የነገር አግባብ ሌላኛው ተከራካሪ ወገን በማስተባበል የካደ በሆነ ጊዜ ስለመሆኑ፣ ፍርድ ቤቱ ጭብጥን ለመመስረት የሚችለውም ከግራ ቀኙ የጽሁፍ ክርክር እና ማስረጃ እንዲሁም በፍትሐብሔር ስነ ስርዓት ሕግ ቁጥር 241 መሰረት በሚደረግ ምርመራ በተከራካካሪ ወገኖች የሚሰጠውን መልስ መሰረት በማድረግ ስለመሆኑ የጭብጥ አመሰራረትን በሚደነግጉት ከቁጥር 246 እስከ 248 በተመለከቱት የስነ ስርዓት ሕጉ ድንገጌዎች እንዲሁም ፍርድ ቤቱ ውሳኔ በሚሰጥበት ጊዜ በክርክሩ የተያዘው ጭብጥ ምን እንደሆነ እና ጭብጡ በአንድ ወይም በሌላ አግባብ የተወሰነበትን ምክንያት በውሳኔው ላይ መግለጽ ያለበት ስለመሆኑ የፍርድ አጻጻፍን በሚመለከተው በፍትሐብሔር ስነ ስርዓት ሕግ ቁጥር 182(1) ስር በአስገዳጅነት ተደንግጎ ይገኛል፡፡

ሰ/መ/ቁ. 105869 ቅጽ 18፣ ፍ/ስ/ስ/ህ/ቁ. 182(1)፣ 241፣ 246-248
@Henoktayelawoffice join

ወለድ አግድ
==============
• አንድ ባለዕዳ ግዴታውን ለመፈጸም ማረጋገጫ በማድረግ ለገንዘብ ጠያቂው የማይንቀሳቀስ ንብረት ለማስረከብ የሚገደድበት ውል

ማንም ሰው በወለድ አግድ የማይንቀሳቀስ ንብረት ካስያዘ ወለድ አገዱ የተቋቋመበትን ግዴታ በመፈጸም በማናቸውም ጊዜ ወለድ አገድ እንዲቀር ማድረግ ይችላል፡፡

ሰ/መ/ቁ. 72463 ቅጽ 13፣ ፍ/ህ/ቁ. 3117፣ 3124፣ 3128(2)
@Henoktayelawoffice join

የጋብቻ_ውል_ስምምነት
# የተጋቢዎች_ስም
1, አቶ ____ _ አድራሻ ______
2, ወ/ት/_______ _ አድራሻ__________
የጋብቻውን ስነስርአት የፈጸምነው እንደ ሀገራችን ባህል መሰረት በፌደራል
ቤተሰብ ሕግ አዋጅ ቁጥር 213/92 አንቀፅ 4 መሰረት የአካባቢው
ሽማግሌዎች ባሉበት በሁለታችንም ወገን በመግባባት በዛሬው ቀን የጋብቻ ውል
አድርገናል፡፡
እኔ አቶ ______ የሚገባውን ማንኛውንም ቅድመ ሁኔታ አሟልቼ
በሀገር ልማድ መሰረት ወ/ት______________ አግብቼአለሁ፡፡
እኔ ወ/ት ______ የሚገባውን ማንኛውንም ቅድመ ሁኔታ አሟልቼ
በሀገር ልማድ መሰረት አቶ______________ አግብቼዋለሁ
ይህን የጋብቻ ውል ካደረግንበት ቀን ጀምሮ ማንኛውም የምናገኘውንና
የምናፈራውን ሀብትና ንብረት ሁሉ በፍ/ህ/ቁ 1730 ፣ 1732 ፣ 2005 እና
በፌደራል ቤተሰብ ሕግ አዋጅ ቁጥር 213/92 አንቀፅ 42 መሰረት የጋራ
ሀብታችን ነው፡፡
# የተጋቢዎች_ፊርማ
አቶ ___ ወ/ት/__________
# ይህ_የጋብቻ_ውል_ሲደረግ_የነበሩ_ምስክሮች
በአቶ. በኩል በወ/ት_____ በኩል
1. ____ 1, ____
2. ____ 2, ____
እኛም ምስክሮች ሁለቱም ተጋቢዎች ሲፈራረሙ ያየን መሆናችንን በፊርማችን
እናረጋግጣለን፡፡
____________________________________
ከዚህም በተጨማሪ ከጋብቻ በፊት የነበራቸዉን የግል ንብረት ቀጣይ እጣ ፈንታ
እና ከጋብቻ በኋላ ስለሚያፈሩት የጋራ ንብረት አስተዳደር በተመለከተ ተጋቢዎች
በጋብቻ ዉል ዉስጥ አካተዉ መዋዋል ይችላሉ

ሌሎች ፎርሞችን ለማግኘት #join
👇👇👇👇👇👇👇🛑

@Henoktayelawoffice
@Henoktayelawoffice

👆👆👆👆👆👆🛑Share

❗በፍትሐብሄር ክርክር #የሰነድ_ማስረጃ ማቅረብ የሚቻለው መቼ ነው⁉️

በአብዛኛው ፍ/ቤቶች የጽሑፍ ማስረጃዎች ከክስ ጋር ወይንም ከመከላካያ መልስ ጋር አብሮ ካልቀረበ መቅረብ አይችልም በሚል ሲከለክሉ ይታያል፡፡ ነገር ግን በሥነ-ሥርዓት ህጋችን ግን ከክስ ማመልከቻ ወይም ከመከላካያ መልስ በኋለ ክስ ከመሰማቱ በፊት ከመዝገቡ ጋር ተያይዞ ያልቀረበ የጽሑፍ ማስጃዎች ካሉ መቅረብ እንደሚችሉ ይደነግጋል፡፡

