ኢትዮ - ኮን ሬድዮ ፕሮግራም/Ethio con radio perogram/

የቤቶችን የገንዘብ ችግር ለመቅረፍ የቤቶች ፋይናንስ ሥርዓት እንደ ሀገር ተግባራዊ ሊደረግ መሆኑ ተሰማ

የቤት ችግርን ለመቅረፍ ይቋቋማል ለተባለዉ ስርዓት ጥናት መደረጉ እና የህግ ማዕቀፍ መዘጋጀቱ የከተማና መሰረተ ልማት ሚኒስቴር አስታውቋል።

35 በመቶ በሀገሪቱ የሚገነባው የመኖሪያ ቤት የህብረት ስራ ማህበራት መገንባት አለበት ተብሏል። ይህን ለመገንባት ሁለት መሰረታዊ ችግሮች እንዳሉ የተገለፀ ሲሆን እነርሱም የመሬት አቅርቦት እና የፋይናንስ ችግሮች መሆናቸው ለመረዳት ተችሏል።

በከተማና መሰረተ ልማት ሚኒስቴር የቤቶች ልማት መሪ ስራ አስፈጻሚ፣ አቶ ፀጋዬ ሞሼ እንደተናገሩት አዲስ በሚወጣው የመሬት ሊዝ አዋጅ 30 በመቶ የሚሆነው መሬት ከተሞች በምደባ ከሚያቀርቡት አስገዳጅ ሆኖ ለመኖሪያ ቤት መዋል እንዳለበት እና ይህም የቤት ችግርን እንደሚቀርፍ ታስቧል።

ይህን ተከትሎ የፋይናንስ ችግርይ ለመቅረፍ  " Housing Finance System" እንደሀገር ተግባራዊ ለማድረግ መታቀዱንና ስርዓቱን ለማቋቋም ጥናት መጠቱና የህግ ማዕቀፎች መዘጋጀታቸው አስረድቷል።

ከ 1999 ጀምሮ እስከ 2010 ዓ.ም. ድረስ የተገነባው ቤት 62 ሺህ አይበልጥም አሁን በስልጣን ላይ ያለዉ መንግስት ግን ባለፉት ስድስት ወራት 20 ሺህ 754 ቤቶች መገንባት መቻሉን ካፒታል ለመረዳት ችላለች።

(capital)

🔷መቃብር View Apartment☠💀

ሰሞኑን በአንድ ስራ የሄድኩበት አካባቢ ያለ ሰፊ የመቃብር ቦታንና  የእምነት ተቋም አጎራብቶ የተገነባ የሪል እስቴት ፕሮጀክት ተመለከትኩ። የሚገርመው አብዛኛው የመኝታ ቤቶቻቸው መስኮቶቻቸው ወደ መቃብር ስፍራው ሆነው የተገነቡት ቤቶች በርካታ ናቸው።

ከእኛ ማህበረሰብ ስነልቦና አንጻር መቃብር ቦታን እናከብራለን እንፈራለንም ። የእምነት ተቋማት አጎራባች ሆኖ የመኖር ጉዳይ እንደ አማኙ ምቾትና ምርጫ ቢለያይም ከመቃብር ቦታ መጎራበት ግን ብዙም ምቾት የሚሰጥና የሚመረጥም  አይደለም።

እንደዚህ አይነት ቤቶች ለአልሚዎችም ቢሆን ጥሩና አዋጭ ይሆናል ተብሎ አይጠበቅም ምክንያቱም የቤቶቹ ተፈላጊነት በአንድም በሁለትም ምክንያት ይቀንሳል።ፈላጊው ሲቀንስ ፕሮጀክቱ የተወሳሰበ ችግር ውስጥ ገብቶ መጨረሻው ኪሳራ ሊሆን ይችላል። የመሸጫ ጊዜው ይረዝማል በመርዘሙም ተፈላጊነቱ እየቀነሰ ይሄዳል፣ የመሸጫ ዋጋው ይወርዳል፣ ብድር ካለበት ለተጨማሪ ወለድ ክፍያ ይዳረጋል...ለቢዝነስ፣ ወለድ፣ገበያ ፣ ሊኩዲቲ የመሳሰሉ የ Real Estate Investment  Risk ተጋላጭ ይሆናል ይከስራል።

የሪል እስቴት ኢንቨስትመንት ጥቅሙ ከፍ ያለ ነው እንደሚባለው ሁሉ ኪሳራውም ይዞ የሚጠፋ እጅግ አስከፊ ነውና ኢንቨስትመንት ውስጥ የሚገቡ ሰዎች የMarket & Marketability ጥናት ቢያሰሩ በጥናቶቹ ውስጥም የቤት ገዢ ታሳቢ ደንበኞች ( Target Customers) ባህልና ንዑስ-ባህልን አብሮ እንዲጠናን ቢያደርጉ ከሚመጣባቸው ያልታሰበ ቁጣ ይድናሉ።

በአንጻሩ ጥሩ ጸጥታን ለሚሹ፣ መቃብር ስፍራን እንደ አረንጓዴ ስፍራ ለሚቆጥሩ  ሁኔታው ለማያውካቸው ጥቂቶች ቆራጦች በጥሩ ዋጋ ቤት ማግኘት ለሚሹም ጥሩ አማራጭ ሊሆኑ ይችላሉ። ነገር ግን መልሶ የመሸጥ አላማ ላላቸው ተመካሪ አይደለም።

