የጀርባ (የወገብ) ህመም

የጀርባ ህመም ሰዎች የሕክምና ዕርዳታ ከሚሹባቸው ወይም ከሥራ ከሚቀሩባቼው በጣም ከተለመዱ የህመም ምክንያቶች አንዱ ነው። የጀርባ ህመም በአለም አቀፍ ደረጃ የአካል ጉዳት ዋነኛ መንስኤ ነው።

የታችኛው ጀርባ ህመም በራሱ በሽታ እይደለም። የበርካታ የተለያዩ የጤና ችግሮች ምልክት ወይም መገለጫ ነው። ብዙውን ጊዜ የሚከሰተው ከአንድ ወይም ከዚያ በላይ በሆኑ የታችኛው ጀርባ ክፍሎች (መዋቅሮች ) ላይ በሚፈጠር ችግር ነው።

ለጀርባ ህመም የሚያጋልጡ ሁኔታዎች :-

1. • ዕድሜ ( ዕድሜ መጨመር )
2. • የአካል ብቃት እንቅስቃሴ አለማድረግ
3. • ከመጠን ያለፈ ክብደት ( ውፍረት )
4. • ስር የሰደዱ የጤና ችግሮች:- የካንሰር፣ አንጓ ብግነት፣ የኩላሊት ችግር )
5. • ከባድ ነገር ማንሳት
6. • የስነ-ልቦና ሁኔታዎች ( ውጥረት ፣ ጭንቀት )
7. • ሲጋራ ማጨስ

የጀርባ ህመም መንስኤዎች

• የጅማቶችና ጡንቻዎች ችግር
* የጡንቻ ወይም የጅማት ውጥረት፣ ቁስለት (መሸማቀቅ)
• የነርቮች ችግር
* ከአከርካሪ አጥንት ስር የሚወጡ ነርቮች ጉዳት
• የአከርካሪ አጥንት ጉዳት
* ሪሂማቶይድ አንጓ ብግነትና ሌሎችም የአከርካሪ አጥንት አንጓ ብግነት አይነቶች
* የአከርካሪ አጥንት መሳሳት፣ መሰበር፣ መጣመም
* የአከርካሪ አጥንት ኢንፌክሽን
• የድስክ ችግርሮች:-
* የድስክ መዘርጠጥ፣ መንሸራተት፣ መጨማደድና መሰበር
• በአቅራቢያው ባሉ የአካል ክፍሎች
* ኩላሊትና የሽንት ፊኛ ችግሮች (የኩላሊት ጠጠር፣ ኢንፌክሽን )
* የማሃፀን ጫፍ ካንሰር፣ የፕሮስቴት ካንሰር

ለጀርባ ህመም የሚያስፈልጉ ምርመራዎች:-

A, ኤክስሬይ ( X Ray ) :-
- የአከርካሬ አጥንት አንጓ ብግነት
- የአከርካሬ አጥንት ስብራት

B, ኤም አር አይ ( MRI ) ወይም ሲቲ ስካን ( CT-SCAN ):-
- የድስክ መዘርጠጥ፣ መንሸራተት ወይን ማፈንገጥ
- እንድሁም በተሻለ ደረጃ አጥንት፣ ጡንቻዎች፣ ነርቮች፣
- ጅማቶችና የደም ስሮች ጋር ያሉ ችግሮችን ያሳየናል።

C, የደም ምርመራዎች:-
- ኢንፌክሽኖች፣
- የአከርካሬ አጥንት አንጓ ብግነት ጠቋሚዎች
- ቫይታሚን ዲ ፣ ካልሺየም

D, ኤሌክትሮሚዮግራፊ (EMG)፣ የነርቭ አስተላላፊ ምርመራ (NCS ):-
- በተንሸራተቱ ወይም በተዘረጠጡ ዲስኮች ፣ የነርቭ መውጫ ቀዳዳ መጥበብና የተለያዩ የነርቭ ችግሮችንና በነርቮች ላይ ያለውን ጫና ለማረጋገጥ ይጠቅማል።

የጀርባ ህመም አሳሳቢ የሚሆነው መቼ ነው!?