# ሀ . የፅሑፍ ማስረጃዎች በሙሉ ክርክሩን መስማትና ምስክሮችን መመርመር ከመጀመሩ በፊት ተጠቃለው መግባት አለባቸው፡፡

# ለ . በመጀመሪያ ደረጃ ከሳሹ ከክስ ማመልከቻው ጋር ተከሳሹ ደግሞ ከመከላከያ መልሱ ጋር ይጠቅመናል የሚሉትንና በእጃቸው የሚገኙትን ወይም ሊያቀርቡ የሚችሉትን የጽሑፍ ማስረጃ በሙሉ አያይዘው ማቅረብ አለባቸው (ቁ.223(1)) (ለ) እና 234 (1)፡፡

# ሐ . በሁለተኛ ደረጃ ተከራካሪ ወገኖች ለማቅረብ የሚችሉትንና ይጠቅማናል የሚሉትን ወይም ፍርድ ቤቱ እንዲቀርብ የጠየቀውንና አስቀድመው ፍርድ ቤት ያላቀረቡትን የፅሑፍ ማስረጃ ሁሉ በመጀመሪያው ቀነ ቀጠሮ ማቅረብ አለባቸው
(ቁ. 137 (1)) ፡፡

# መ. ማንኛውም አቤት ባይ ሰነዶችን ከአቤቱታው ጋር በማያያዝ ወይም ከቀነ ቀጠሮው በፊት ወይም በመጀመሪያው ቀነ ቀጠሮ ካላቀረበ በቀር ማስረጃዬ ከፍርድ ቤቱ መዝገብ ጋር ይያያዝልኝ ወይም ለማቅረብ ይፈቀድልኝ በማለት ለማመልከት አይችልም (137(3)፡፡

# ሠ . መቅረብ የሚገባቸው ማስረጃዎች ከተከራካሪዎች ወገኖች ባንዳኛው
ጉድለት ወይም በቂ ባልሆነ ምክንያት ሳይቀርቡ የቀሩ እንደሆነ ፍርድ ቤቱ ወዲያው ፍርድ ይሰጣል (ቁ. 256(1))፡፡

# ረ . ከላይ በ “መ” እና “ሠ” ሥር የተጠቀሱት አጠቃላይ ድንጋጌዎች እንደተጠበቁ ሆኖ ከአቤቱታ ጋር ወይም በመጀመሪያ ቀነ ቀጠሮ ያልቀረበ የፅሁፍ
ማስረጃ በሌላ ጊዜ ሊቀርብ የሚችልበት ልዩ ሁኔታዎች (exceptions) አሉ፡፡

እነዚህም፡-
#1. ፍርድ ቤቱ በራሱ አስተያየት ወይም በተከራካሪዎች ወገኖች አመልካችነት
በሌላ ፍ/ቤት ዘንድ የሚገኝ መዝገብ ወይም የጽሑፍ ማስረጃ እንዲቀርብ ማዘዝ
ይችላል (ቁ.148 (11))፡፡

#2. ማስረጃዎቹ ሳይቀርቡ የቀሩት ከባድና በቂ በሆነ ምክንያት መሆኑን ፍርድ ቤቱ ከተረዳ ስለ ክርክሩ አወሳሰንና ማስረጃ ያለመቅረቡ ስላስከተለው ኪሳራ
ተገቢ መስሎ የታየውን ትፅዛዝ በመስጠት ነገሩ የሚሰማበትን ቀነ ቀጠሮ ይወስናል (ቁ. 256 (1)፡፡ (ማስረጃው እንዲቀርብ ማዘዝ ይችላል፡፡)

#3. አስፈላጊ መስሎ ከታየው ፍርድ ቤቱ የክርክሩን ጭብጥ ከመያዙ በፊት በተከራካሪዎች ያልቀረበን የፅሑፍ ማስረጃ በትዕዛዝ አስቀርቦ መመርመር
ይችላል (ቁ. 149 (1) )፡፡

#4. ክርክሩ በሚሰማበት በማናቸውም ግዜ ፍርድ ቤቱ በተከራካሪዎቹ ያልቀረበ
ነገር ግን ለክርክሩ ጠቃሚ የሆነ የፅሑፍ ማስረጃ እንዲቀርብ ለማዘዝ ይችላል
(ቁ.164)፡፡

#5. ምስክሮችን መስቀለኛ ጥያቄ ለመጠየቅ ወይም ምስክሩ ነገሩን ለማስታወስ እንዲችል የሚቀርብ የጽሑፍ ማስረጃ በመጀመሪያ በይቀርብም ክርክሩ በሚስማበት ጊዜ መቅረብ ይችላል (137 (4)) ፡፡
@Henoktayelawoffice