ለማንኛውም ባየሁት ፕሮጀክት ላይ በመቃብሩ በኩል ቤት የገዙ የሪል እስቴቱ ደንበኞች ከወዲሁ የማይክል ጃክሰንን Thriller ክሊፕ እያዩ ራሳቸውን  በእውንም በህልምም ከሁኔታው ጋር እንዲያለማምዱ ይመከራሉ።  

የሪል እስቴት አገበያዮች "መቃብር ቪው " ብለው ይሸጡልናል ወይስ "ግሪን ቪው"? ለዚህ አይነት ግብይት ስንት ፐርሰንት ኮሚሽን ይጠይቁ ይሆን?

በሪል እስቴት ግብይት ውስጥ እንዲህ ያሉ ንብረቶች Stigmatized Properties ይባላሉ ለማገበያየት ጊዜ ስለሚወስዱና ፈላጊያቸው ጥቂት በመሆኑ የሚከፈልባቸው የሽያጭ ኮሚሽን ከፍ እንዲል ይመከራል።

(በኢንጂነር ደሳለኝ ከበደ)

ግንባታዎች በተያዘላቸው ጊዜ እና በጀት በጥራት እንዲጠናቀቁ ተገቢ ክትትል መደረግ እንዳለበት ቋሚ ኮሚቴው አሳስቧል

የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት የከተማ መሰረተ ልማት እና ትራንስፖርት ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ የከተማና መሰረተ ልማት ሚኒስቴር ግንባታዎች በተያዘላቸው ጊዜ እና በጀት በጥራት እንዲጠናቀቁ ተገቢ ክትትል ማድረግ እንዳለበት አሳስቧል።

ቋሚ ኮሚቴው የሚንስቴር መስሪያ ቤቱን የ2017 ዓ.ም የግማሽ ዓመት ዕቅድ አፈፃፀም ሪፖርት ገምግሟል።

የቋሚ ኮሚቴው ምክትል ሰብሳቢ የተከበሩ ዶ/ር እሸቱ ተመስገን፣ ሚኒስቴር መስሪያ ቤቱ ግንባታዎች በተያዘላቸው ጊዜ እና በጀት በጥራት እንዲጠናቀቁ የጀመራቸውን ተግባራት አጠናክሮ መቀጠል እንዳለበት አሳስበዋል።

በዘርፋ ጥራትን ለማስጠበቅ ቁጥጥር  ማድረግና የህንጻ ደረጃዎችና ኮዶችን የሚመለከቱ መረጃዎችን በዘመናዊ ቴክኖሎጂ ማደራጀት አስፈላጊ መሆኑን ገልጸዋል ።

የአረንጓዴ ልማት ስራዎችም ከሌሎች አገሮች ጋር ለመወዳደር በሚያስችል መልኩ ደረጃ ሊኖራቸው እና ተጠናክረው ሊቀጥሉ ይገባል ብለዋል ።

በተጨማሪም የኮሪደር ልማት ስራው ጥሩ መሆኑን ጠቁመው የመኪና ማቆሚያ፣ የመጫኛና ማውረጃ ቦታዎችን ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመቀናጀት መስራት ያስፈልጋል ብለዋል ።

በዘርፉ ዲጂታላይዜሽን ማጠናከር፣ጥሩ ተሞክሮዎችን ማስፋት እና የተገልጋይ እርካታን ማሳደግ እንደሚገባ ገልጸዋል ።

የከተማና መሰረተ ልማት ሚኒስቴር ሚኒስትር ክብርት ወ/ሮ ጫልቱ ሳኒ ፕሮጀክቶች በተቀመጠላቸው ጊዜ ፣ በጀትና በጥራት እንዲጠናቀቁ ትኩረት ሰጥተው እንደሚሰሩ ተናግረዋል።

የኮሪደርና የአረንጓዴ ልማት ስራዎች ለከተሞችና ለነዋሪዎች ዘርፈ ብዙ ጥቅም እንዳላቸው ገልፀዋል ።

ክብርት ሚንስትሯ  ሪፖርቱን ባቀረቡበት ወቅት የመንገድ መሰረተ ልማት ስራዎችን በሚመለከት በግማሽ ዓመቱ አጠቃላይ ሽፋን 175ሺ 879 ኪ.ሜ መሆኑን ገልጸዋል ።

የፕላን ዝግጅት ስራ በሚመለከት ከዚህ በፊት ፕላን ያልነበራቸው 16 አነስተኛ ከተሞችን ፕላን እንዲኖራቸው መደረጉን ገልጸዋል ።

የከተማ መሬትና ካዳስተር ስራዎች ጋር በተያያዘ በክልልና ከተማ አስተዳደሮች ለተለያዩ አገልግሎቶች የሚውል 7ሺ ሄክታር መሬት ለማቅረብ ታቅዶ በምደባና በጫረታ ከ11ሺ ሄክታር በላይ መሬት ማቅረብ መቻሉን ገልጸዋል።