1. ከጥቂት ሳምንታት በላይ ከቆየብዎት፣
2. ከባድ ከሆነና በእረፍት እማይሻሻል ከሆነ፣
3. ህመሙ ወድ አንድ ወይም ሁለቱንም እግሮች ወደ ታች መሰማትና መሰራጫት ከጀመረ ፣
4. በአንዱ ወይም በሁለቱም እግሮች ላይ ድክመት፣ መደንዘዝና መወጠር ካስከተለ፣
5. የጀርባ ህመምዎ ክብደት መቀነስ ጋር ከመጣ ፣
6. ከጀርባ ህመሙ ጋር የአንጀት፣ የፊንጢጣና የሽንት ፊኛ ችግር ካጋጠምዎ፣
7. ከጀርባ ህመሙ ጋር ትኩሳት አብሮ ካለዎት፣
8. የመውደቅ አደጋ ካጋጠመዎት በሗላ የሚመጣ የጀርባ ህመም፣

የጀርባ ህመም መከላከልና ህክምና :-

• የአካል ብቃት እንቅስቃሴ ያድርጉ:- ፈጣን እርምጃ፣ ሶምሶማ፣ ፕስክሌት ማሽከርከርና ዉሃ ዋና
• የጡንቻ ጥንካሬና ተጣጣፊነትን ( Flexibility) ማጎልበት
• ጤናማ ክብደትን ይጠብቁ
• ማጨስን ያቁሙ

• የተስተካከለ አቋቋምና አቋም ይያዙ:- በሚቆሙ ሰዓት የተስተካከለ ዳሌ አቀማመጥን ይያዙ።

• ተስተካክለው ይቀመጡ:- በጥሩ ሁኔታ የታችኛውን ጀርባ የሚደግፍ እና የእጅ መደገፊያ ያለው መቀመጫ ይምረጡ።

1. እንዳማራጭ ትራስ ወይም የተጠቀለለ ፎጣ ከኋላዎት በማስቀመጥ መደበኛውን የወገብ ኩርባ/መለመጥ መደገፍና መጠበቅ ይቻላል።

2. ለረዥም ጌዜ አይቀመጡ፣ በየስዓቱ ከመቀመጫዎት ይንቀሳቀሱ አቀማመጥወን ያስተካክሉ።

• ከባድ ነገር አያንሱ:- ከባድ ነገር ማንሳት ካለብዎት እግሮችዎን ከፍተው ወገብወት ቀጥ እንዳለ ከጉልበት አጠፍና ዝቅ በማለት ያንሱ።

- ወይም ደግሞ ከጓዳኛ ጋር በጋራ በመተግጋገዝ ያንሱ።

# እነዚህን ከላይ የተዘረዘሩ ጥንቃቄዎች በቋሚነት መተግበር የጀርባ ( የወገብ ) ህመም እንዳይከሰት ለመከላከል በጣም ተቃሚ ነው።

• የመኝታ ሁኔታን ያስተካክሉ :-
1. በጎንዎ መተኛት:- በጎንዎ ከተኙ እግሮችዎን ከጉልበት በትንሹ ወደ ደረት በማጠፍ ትራስ በእግሮችዎ መካከል ያድርጉ።

2. በጀርባዎ መተኛት:- በጀርባዎ ከተኙ ትራስ ከጉልበትዎ በታች በማስቀመጥ ታፋውዎ (ባትዎን) ትንሽ ከፍ ማድረግ።

• ከጀርባ ህመም ጋር በተቻለዎት መጠን የዕለት እንቅስቃሴዎትን ይቀጥሉ።
1. እንደ መራመድና የእግር ጉዞ ያሉ ቀላል እንቅስቃሴዎችን ይሞክሩ።

2. ህመሙን የሚጨምርና የሚያባብስ እንቅስቃሴን ያቁሙ። ነገር ግን ህመሙን በመፍራት እንቅስቃሴን ማቆም አይመከርም።

3. የትኛው የእንቅስቃሴ እይነት ለእርስዎ እንደሚመከር የፊዚዬቴራፒ (Physiotherapy) ባለሞያ ያማክሩ።

• የህመም ማስታገሻ መድሃኒቶች :- መድሃኒቶቹ እንደ የጀርባ ህመሙ ደረጃ አይነትና መንስኤ ይወሰናሉ።
1. የህመም ማስታገሻ ክኒኖች
2. የሚቀቡ ( መታሻ ) ህመም ማስታገሻዎች:- ክሬም፣ ቅባትና ፕላስተሮችን
3. የጀርባን ጡንቻ ዘና የሚያደርጉ መድሃኒቶች
4. ፀረ-ጭንቀት ማስታገሻዎች
5. በወገብ አከርካሬ አጥንት፣ በነርቭ ገመድ እና በነርቭ ስሮች ስር ዙሪያ የሚሰጡ መርፌዎች

• የቀዶ ጥገና ህክምና :-
- እንደ የጀርባ ህመሙ መንስኤና የህመሙ ደረጃ የቀዶ ጥገና ህክምና ሊያስፈልግ ይችላል።

ዶ/ር ሙሃመድ የሱፍ : የውስጥ ዴዌ ስፔሻሊስት
ኢፍቱ ሆስፒታል፣ ድሬ ደዋ

Youtube: http://www.youtube.com/@Hakim207?sub_confirmation=1

@HakimEthio