share

የሰ/መዝ/ቁ 179416
=====//////====
~
#መነሻ ቅጣታቸው ከ12 ዓመት በታች ሆኖ መድረሻ ቅጣታቸው ግን ከ12 ዓመት በላይ የሆኑ የወንጀል ጉዳዬችን ተከሳሽ በሌለበት ማየት ይቻላል ወይስ አይቻልም?
~
ለማስታወስ ያህል የወ/ስ/ስ/ህ/ቁ 161(2)(ሀ) ድንጋጌ እንዲህ ይነበባል፦
"#2 በዚህ ክፍል በተፃፈው ህግ መሰረት ከዚህ በታች በተመለከቱት ወንጀሎች ካልሆነ በቀር ተከሳሹ በሌለበት የወንጀል ክስ አይሰማም።
(ሀ) ከአስራ ሁለት በታች በማያንስ ፅነ እስራት የሚያሳስር ወንጀል የሰራ፣ "
~
በብዙ ዳኞች መካከልእና በፍርድ ቤቶችም ዘንድ የተለያየ ትርጉም ሲሰጠው የነበረው የወ/መ/ስ/ስ/ህ/ቁ 161(2)(ሀ) ድንጋጌ በሰበር ችሎቱ የህግ ትርጉም አከራካሪነቱን በሚያጠፋ መልኩ "አንድን የወንጀል ክስ ተከሳሽ በሌለበት ማየት የሚቻለው የቅጣቱ መድረሻ ከ12 ዓመት በላይ ስለሆነ ብቻ ሳይሆን መነሻውም ከ12 ዓመት በላይ መሆን እንዳለበት ወይም መነሻ ቅጣታቸው ከ12 ዓመት ፅኑ እስራት በታች የሆኑ የወንጀል ጉዳዬችን ፍርድ ቤት ቀርቦ ከመከራከር ህገ መንግስታዊ መብት አንፃር ተከሳሽ በሌለበት ማየት እንደማይቻል የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በዚህ መዝገብ አስገዳጅ የህግ ትርጉም ሰጥቶበታል።
@Henoktayelawoffice

share👆👇

ዋ ስ ት ና
🛑🛑🛑🛑✅

🎯የተጠርጣሪን የኋላ ታሪክ እስክናውቅ ተጨማሪ የምርመራ ጊዜ ይፈቀድልን ፡ተከሳሹ ደጋጋሚ ወንጀለኛ ስለሆነ ዋስትና ሊፈቀድ አይገባም በሚል የምትከራከሩ ዐ/ህግ እና መርማሪ ፖሊሶች እንዲሁም ይህን በምክንየትነት የምትቀበሉ ዳኞች ተከታዩን ግንዛቤ እንድትወስዱ "የተጠቃለሉ የፌደራል ጠቅላይ ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት አስገዳጅ የህግ ትርጉሞች ከቅፅ1-23" መፅሃፍ መሀል ይህን የሰበር መዝገብ እንደ ማሳያ እነሆ።
👇👇👇
🎯የሰ/መ/ቁ.132055፡-በወ/መ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ. 67 (ለ) ስር የተደነገገው የዋስትና መብት ገደብ በተከሳሹ ያለፈ የወንጀል ታሪክ ላይ የሚመሠረት አይደለም፡፡ይልቁንም የድንጋጌው ዓላማ በእጅ ላይ ያለውን የክሱ ሂደት ሊያደናቅፍ ይችላል ተብሎ በሚገመትበት ጊዜ በዋስ የመለቀቅ መብቱን ለመገደብ ነው፡፡ የወ/መ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ. 67 (ለ) ከንዑስ ቁጥር (ሀ) እና (ሐ) ጋር በአንድነት ሊነበብ ይገባል፡፡ ህጉ የተከሳሹን በዋስ የመለቀቅ መብት እየገደበ ያለው በዋስትና ወረቀት ላይ የሰፈሩትን ግዴታዎች አይፈጽምም ተብሎ ሲገመት ወይም ምስክሮችን ሊያባብል ወይም ሊያስፈራራ ይችላል ወይም ማስረጃዎችን ሊያጠፋ ይችላል ተብሎ ሲገመት ነው፡፡የቁጥር 67 (ለ) ድንጋጌም ከንዑስ ቁጥሮች (ሀ) እና (ለ) ጋር በጣምራ ሲነበብ “ሌላ ወንጀል ሊሠራ ይችላል ተብሎ ሲገመት” የሚለው ድንጋጌ ከተያዘው ክስና ከተጀመረው የፍርድ ሂደት ጋር በተያያዘ ጠባብ የህግ ትርጉም በተጣጣመ መልኩ እንደሆነ ግልፅ ነው፡፡

🎯ፍ/ቤቶቹ የተከሳሽችን ያለፈ የቅጣት ውሳኔ አሁን ከተከሰሰበት ጉዳይ ጋር በማያያዝ በዋስ ቢለቀቅ ተመሳሳይ ወንጀል ሊፈጽም ይችላል የሚል ግምት በመውሰድ የዋስትና ጥያቄውን አለመቀበል አግባብ አይደለም፡፡በተጨማሪም በሌላ በኩል የወ/መ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ. 138 (1) ህጉ በግልጽ ካልተደነገገ በቀር ተከሳሹ በፍርድ ዳኝነት በግልጽ እስካልታወቀ ድረስ የቀድሞ ጥፋተኝነቱ አይገለጽም ሲል ደንግጓል፡፡
ድንጋጌው የተከሳሽን ንጹህ ሆኖ የመገመት ህገ-መንግሥታዊ መብት የሚያመለክት ሲሆን በተጨማሪም ዳኞች የወንጀል ጉዳይ በሚመረምሩበት ጊዜ በተከሳሹ የጥፋተኝነት ሪከሪድ ጫና አድሮባቸው የተሳሳተ ውሳኔ እንዳይሰጡ ለማድረግ የሰፈረ ነው፡፡