ያለፈቃድ የተያዙ ቦታዎችን በሚመለከት ወደ 85ሺ 256 ይዞታዎች ስርአት
እንዲይዙ መደረጉን ገልጸዋል ።

የቤቶች ልማትን በሚመለከት በግማሽ ዓመቱ 8ሺ ቤቶች ለመገንባት ታቅዶ ወደ 20ሺ 754 ቤቶች መገንባታቸውን ገልጸዋል።

በዘርፉ ከ110ሺ በላይ ቋሚ እና ጊዜያዊ የሥራ እድል መፈጠሩን እና ሌሎች በግማሽ ዓመቱ የተከናወኑ ተግባራት በዝርዝር አቅርበዋል።

(ፖርላማ)

በግንብ የታጠሩ 22 አስደናቂ የአለማችን ታሪካዊ  ከተሞች።
**
…የቀጠለ
11. የሀረር ጀጎል ግንብ / Harar
የሐረር ጀጎል ግንብ የተገነባው በ16ኛው መቶ ክ/ዘመን ከኢማም አህመድ አስተዳር በኋላ በአሚር ኑር አማካኝነት ነው።
ግንቡ የተገነባበት ዋና ምክንያት የሐረርን ከተማ ከወራሪዎች ለመከላከል ሲባል እንደሆነ ይነገራል፤ ሐረር በምራቅ አፍሪካ የንግድ ማዕከልም ነበረቸ።

ስለ ግንቡ አንዳንድ ጠቃሚ መረጃዎች
🔷አጠቃላይ ርዝመቱ 3342 ሜትር፣
🔷  ከፍታው4.5 ሜትር፣
🔷 የግንቡ ውፍረት ከ40-50 ኢንች፣
🔷 ግንቡ ያረፈበት የቦታ ስፋት 48 ሄክታር፣
🔷 በግንቡ ውስጥ የሚገኙ መስጊዶች ብዛት ከ90 በላይሲሆኑ፣
🔷በግንቡ ውስጥ ከ2000 በላይ ጥንታዊና ባህላዊ ቤቶች ይገኛሉ፣
🔷  የሐረረ ጀጎል በምስራቅ አፍሪካ በግንብ የተከበበች ብቸኛ ጥንታዊ ከተማ ናት።

10. ታሩዳንት/ Taroudant
ታሩዳን በሞሮኮ ምትገኝ አስደናቂ እና ውብ የበርበሮች በግንብ የታጠረች ከተማ ናት፤ ከተማይቱም የሞሮኮዋ ማራካሽ ከተማ ቅድመ አያትም በመባል ትጠራለች፤ ታሩዳንት የተፀነሰችውም በ16ተኛው ክፍለ ዘመን ነበር።

9. ቶሌዶ /  Toledo
ቶሌዶ የቀድሞው የእስፔን ስርወመንግስት ዋና መቀመጫ የነበረች ስትሆን፤ ታሪኳ ግን የሚጀምረው ከሮማውያን አገዛዝ ግዜ አንስቶ እንደሆነ ታሪክ ያስረዳል።

ቶሌዶ በእስፔን ሙስሊም ሱልጣኔቶች አገዛዝ ስር ወድቃ የነበረ ቢሆንም በ 1500 ዓመት ገደማ  ማድሪድ የእስፔን መናገሻ አስክትሆን ድረስ  ቶሌዶ መናገሻ ከተማ ነበረች፨

8. ፒንጊያው /Pingyao
የቻይናዋ ፒንጊያው  በአለማችን ከሚገኙ ታሪካዊ ከተሞች ጥንታዊ ይዘቷን ሳትለቅ የዘለቀች ከተማ እንደሆነች ተመስክሮላታል።
ስድስት መግቢያ ዋና በሮች እና 72 የጥበቃ ማማዎች ያሏት ይች ከተማ በሆነ ወቅት  አጥሯ ፈርሶ የነበረ ቢሆንም ዳግም ሊታደስ ችሏል።

7. ኦቢዶስ /Obidos
በከፍታ ቦታዎች የተገነባችው ይች ከተማ በ8ተኛው ክፍለዘመን በሞርሞር ሙስሊሞች  እንደታነፀች ይነገራል።

በ14 ተኛው ክፍለ ዘምን ግንቡ በፓርቹጋል ንጉስ አገዛዝ  ስር እንደወደቀ እና የግንቡ ይዘት ላይም ለውጥ እንደተደረገበት ይነገራል።

6. ዢያን / Xi’an
ዢያን በቻይና ከሚገኙ ከተሞች ጥንታዊት ከተማ ስትሆን፤ 3100 አመት ገደማ የስቆጥራለች።

በ 1000 አመት ታሪኳም 13 ስርወመንግስታት ሲፈራረቁባት 73 ንጉሶች ደግም ይህችን ከተማ እንደመሩባት ይነገራል።
የሲልክሮድ  ንግድ መስመር እንደነበረች እና የዝነኛው ትራኮቴ ሰራዊት መገኛም ነበረች።
ዢያን በ14ተኛው ክፈለዘመን በሚንግ ስርወመንግስት ስር ስትወድቅ እድሳት ተደርጎላታል።

5. ኢቻን ካላ/ Itchan Kala
የዩዝቤኪስታኗ በግንብ የታጠረችው ከተማ የተገነባችው በፀሀይ በደረቁ የጭቃ ጡቦች በመሆኑ ግንቡ ልዩ ያደርገዋል።