🎯በመሆኑም የተጠርጣሪዉ የቀድሞ የጥፋተኝነት መዝገብ በጊዜ ቀጠሮ ጊዜ ሲቀርብ ፍ/ቤቶች ከላይ በተጠቀሰው የህግ ድንጋጌ መሠረት እንዳልቀረበ በመቁጠር ሊወሰን ይገባል እንጂ ህጉን በመጣስ በተጠርጣሪዉ የቀድሞ የጥፋተኝነት መዝገብ ላይ በመመሥረት ማከራከር እና መወሰን መሠረታዊ የህግ ስህተት ነዉ፡፡

🎯በአጠቃላይ የአንድ ተከሳሽ ያለፈ የቅጣት ውሳኔን አሁን ከተከሰሰበት ጉዳይ ጋር በማያያዝ በዋስ ቢለቀቅ ተመሳሳይ ወንጀል ሊፈጽም ይችላል የሚል ግምት በመውሰድ የዋስትና ጥያቄን አለመቀበል አግባብነት የለዉም፡፡እንዲሁም በህግ በግልጽ ካልተደነገገ በቀር አንድ ተከሳሽ በፍርድ ዳኝነት በግልጽ እስካልታወቀ ድረስ የቀድሞ ጥፋተኝነቱ ሊገለጽ አይገባም፡፡ቅጽ/23👇🎯
share
@henoktayelawoffice

የይግባኝ መጠየቂያ ጊዜ
🎯🎯🎯🎯🎯🎯🎯

🎯የሰ/መ/ቁ 59085፡-በፍ/ብ/ስ/ስ/ህ/ቁ 323/2/ የተጠቀሰው የይግባኝ ማቅረቢያ የይርጋ ጊዜ በማንኛውም ሁኔታ ቢሆን ፍርድ በተፈረደ በ 60 ቀን ጊዜ ውስጥ መሆን ይኖርበታል የሚባል ከሆነ ተከራካሪው ወገን ግልባጭ በመጠየቅና በማግኘት ረገድ ያሳየው ጉድለት ሳይኖር ፍ/ቤቶች ባለባቸው አሰራር ምክንያት የባከነ ጊዜ ሁሉ በስሌት ውሰጥ የሚገባ ሆኖ ስለሚገኝ ትርጉም ያስፈልገዋል፡፡

🎯በመሆኑም የሰነ-ስርዓት ህጉ ግብ መሰረት ተደረጎ ሲተረጎም ፍርድ እንደተፈረደበት ይግባኝ እንደሚጠይቅ ገልፆ የይግባኝ መጠየቂያ ከቀረበበት ጊዜ ጀምሮ የመዝገብ ግልባጭ እስከሚሰጠው ድረስ ያለው ጊዜ የይግባኝ ማቅረቢያ ተብሎ ከተቀመጠው 60 ቀን ስሌት ውስጥ ሊካተት አይገባም፡፡በፍርድ ቤቱ አሰራር የባከነ ጊዜ ከይግባኝ ጠያቂው አቅም ውጭ የሆነና እንደበቂ ምክንያት ሰለሚቆጠር የይግባኝ ጊዜ እንዳለፈበት በይግባኝ ማስፈቀጃ አቤቱታ አማካኝነት ይግባኙን እንዲያቀርብ ያድርግ የሚለውን መስመር መከተል ይኖርብናል እንዳይባል ከላይ እንደተጠቀሰው አስቀድሞ ውጤቱ ለሚታወቅ ጉዳይ ትርጉም አልባ የሆነ ስርዓት እንዲፈፀም ለማድረግ ብቻ ከሚሆን በቀር ተግባራዊ ውጤት የሚያስከትል ሆኖ አይገኝም፡፡

🎯ስለሆነም በፍ/ብ/ስ/ስ/ህ/ቁ 323/2/ የተመለከተው የይግባኝ ማቅረቢያ ጊዜ ይሰላ ከተባለ ፍርዱ ከተፈረደበት ቀን እና ይግባኝ ጠያቂው የይግባኝ አቤቱታ ሊያቀርብ እንደሚፈልግ ገልፆ የመዝገብ ግልባጭ በጠየቀበት ጊዜ መካከል የባከነ ጊዜ ፣የመዝገብ ግልባጭ ከደረሰበት ጊዜ ጀምሮ የይግባኝ አቤቱታውን አዘጋጀቶ ለይግባኝ ሰሚው ፍርድ ቤት እስካቀረበበት ድረስ የባከነውንም ጊዜ በማስላትና በመደመር 60 ቀን ማለፉና አለማለፉ እንዲለይ በማድረግ ሊሆን እንደሚገባ አስገዳጅ የሕግ ትርጉም በቅፅ 12 ተሰጥቶ ይገኛል ፡፡ቅጽ/12

👇👇👇👇
@henoktayelawoffice

#የቀበሌ_ቤት_ለሶስተኛወገን_ስለማስተላለፍ
⚖️⚖️⚖️⚖️⚖️⚖️🛑🛑🛑🛑🛑🛑🛑
የቀበሌ ቤትን የተከራየ ማንኛውም ሰው በሞት ሲለይ ወይም ከአካባቢው በተለያየ ምክንያት ሲለቅ ቤቱን ለቤቶችና አስተዳደር ቢሮ እንዲመልስ ይደረጋል።ሆኖም ሟች በተከራየው ቤት ውስጥ የሚከተሉት ፦👇⚖️
1/ 🎯የተከራይ ሚስት ወይም ባል ስለመሆናቸው ሕጋዊ የጋብቻ ማስረጃ ሲቀርብ ቤቱን መረከብ ይችላል ።

2/ 🎯የተከራይ ልጆችና በሕጋዊ መንገድ በጉዲፈቻ ያደጉ ልጆች በቤቱ ውስጥ እየኖሩ ስለመሆናቸው በወረዳው ቤቶች አስተዳደር ጽ/ቤት ሲረጋገጥ ቤቱን የሚረከቡ ይሆናል።

3/ 🎯ዕድሚያቸው ከ18 ዓመት በታች ሆነው በቤት ውስጥ መኖር የጀመሩና ሟች እስከሞተበት ቀን ድረስ ቤት ውስጥ ከወላጆቻቸው ተለይተው እንደ ልጅ መኖራቸው በወረዳው የቤተሰብ አባላት መመዝገቢያ ቅፅ ውስጥ መመዝገቡ ሲረጋገጥ ቤቱን የሚረከቡ ይሆናል።

4/🎯በችግር ምክንያት ከተከራይ ጋር በጥገኝነት የሚኖር የባል ወይም የሚስት እናት ወይም አባት ስለመሆናቸው በቤቶች አስተዳደር ጽ/ቤት ሲረጋገጥ ቤቱን ሊረከቡ ይችላሉ።

5/ 🎯 ከላይ ከ 1-4 የተገለፁት ሁሉ ወራሾች ስለመሆናቸውና በስማቸው ወይም በትዳር አጋራቸው ስም የጋራ መኖሪያ ቤት፣የግል መኖሪያ ቤት ፣የቤት መስሪያ ቦታ ከመንግሥት የተከራዩት ቤት የሌላቸው ወይም ከ1997 ዓ.ም ቡኃላ ቤት በሽያጭ ወይም በስጦታ ያላስተላለፋ መሆኑ በማስረጃ ሲረጋገጥ ቤቱን በቀድሞ ኪራይ ተመን መሠረት በአዲስ ውል እንዲከራዩ እነዚህ ሰዋች ይፈቀድላቸዋል ማለት ነው ።
ተከራይሚስትለባልንጀራው፣ለልጅ፣ለሞግዚት፣የኪራይ ውል በስሙ እንዲያድሱለት ህጋዊ ውክልና መስጠት ይችላል።ነገር ግን ተከራይ ከነዚህ አካላት ውጪ ለሌላ ወገን በውክልና ስም ቤቱን አስተላልፎ አምስት አመትና ከዚያ በላይ በቤት ውስጥ ካልኖረ የቤት ኪራይ ውል እንዲቋረጥ በማድረግ መንግስት ቤቱን ይረከባል ማለት ነው።ይህም የመንግስት ቤቶች አስተዳደር መመሪያ ቁጥር 5/2011 ላይ በግልፅ ተደንግጎ ይገኛል።
Lawyer.Henok Taye
ለተጨማሪ መረጃ በtelegram 👇🎯
@Henoktayelawoffice

#ሕጋዊ_ይዞታ_እንዴት_መግዛት_እንችላለን?ሕገወጥ ይዞታ አለመሆኑን በምን ማረጋገጥ እንችላለን?
⚖️⚖️⚖️⚖️⚖️⚖️⚖️⚖️⚖️⚖️
1/🎯በቅድሚያ ገዢው ይዞታውን ከመግዛቱ በፊት ማረጋገጥ ያለበት የሚገዛው ይዞታ በከተማ አስተዳደር ውስጥ መጠቃለሉን ነው ምክንያቱም በከተማ አስተዳደር ውስጥ ያልተጠቃለለ ይዞታ ከሆነ ካርታፕላን ለማግኘት አዳጋች ይሆናል።
2/🛑ሻጭ የሚያቀርበው ካርታናፕላን በከተማ አስተዳደር ማዘጋጃ ጽ/ቤት ውስጥ ስለመኖሩ ማረጋገጥ ያስፈልጋል ።በዚሁ ካርታናፕላን የማን ስም እንዳለ?ባለመብቱ ማን እንደሆነ? ማገናዘብ ያስፈልጋል ምክንያቱም ተመሳስሎ በተሰራ ካርታፕላን የይዞታ ትክክለኛ ሻጭ ያልሆኑ ሰዎች የሌሎችን ይዞታ አሳስተው ሊሸጡ ስለሚችሉ ቅድሚያ ተገቢውን ማጣራት ከማዘጋጃ በማድረግ መግዛት ጠቃሚ ነው።አንድ ይዞታ ተመሳስሎ በተሰራ ካርታናፕላን ለብዙ ሰዋች የሚሸጥበት ሁኔታ ከግዜ ወደ ግዜ እየተበራከተ በመምጣቱ ተጠንቅቆ መግዛት የግድ ይላል።
3/🛑በይዞታው ላይ ለሌሎች ሰዋች መብት ያላቸው ስለመሆኑ በቅድሚያ ማጣራት ያስፈልጋል ሻጩ ባለትዳር ስለመሆኑ?ይዞታው በዕዳ አለመያዙን?ከፍርድ ቤት እገዳ ነፃ ስለመሆኑ ?ሌሎች ሶስተኛ ወገኖች በይዞታው ላይ ጥያቄ እንደማያነሱ ?በማረጋገጥ መግዛት ሕጋዊ እና ዋስትና ያለው ግዢ እንድንፈጽምና ወደፊት የጥቅም ግጭት እንዳይፈጠር ይረዳል።ሻጭ ያለውን የትዳር ሁኔታ ለማወቅ ያላገባ የሚል ማረጋገጫ እንዲያቀርብ ገዢው ለመጠየቅ ይችላል።የፍርድ ቤት እግድ ነፃ መሆኑን ዕዳ የሌለበት ስለመሆኑ በአቅራቢያ ከሚገኘው ማዘጋጃ ጽ/ቤት በመሄድ ማረጋገጥ ይቻላል።
4/🛑የሚሸጠውን ይዞታ በቀጥታ ቦታው ድረስ ሄዶ በማየት መግዛት አስፈላጊ ነው ምክንያቱም ባዶ መሬት አጥረው የሚሸጡ ስላሉ ባዶ መሬት ደግሞ የህዝብናየመንግስት ነው አይሸጥም አይለወጥም ስለዚህ ይዞታ ላይ ቤት የተሰራበት መሆኑን በቅድሚያ በማየት መግዛት ያስፈልጋል።
5/🛑የሽያጭ ውሉ የሕጉን ፎርማሊቲ ያሟላ መሆኑን በሕግ ባለሙያ በቅድሚያ በማረጋገጥ መዋዋል ያስፈልጋል ምክንያቱ የማይንቀሳቀስ ንብረት በተመለከት የሚደረጉ ውሎች በፅሁፍ እና ውል ለማዋዋል ስልጣን የተሰጠው አካል ፊት ቀርበው መፅደቅ አለባቸው።በሕጉ አግባብ ያልተዘጋጀ የሽያጭ ውልና በመንደር ውል የተፈፀመ ስምምነት በሕግ ግፊት ተቀባይነት የሌለው ስለሆነ እነዚህንና መሠል ቅድሚያ ማጣሪያ ሂደቶችን በማገናዘብ መስማማት ሕጋዊ ይዞታን ለማግኘት አስፈላጊ ግብዓት ነው።
Lawyer.Henok Taye
ለተጨማሪ telegram 👇🎯
@Henoktayelawoffice