ኢቻን ካላ በርካታ ጊዜ የመደርመስ አደጋ የገጠማት  ቢሆንም ዳግም እየታነፀች ቆይታለች።

4. አቪላ / Avila
በአስራ አንደኛው ክፍለዘመን እንደተገነባች ሚነገርላት ይች የእስፔኗ ከተማ የታነፀችው ድንጋያማ በሆነ ኮረብታማ ስፍራ ነው።

3. ካርካሶኔ Carcassonne
ካርካሶኔ በፈረንሳይ የምትገኝ በደንብ ታሪካዊ ይዘታቸውን ከጠበቁ  በግንብ ከታጠሩ ከተሞች በቀዳሚነት ልትጠቀስ የምትችል ናት።

ይች ከተማ በአውሮፓ ከሚገኙ መሰል ከተሞችም በትልቅንቷ ተወዳዳሪ የላትም።
ካርካሶኔ ‘ሮቢን ሁድ’ የመሰሉ እና ሌሎች ፊልሞች ቀረፃ የተካሄደባት  ከተማም ናት።

2. እየሩሳሌም/ Jerusalem
እየሩሳሌም የሶስቱም የአብራሀም እምነቶች ቅድስት ከተማ ስትሆን፤ በአሁኑ ወቅት በፍልስጤም እና እስራኤል የቁርሾ መነሻ የሆነች ታሪካዊ ዝነኛ ከተማ መሆንዋ ይታወቃል።

እየሩሳሌም ወይም አል-ቁድስ የረዥም ታሪክ ባለቤት ስተሆን የመካከለኛው ክፍለ ዘመን ታሪኳ በተለይ እየሩሳሌም በግንብ ለመታጠሯ  የኦቶማን ስርወመንግስት ሰፊውን ድርሻ ይወስዳል።

1. ዱብሮሜክ / Dubrovnik
በክሮሺያ ባህር ዳርቻ የምትገኘው ዱብሮሜክ የተጠበቀች ውብ በግንብ የታጠረች ከታማ ናት።

ይች ከተማ በሜድትራኒያን ባህር ጠረፍ የምትገኝ ስትሆን በጥንት ዘመን የባህር በር ንግድ ይቀላጠፍባት የነበረች የበለፀገች ከተማ ነበረች።

በ12-17ተኛው ክፍለዘመን አካባቢ እንደተቆረቆረች የሚነገርላት ቢሆንም ታሪካዊ ይዘቷን  አሁን ድረስ የጠበቀች እንደሆነች ይነገራል።

(https:www.touropia. com)

በ1.6 ቢሊዮን ብር የተገነባው የቦሌ አራብሳ ፍሳሽ ማጣሪያ ጣቢያ ተመረቀ

ከንቲባ አዳነች አቤቤ የቦሌ አራብሳ ፍሳሽ ማጣሪያ ጣቢያን ለአገልግሎት ክፍት አድርገዋል።

ከንቲባ አዳነች አቤቤ በአዲስ አበባ ከተማ የፍሳሽ ቆሻሻን በዘመናዊ መንገድ ለማስወገድና መልሶ ጥቅም ላይ ለማዋል የሚረዳው የቦሌ አራብሳ ፍሳሽ ማጣሪያ ጣቢያ በ1.6 ቢሊዮን ብር ወጪ የተገነባ መሆኑ ገልጸዋል።

በቀን 30 ሺህ ሜትሪክ ኪዩብ ፍሳሽ የማጣራት አቅም ያለው እና 240 ሺህ ነዋሪዎችን የስርዓቱ ተጠቃሚ የሚያደርግ መሆኑንም ተናግረዋል።

በነዋሪው  የሚነሳው የውሃ አቅርቦት ለማሻሻልም የፍሳሽ ማስወገጃ ውሃን መልሶ ጥቅም ላይ ለማዋል እንደሚያግዝ ተገልጿል።

የፍሳሽ ማጣሪያ ግንባታ ስራው በቻይናው ኩባንያው CGCOC Group የተከናወነ ሲሆን  የግንባታ ቁጥጥር ደግሞ የኢትዮጵያ ኢንጅነሪንግ ኮርፖሬሽን  ማከናወኑ ተገልጿል።

በአዲስ አበባ ከተማ የፍሳሽ ቆሻሻን በዘመናዊ መንገድ ለማስወገድና ለማገናኘት ስራዎች እየተሰሩ መሆኑ የተጠቆመ ሲሆን  ዛሬ ተመርቆ ወደ አገልግሎት የገባው የቦሌ አራብሳ ፍሳሽ ማጣሪያ ጣቢያም  የስራው አካል ሆኖ ይቀርባል።ማጣሪያ ጣቢያው ከህብረተሰቡ የሚሰበሰበውን ፍሳሽ  ሦስት የማጣራት ሂደት የሚያልፍ ነው።

በመጀመሪያ ደረጃ  ቆሻሻን መቀበል፣ የፍሳሽ መጠን መለካት፣  ፕላስቲክ መሰል ቆሻሻን መለየት ያካትታል።

በሁለተኛ ደረጃም ከመጀመሪያ ምዕርፍ ያለፉ ቆሻሻን የማጣርት ሂደት የሚከናወንበት ሲሆን በሶስተኛው ምዕራፍ ደግሞ ካሎሪን በመጠቀም ውሃ ይጣራል። በስተመጨረሻ የተጣራው ፍሳሽ  ለተለያዩ አገልግሎት ጥቅም ላይ የሚለው ይሆናል።