YouTube 👇🎯

 መልስ ሰጪም ከላይ በተጠቀሰዉ መሰረት መከራከር ይኖርበታል፣
 ቀጥሎም የመልስ መልሱን (ካለ) በቃል ወይም በጽሁፍ ማቅረብ አለበት፡፡
ስለ መቃወሚያ
በፍትሐብሔር 358 መሰረት መቃወሚያ ለማቅረብ ስለሚችሉ ወገኖች በሚለው ስር እንዲህ የሚል ተገልጾ እናገኛለን፡፡ “በክርክሩ ውስጥ ተካፋይ መሆን የሚገባው (በክርክሩ) ውስጥ ለመግባት የሚችልና እንዲሁም ተካፋይ ባልሆነበት ክርክር የተሰጠው ፍርድ መብቱን የሚነካበት ማናቸውም ሰው ራሱ (ጠበቃው) (ነገረ ፈጁ) ተካፋይ ባልሆነበትና ክርክር የተሰጠው ፍርድ ከመፈፀሙ በፊት መቃወሚያውን ለማቅረብ ይቻላል፡፡
ይህ ጉዳይ ፍርድ ቤት የወሰነውን ውሳኔ እንደገና እንዲያየው ከሚያደርግባቸው ምክንያቶች አንዱ በተሰጠው ውሳኔ ምክንያት በ3ኛ ሰው ላይ ጉዳት መድረሱ ማመልከቻ በቀረበ ጊዜ ነው፡፡ ይኸውም በፍ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 358 መሰረት በክርክር ውስጥ ተካፋይ መሆን የሚገባው(በክርክሩ ውስጥ ለመግባት የሚችል) እና እንዲሁም ተካፋይ ባልሆነበት ጉዳይ የተሰጠው ውሳኔ ፍርድ ከመፈፀሙ በፊት ለፍርድ ቤት መቃወሚያውን ማቅረብ እንደሚችል ደንግጓል፡፡ ማመልከቻው የሚቀርበው በክስ ማመልከቻ በሚቀርብበት ፎርም ይሆናል የቀረበው አቤቱታ ከአፈፃፀም በኋላ ከሆነ ተቀባይነት የለውም፡፡ ይህ ጉዳይ ከፍ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 40 አንፃርም መታየት ያለበት ሲሆን በዚህ ቁጥር መሰረት ተከራካሪ ወገኞች በክርክሩ ውስጥ ባለመጨመራቸዉ ወይም ባለመተካታቸው ምክንያት የተፈጠረው ችግር ከተደነገገው አንፃር ሊታይ ይገባል፡፡
በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 418 መሰረት ደግሞ በተያዘ ወይም በተከበረ ንብረት ላይ መብት አለኝ ባዮች በፍርድ አፈጻጸም ምክንያት ንብረት እንዳይያዝ ወይም እንዳይከበር ወይም በዚሁ ንብረት ላይ ተቀዳሚ መብት አለኝ በማለት ተቃወሞ የማቅረብ መብት ያለቸዉ መሆኑን መገንዘብ ተገቢ ነዉ፡፡ፍትሕ ሚንስቴር
@Henoktayelawoffice join