በመርሃ ግብሩ በኢትዮጵያ የቻይና አምባሳደር ቼን ሃይ  ተገኝተዋል። ከንቲባ አዳነች አቤቤ፣ በአዲስ አበባ ብልጽግና ፓርቲ ቅርንጫፍ ጽ/ቤት ኃላፊ ሞገስ ባልቻ ፣ ምክትል ከንቲባ ጃንጥራር አባይና ሌሎች የከተማ አስተዳድሩ ከፈተኛ ኃላፊዎች ተገኝተዋል።

ከመንግሥት ጋር ከተያያዙ ተግዳሮቶች ባሻገር ተቋራጮች በራሳቸው ደካማ የሆነ የውል አስተዳደር (Contract Administration) ትግበራ እንዳላቸውም ተጠቅሷል።

ሳሙኤል (ኢንጂነር)፣ ‹‹ለምሳሌ የዋጋ ማስተካከያ ይፈቀድልን በሚል ገንዘብ ሚኒስቴር ሲጠየቅ፣ ‹ማን ከለከላችሁ?› የሚል ጥያቄ ሲያነሳ፣ የከለከለን አማካሪው በልዩ ሁኔታ (Special Condition) በማስፈረም መሆኑን ሲገልጹ፣ ገንዘብ ሚኒስቴር እንደዚህ ያለ ውል ማን ፈርሙ አላችሁ? ብሎናል። የእኛንም ችግር ራሳችን መውሰድ መቻል አለብን። ግን ፍፁም የተከለከለ አይደለም። በፊት የ12 ወር ተባለ አሁን የ18 ወር ሆነ፣ ከዚያ ውጪ ግን ሙሉ ለሙሉ ይህ ፕሮጀክት ይህንን አያካትትም ብሎ መከልከልን ያመጣው በደካማ ውል አስተዳደር ትግበራችን ችግር ነው፤›› ብለዋል። 

ከዚህ ባሻገር የአገር ውስጥ የሥራ ተቋራጮች የግንባታ ጥሬ ዕቃ ከውጭ አገሮች ለማስመጣት፣ ከፕሮጀክቱ አጠቃላይ ወጪ ከ40 እስከ 60 በመቶ የሚሆነውን ያህል ገንዘብ የሚያወጡ ቢሆንም፣ ግዥ ለመፈጸም የሚዋዋሉት አገር ውስጥ ካለ አስመጪ ድርጅት ጋር በመሆኑ፣ ዕቃዎቹ ወደ አገር ውስጥ የሚገባበት ጊዜ ፍጥነት አስተማማኝ አለመሆኑን ጥናቶቹን ያቀረቡት ባለሙያዎች አስረድተዋል።

(ሪፖርተር )

መንግሥት በራሱና በውጭ ተቋራጮች ግንባታዎችን በመቆጣጠሩ የግል ሥራ ተቋራጮች ከሥራ ውጪ መሆናቸውን አስታወቁ

መንግሥት የመንገድና የሕንፃ ፕሮጀክቶችን ለመገንባት የራሱን የግንባታና የዲዛይን ድርጅቶች በማቋቋም፣ ፕሮጀክቶችን መያዙና የተቀረውን ለውጭ አገር የሥራ ተቋራጮች እየተሰጠ መሆኑ፣ የአገር ውስጥ የግል የሥራ ተቋራጮች ከሥራ ውጪ መሆናቸውን አስታወቁ።

ይህ የተገለጸው የከተማና መሠረተ ልማት ሚኒስቴር ከግሉ የግንባታ ዘርፍ ባለድርሻ አካላት ጋር ባለፈው ሳምንት ባደረገው የምክክር ጉባዔ ላይ ነው።

ሚኒስቴሩ የአገር ውስጥ የሥራ ተቋራጮች በአሥር ዓመታት ውስጥ በአገር ውስጥ ያላቸውን የገበያ ድርሻ ወደ 75 በመቶ፣ በቀጣናው ደግሞ የ25 በመቶ ድርሻ እንዲያሳድጉ ዕቅድ ቢይዝም፣ የሥራ ተቋራጮች በበኩላቸው መንግሥት በውጭ ተቋራጮች ላይ ያለውን ከፍተኛ ጥገኝነት፣ የክፍያዎች መዘግየት፣ በቅርብ የተካሄደው የኢኮኖሚክ ሪፎርም በኢንዱስትሪው ላይ ያሳደረውን ጫናና ሌሎችም ማነቆዎችን በማንሳት፣ መንግሥት በእርግጥ ኢንዱስትሪውን ያውቀዋል ወይ? የሚል ጥያቄ አንስተዋል።

አቶ ሀብታሙ ጌታቸው የተባሉ ተሳታፊ፣ መንግሥት ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ኢንዱስትሪውን በብቸኝነት ወደ መቆጣጠር እያመራ ነው ሲሉ ወቅሰዋል።