አጠቃላይ የክስ ሂደት
🛑🛑🛑🛑🛑🛑🛑♨️
ፍትሐብሔር ማለት ምን ማለት ነው?
የፍትሐብሔር ጉዳይ ከወንጀል ጉዳይ የተለየና በሰዎች መካከል የሚፈጠር መብታዊና ጥቅማዊ ግንኙነቶችን የያዘ ጉዳይ ማለት ነው ብሎ መተርጎም ይቻላል፡፡
ለምሳሌ፡- የአንድ ሰው የጤፍ ክምር ያለባለቤቱ ፈቃድ ሌላ ሰው ሊጠቀምበት አይችልም፡፡ ይህን ክምር የእኔ ነው የሚል ሌላ ሰው ቢመጣ ከባለቤቱ ጋር የፍትሐብሔር ክርክር ይፈጥራል ማለት ነው፡፡ ክርክሩም በዕርቅ ወይም በፍርድ ቤት መፍትሔ ሊያገኝ ይችላል፡፡
የፍትሐብሔር ክርክር የሚመራዉ በፍትሐብሔር ሥነ-ሥርዓት ሕግ በመሆኑ በወስጡ የተደነገጉ አንዳንድ ጉዳዮችን መመለከቱ ጠቀሜታ አለዉ፡፡
ክስ /መልስ/ክርክር/ይግባኝ
ጉዳዮችን በድርድር ስምምነት መፍታት ካልተቻለ ሌላው የመብትና ጥቅም ማስጠበቂያ መሳሪያ ክስ ነው፡፡
የክስ ማመልከቻ የክሱን ምክንያትና የሚጠየቀዉን ዳኝነት በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 80 እና 222 መሰረት በዝርዝር የያዘ መሆን ይገባዋል፡፡
ከሳሽ ከክስ ማመልከቻዉ ጋር ስለክሱ የሚያስረዱትን የሰነድ ማስረጃዎች እና የሰዉ ምስክሮች በመዘርዝር እነዚህ ማስረጃዎች የሚያስረዱትን የክስ ምክንያት ጭምር በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 137 እና 223 መሰረት መግለጽ ይኖርበታል፡፡
በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 145 መሰረት ደግሞ በእጁ የማይገኙ የሰነድ ማስረጃዎችን ለፍ/ቤት በማስረዳት ማስረጃዉ ከሚገኝበት አስቀርቦ እንዲመረምርለት ማድረግ፡፡ በተጨማሪም የፍርድ ማሰፈፀሚያ የንብረት ተከሳሹ እንዳያሸሽ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 154 መሰረት ለማሳገድ አቤቱታ ማቅረብ፡፡
በመጨረሻም በፍ/ሥ;ሥ/ህ/ቁ 213 መሰረት በሬጅስትራር በኩል ክሱን ማቅረብ ያለበት ሲሆን ሬጅስትራሩም አቤቱታዉ ተሟልቶ የቀረበ መሆን አለመሆኑን በመመርመር አቤቱታዉ ጉድለት ያለበት ከሆነ ለከሳሽ ይመለሰዋል( የፍ/ብ/ሥ/ህ/ቁ 229)፡፡አቤቱታዉ ጉድለት ከሌለበት ደግሞ ተገቢዉ የዳኝነት ክፍያ ተከፍሎበት ፋይል እንዲከፈት ያደርጋል፡፡ ከዚህ በኋላ ዳኛዉ ከሳሹ የክስ ምክንያት ያለዉ መሆኑንና ጉዳዩም በፍ/ቤቱ የዳኝነት ሥልጣን ዉስጥ ያለ መሆኑን በመመርመር ጉድለት ካለበት ፍ/ቤቱ ተከሳሽን መጥራት ሳያስፈልግ አቤቱታዉን ይሰርዘዋል፡፡ አቤቱታዉ ጉድለት ከሌለበት ግን ተከሳሽ ቀርቦ መልስ እንዲሰጥበት ትዕዛዝ ይሰጣል (የፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 231 እና 233)፡፡
በፍ/ቤት መጥሪያ በአግባቡ የደረሰዉ ተከሳሽ እንደከሳሽ የክስ አቀራረብ ሁሉ ህጉ በሚፈቅደዉ ሥነ-ሥርዓት ከሳሽ ያቀረባቸዉን ፍሬ ነገሮች የሚክድበት ወይም የተጠየቀዉን ዳኝነት አይገባም የሚልበትን ምክንያት በመግለጽ መከላከያ መልሱን በቀጠሮዉ ቀነ በጽሁፍ ማቅረብ ::
የመጀመረያ ደረጃ መቃወሚያ
የመጀመሪያ ደረጃ መቃወሚያ ማለት ወደ ዋናዉ ፍሬ ነገር ሳይገባ ክሱ ተቀባይነት እንዳይኖረዉ ለማድረግ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 244 መሰረትየሚቀርብ ክርክር ማለት ነዉ፡፡
ተከሳሽ ለቀረበበት ከስ መልስ ሲሰጥ የሚከተሉትን የመጀመሪያ ደረጃ መቃወሚያዎች ማቅረብ ይችላል፡-
 ከሳሽ ክሱን በመሰረተዉ ጉዳይ ላይ መብትና ጥቅም እንዲሁም ችሎታ የሌለዉ ስለመሆኑ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 33 መሰረት በዝርዝር ለፍርድ ቤቱ ማስረዳት፣
 በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 244 መሰረት ፍ/ቤቱ ነገሩን ለመስማት ሥልጣን የለዉም በማለት፣ክስ የቀረበበት ጉዳይ አስቀድሞ በፍ/ቤት የተወሰነ መሆኑን፣ ክስ የቀረበበት ጉዳይ በሌላ ፍ/ቤት የክስ