‹‹ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ያው ከመሰላቸትምም ተነስቶ ሊሆን ይችላል፣ ግን በመንግሥት በኩል ኢንዱስትሪውን በብቸኝነት የመያዝ ሒደት ነው እያየን ያለነው። መንግሥት የራሱን የዲዛይን፣ የኮንስትራክሽን ተቋማት እያደራጀና እያዘጋጀ ነው። ስለዚህ ፕሮጀክት ሲመጣ ራሱ ዲዛይን ያደርጋል፣ ራሱ ግንባታ ይፈጽማል፣ በጣም ከእሱ አቅም በላይ የሆነውን ለውጭ ኩባንያዎች ይሰጣል። ስለዚህ ለግሉ ዘርፍ ቦታው ባዶ ነው ብዬ ነው የምገምተው፤›› ብለዋል።

በሌላ በኩል በምክክር መድረኩ የቀረቡ ሁለት ጥናቶች፣ በአገር ውስጥ የሥራ ተቋራጮች የሚገነቡ መንገዶች በ143 በመቶ፣ ሕንፃዎች ደግሞ በ110 በመቶ ከተያዘላቸው ጊዜ አሳልፈው እንደሚጠናቀቁ፣ ከተያዘላቸው በጀትም እንዲሁ የመንገድ ፕሮጀክቶች በ18 በመቶ፣ ሕንፃዎች ደግሞ በ35 በመቶ እንደሚያሳልፉ አመላክተዋል።

ከሚኒስቴሩ በኩል ጥናት ያቀረቡት ባለሙያ፣ ‹‹ከዚህ ጥናት በኋላ በፕላንና ልማት ሚኒስቴር አስተባባሪነት በተደረጉ የፕሮጀክቶች ክትትል በብዙ ፕሮጀክቶች እያንዳንዱ እየተነጠለ ሲታይ የጭማሪዎቹ መጠን ከዚህም በላይ እንደሆነ ማየት ተችሏል፤›› ብለዋል።

ሳሙኤል ሳህለ ማርያም (ኢንጂነር) የተባሉ ጥናት አቅራቢ በበኩላቸው፣ የውጭ ኮንትራክተሮች የሚይዙት ግንባታ መጠን አነስተኛ ሆኖ፣ ነገር ግን የሚይዙት የገበያ ድርሻ እስከ 62 በመቶ እንደሚደርስ አሳውቀዋል።
ከዚህ ጋር ተያይዞም ያሉ ሥጋቶች ላይ ማብራሪያ ሲሰጡ፣ ‹‹የግንባታ ዘርፉ አሁንም ትልልቅ የመሠረተ ልማት ፕሮጀክቶች ትልቁን ድርሻ የያዙት የውጭ ሥራ ተቋራጮች ናቸው። ይህንን ልንቀይርበት የምንችልበት አካሄድ እስካልተፈጠረ ድረስ አሁን በቅርብ ይህ ንግድ ለዓለም የንግድ ድርጅት ክፍት ነው የሚሆ ነው።

ስለዚህ እኛ ምን ይዘን ነው የምንቀላቀለው? ምን ይዘን ነው ለውድድር ልንቀርብ የምንችለው? በዚህ ሁኔታ ከሆነ የምንቆየው ሁላችንም ተበልተን ነው የምናልቀው፤›› ብለዋል።

በሚኒስቴሩ በኩል የቀረቡት ባለሙያ የውጭ ተቋራጮች ጉዳይ እስከ ሉዓላዊነት የደረሰ ችግር ሊያስከትል ይችላል ሲሉ አስጠንቅቀዋል።

በአሁኑ ወቅት በሥራ ላይ ያሉት የአገር ውስጥ የሥራ ተቋራጮችና አማካሪ ኩባንያዎች 35 ሺሕ መድረሳቸውን፣ የባለሙያዎች ብዛትም 151 ሺሕ መሆኑን ጠቅሰዋል።

‹‹በቁጥር ይግዘፍ እንጂ በፌዴራልም ሆነ በክልል ደረጃ የመንግሥት ሜጋ ፕሮጀክቶች በብዛት የተያዙት በሚያሳዝን ሁኔታ በውጭ ኮንትራክተሮች ነው። መጀመሪያ የአገራችንን 75 በመቶ ይዘን የቀጣናውን 25 በመቶ ገበያ ለመያዝ ነው ዕቅዳችን። እነዚህ ቁጥሮች ሳይሆኑ እኛን የሚታደጉን ሄዶ ሄዶ ጉዳዩ የሉዓላዊነት ጉዳይ ጋር ይመጣል፤›› ብለዋል።
ሳሙኤል (ኢንጂነር) የውጭ አገር የሥራ ተቋራጮች ከዚህም ባሻገር ከበጀት ጋር የተያያዙ ጫናዎች እየፈጠሩ መሆናቸውን አሳውቀዋል።

‹‹አንድ በውጭ ተቋራጭ የሚሠራ በጀቱ 800 ሚሊዮን ብር የነበረ ፕሮጀክት፣ ግንባታውን በመሀል አቁመው 3.2 ቢሊዮን ብር ካልከፈላችሁን አንሠራም ማለታቸውን እናውቃለን። ቦሌ ክፍለ ከተማ የሚሠራው ስታዲየምን መጥቀስ ይቻላል፡፡ ፕሮጀክቱ ሲጀመር በጀቱ ከሁለት ቢለዮን ብር ጥቂት ነበር ከፍ የሚለው። ግን በኋላ ላይ እስከ 12 ቢሊዮን ብር አይበቃም ማለታቸውን ሰምተናል፤›› ብለዋል።

ባለሙያው ይህ ዓይነቱ አሠራር ለአገር ውስጥ የሥራ ተቋራጮች እንደማይሠራ ገልጸው፣ ኩባንያዎች፣ ከባንኮች ከግንባታ ዕቃ አቅራቢዎች ጋር ተያይዞ ሊሠራበት የሚችልበት ሁኔታ እንደሌለ ገልጸዋል።

የውጭና የአገር ውስጥ ተቋራጮች አፈጻጸምን በተመለከተ ለአብነት የቻይና ተቋራጮችን አፈጻጸም ያነሲ ሲሆን፣ ፕሮጀክቶችን በሚያገኙበት ወቅት ዕቃ አቅራቢ ፋብሪካ አዘጋጅተው፣ አማካሪ ኩባንያው የራሳቸው አገሮች ኩባንያ መሆኑንና ንዑስ ተቋራጮችም በራሳቸው እንደሚያዘጋጁ ጠቅሰው፣ የቻይና ኤግዚም ባንክ እዚህ ለሚሠሩ ሥራ ተቋራጮች የገንዘብ ፍሰት (Cash Flow) ችግር እንዳያጋጥማቸው እንደሚያቀርብላቸውና በእነዚህ ሁኔታዎች ውስጥ የሚያልፍ የውጭ ተቋራጭ በተገቢው ሁኔታ ሥራውን አከናወነ እንደሚባል ተናግረዋል።

‹‹የእኛ ሥራ ተቋራጭ እኮ በክፍያ ምክንያት የሚያጋጥመው ጫና ምናልባት መንግሥትና ዘርፉ የእውነት ይተዋወቃሉ?› የሚል ጥያቄ እንዳነሳ ነው የሚያደርገኝ። የእውነት ይተዋወቃሉ ወይ? ዘርፉ እኮ እየሞተ ነው ያለው። ክፍያ በአግባቡ ካልተከፈለው የፕሮጀክት ቆይታ በከፍተኛ ሁኔታ ነው እየጨመረ የሚመጣው። ስለዚህ ይህንን ክፍተት መሙላት የሚያስችል የፋይናንስ ሲስተም ያስፈልጋል፤›› ብለዋል።

የከተማና መሠረተ ልማት ሚኒስቴር ደኤታ አቶ የትምጌታ አሥራት በበኩላቸው፣ መንግሥት ፕሮጀክቶችን ለአገር ውስጥ የሥራ ተቋራጮች ለማስተላለፍ እየተሠራ መሆኑን ገልጸዋል።
በሌላ በኩል በውይይት መድረኩ ከተነሱ ዋነኛ ጉዳዩች የውጭ ምንዛሪ ላይ የተደረገው ሪፎርም በኢንዱስትሪው ላይ ሌላ ጫና ይገኝበታል።

‹‹የኢንዱስትሪው ገበያ የሚንቀሳቀሰው በጥቁር ገበያው ነበር፡፡ እዚህ ላይ ምንም ልንወሻሽ የሚገባ ነገር የለም። ለምን አንድ አቅራቢ ዕቃ ከውጭ አምጥቶ ለመሸጥ ለሒደት ማስፈጸሚያ (Procedure Issue) ብቻ የባንክን ምጣኔ ይጠቀማል። ለምሳሌ 60 ብር በነበረበት ሰዓት ለፕሮሲጀር የባንክን ይጠቀማል፡፡ ሌላውን ግን በጥቁር ገበያ ሴኪውር ያደርጋል። ከዚያ በኋላ ግን ዋጋ ሲያወጣ በጥቁር ገበያው ምጣኔ ነው የሚያወጣው፡፡ በዚህ ምክንያት የፕሮጀክት ዋጋ ከፍ ይላል፤›› ብለዋል።

በተጨማሪም፣ ‹‹ምንዛሪ በገበያው መወሰን ሲጀምር በፊት ግብር የሚከፍል የነበረው ባንክ በሰጠው ምጣኔ ነበር። ለምሳሌ ምንዛሪው ሰባት ብር ከነበረ፣ አሁን ግን 125 ሲሆን ግብሩም በዚያው መጠን ከፍ ይላል ምክንያቱም በደረሰኝ ገንዘቡን ዝቅ አያደርግም። እንደነዚህ ዓይነት ዕርምጃዎችን እንዳይሄድና ኃላፊነት እንዲወስድ ብሔራዊ ባንክ አስገዳጅ መመርያ አውጥቶበታል። ያንን ስናይ ደግሞ ከኢንሹራንስና ከትራንስፖርት ጋርና ከሌሎች ሎጂስቲክስ ጉዳዮች ጋር የተገናኙ የወጪ ክፍያዎች አሉበት። ስለዚህ በኢኮኖሚክ ሪፎርሙ የኮንስትራክሽን ዘርፉ አሁንም እንደገና ደግሞ ሌላ ተጋላጭነት አጋጥሞታል፤›› ሲሉ አብራርተዋል።