ማመልከቻ ፣መልስ ቀርቦ በክርክር ላይ ያለ መሆኑን፣አንደኛዉ ተከራካሪ ወገን በነገሩ የማያገባዉ መሆኑን በመግለጽ በጉዳዩ ዉስጥ ገብቶ መከራከር አይገባዉም በማለት፣ ክሱ በይራጋ የተገደ መሆኑን መግለጽ እና ክሱ የተነሳበት ነገር በሽምግልና ታይቶ በስምምነት የተፈፀመ መሆኑን (ለዕርቅ የተቀጠረ መሆኑን) የመገልጹ መቃወሚያዎችን ይመለከታል፡፡ ለእነዘህም ተከሳሽ ምክንያቱን በጹሁፍ ውስጥ መግለጽ ያስፈልጋል (የፍ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ.234 (1)(ሐ)፡፡ ከዚህ ላይ ልብ ሊባል የሚገባዉ ጉዳይ ከላይ የተጠቀሱት የመጀመሪያ ደረጃ መቃወሚያዎች ከአንድ በላይ ከሆኑ በአንድ ጊዜ ተጠቃለዉ መቅረብ አለባቸዉ ፡፡ መቅረብ ከሚገባቸዉ መቃወሚያዎች ዉስጥ ሳይቀርቡ የቀሩት ትክክለኛ ፍርድ ለመስጠት የማያሰናክሉ ከሆነ ባለጉዳዩ ራሱ ሆነ ብሎ ለማቅረብ ባለመፈለግ እንደተዋቸዉ ይቆጠራል ስለሚል ቅድመ ጥንቃቄ ሊደረግ ይገባል፡፡
ተከሳሽ ከዚህ በላይ ከተጠቀሱት በተጨማሪ ሌሎች መቃወሚያዎችንም ማቅረብ የሚችል ሲሆን፡-
• በክሱ ዉስጥ ከከሳሽ ጋር አብሮ መልስ መስጠት የሚገባዉ ወገን ካለ ጣልቃ ገብቶ እንዲከራከርለት በፍ/ብ/ሥ;ሥ/ህ/ቁ 43 መሰረት መጠየቅ፣
• በክሱ ዉስጥ መጨመር የሚገባቸዉ ሌሎች ሰዎች ሰይጣመሩ የቀሩ እንደሆነ እንዲጣመሩ መጠየቅ /የፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 39(2)፣
• የተከሳሽ ከሳሽነት ክስ ወይምመቻቻል ጥያቄ ማቅረብ (የፍ/ብ/ሥ;ሥ/ህ/ቁ 234(1)(ረ) እና 236)
ክስ መስማት
ክስ መስማት ማለት ቀደም ሲል በከሳሽ እና በተከሳሽ የቀረቡትን የክስ ማመልከቻ፣መልስ፣ቀርቦ በክርክር ላይ ያለ መሆኑን የሰነድ ማስረጃ እና የሰዉ ምስክር ዝርዝር መሰረት በማድረግ ፍ/ቤቱ ግራቀኙን ተከራካሪ ወገኖች በቃል እያነጋገረ (እየመረመረ) በክርክሩ ዉስጥ አከራካሪ የሆነዉን ነጥብ ወይም ጭብጥ የሚለይበት ደረጃ በመሆኑ ክስ ለመስማት በተቀጠረበት ቀን ግራቀኝ ተከራካሪ ወገኖች ካልቀረቡ የክስ መዝገቡ መዘጋት ወይም ይግባኝ መዝገቡ መዘጋት ዉጤትን ያስከትላል (የፍ/ብ/ሥሥ/ህ/ቁ 241 እና 269(2)፡፡
በክርክር ወቅት (ክስ በሚሰማበት ወቅት) ተከሰሽ መጥሪያ ደርሶት ያልቀረበ ከሆነ በፍ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 70(ሀ) መሰረት በሌለበት የነገሩ መሰማት የቀጥላል፡፡
በክርክር ወቅት (ክስ በሚሰማበት ወቅት) ከሳሽ ባልቀረበ ጊዜ መዝገቡ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ 73 መሰረት መዝገቡ ይዘጋል፡፡
ይግባኝ ስለማቅረብና ስለ ይግባኝ ክርክር
ይግባኝ ስለማቅረብ
ከሳሽ ክስ መስርቶ ተከሳሽ መልስ አቅርቦ ሲከራከር በቆየባቸው ጉዳዮች ላይ ፍ/ቤቱ በመዝገቡ ላይ ትዕዛዝ (ብይን) ወይም የመጨረሻ ውሳኔ ሰጥቶ መዝገቡን በሚዘጋበት ወቅት በተሰጠው ብይን
(ውሳኔ) ቅር የተሰኘ ወገን በስነ-ስርዓት ህጉ መሰረት የዉሳኔ ጠይቆ ይግባኝ ቅሬታውን በማዘጋጀት
ከመሸኛ ደብዳቤ ጋር ጉዳዩን ማየት ሥልጣን ላለዉ ፍርድ ቤት አቅርቦ እስከ መጨረሻዉ ይከራከራል፡፡
የግባኝ ባይ ማሟላት የሚገባዉ ነገሮች
 የግባኝ ባይ በበታች ፍቤት ቅር የተሰኘበትን የህግና የፍሬ ነገር ክርክሮች (ጉዳዮች) ለይቶ በማዉጣትና ለፍ/ቤት ማስረዳት ይጠበቅበታል፣
 መልስ ሰጪ ሲሆን ለተነሱት የጽሁፍ ቅሬታዎች ለእያንዳንዱ መልስ ማዘጋጀት አለበት፡፡
ይግባኝ ሰለ ሚሰማበት ሁኔታ
 ይግባኙን ለመስማት በተወሰነዉ ቀነ ቀጠሮ የይግባኙን ምክንያቶች የማስረዳት ግዴታ ያለበት ይግባኝ ባይ ስለሆነ በጽሁፍ ያቀረበዉን ዋኛ ዋኛ ነጥቦች በክርክር በአጭሩ ማስረዳት ያስፈልጋል፣
@Henoktayelawoffice #join