የኮንስትራክሽን ማኔጅመንት ኢንስቲትዩት ከ4 ነጥብ 2 ቢሊዮን ብር በላይ በሆነ ወጪ የኮንስትራክሽን ማኔጅመንትና ምህንድስና ልህቀት ማዕከል ሊያስገነባ ነው

የኮንስትራክሽን ማኔጅመንት ኢንስቲትዩት ከ4 ነጥብ 2 ቢሊዮን ብር በላይ በሆነ ወጪ የኮንስትራክሽን ማኔጅመንትና ምህንድስና ልህቀት ማዕከል ለማስገንባት ከህንጻ ተቋራጮች ጋር የውል ስምምነት ተፈራረመ፡፡

የከተማና መሰረተ ልማት ሚኒስትር ዴኤታ የትምጌታ አስራት፣ የኢንስቲትዩቱ ዋና ዳይሬክተር ኢንጂነር ታምራት ሙሉ እና የህንጻ ተቋራጮች በፊርማ ሥነ ሥርዓቱ ላይ ታድመዋል፡፡

የኢንስቲትዩቱ ምክትል ዋና ዳይሬክተር ኢንጂነር ዳዊት መሀሪ፥ ማዕከሉ በኦሮሚያ ክልል በረክ ወረዳ በሰንዳፋ ከተማ አቅራቢያ በ14 ሄክታር መሬት ላይ እንደሚገነባ ተናግረዋል፡፡

የማዕከሉ ግንባታ በሁለት ምዕራፍ ተከፍሎ የሚገነባ ሲሆን ሁለት ሀገር በቀል የግንባታ ተጫራቾች ግልጽ ዓለም አቀፍ የጨረታ ሂደትን በማሸነፍ ውል መፈራረማቸውን ገልጸዋል።

ሁለቱም የማዕከሉ ግንባታ ምዕራፎች ከ4 ነጥብ 2 ቢሊዮን ብር በላይ በሆነ ወጪ በሶስት ዓመት ውስጥ እንደሚጠናቀቁም ጠቁመዋል።

የማዕከሉ መገንባት ኢንስቲትዩቱ የኮንስትራክሽን ዘርፉን በጥናት፣ በስልጠና፣ በጥራት አስተዳደር፣ በቴክኖሎጂና የክህሎት ሽግግር ለመደገፍ ያለውን ሚና ያጠናክራል ነው ያሉት።

ማዕከሉ የምርጥ ተሞክሮዎች መቀመሪያ፣ የዘመናዊ ኮንስትራክሽን መሳሪያዎች ጥራት ማረጋገጫ እንዲሁም ለሜጋ ፕሮጀክቶች እና በዘርፉ ለሚካሄዱ የጥናትና ምርምር ሥራዎች ትልቅ አበርክቶ እንደሚኖረው አስረድተዋል፡፡

የከተማና መሰረተ ልማት ሚኒስትር ዴኤታ የትምጌታ አስራት በበኩላቸው፥ የኮንስትራክሽን ዘርፉ ለሀገር ዕድገት ጉልህ ሚና እንዳለው ጠቅሰዋል።

ዘርፉን በማዘመንና በማጠናከር ረገድ የኮንስትራክሽን ማኔጅመንትና ምህንድስና ልህቀት ማዕከል መገንባት ትልቅ አብርክቶ እንደሚኖረው ተናግረዋል።

በመሆኑም ማዕከሉን በሁለት ምዕራፍ ለመገንባት ውል የወሰዱ ተቋራጮች በጥራትና በፍጥነት በተያዘለት ጊዜ እንዲያጠናቅቁ አሳስበዋል።

ኢንስቲትዩቱም ለግንባታው መፋጠን ተገቢውን ክትትል ከማድረግ ባለፈ በአደረጃጀትና በግብዓት በበቂ ሁኔታ መዘጋጀትና ማሟላት እንዳለበት ጠቁመዋል።

**ማስታወቂያ*

✅ ላለፉት ተካታታይ ሳምንታት የኢትዮ ኮን ሬድዮ ፕሮግራም እንግዳችን የነበሩት አቶ ዮፍታሔ ዩሀንስ በአይቲ እና በቴሌኮም ፕሮግራም ላይ በመስራት 17 ዓመት ልምድ ያካበቱ ባለሙያ ናቸው፡፡ በንግዱ ዘርፍ በአይቲ በተለያዩ መሰል መስክ በአመራር ላይ ጥልቅ የሆነ ተሳትፎ በማድረግ ላይ ይገኛሉ፡፡

✅ በመካከለኛ ምስራቅ በአህጉራችን አፍሪካ ከ75 በላይ የተለያዩ አገራት ዜጎች ጋር በመስራት ጥቅል የሙያ ክህሎት ያካበቱ ባለሙያ ነው፡፡

✅ ባለሙያ ስለ ዲጂታል ቴክኖሎጂ በተመለከተ ያላቸውን ልምድ እንዲያካችሏችሁ አናንተ አድማጭ ቤተሰቦች ባቀረባችሁት ጥያቄ መሰረት አቶ ዩፍታሄ የአንድ ቀን ወይም የግማሽ ቀን ስልጠና በነፃ ለመስጠት ፍቃደኛ ሆኗል፡፡

✅ እናንተም በዚህ ስልጠና ላይ ተካፋይ ለመሆን ፍላጎት ያላችሁ በዚሁ ቻናላችን ላይ እስከ ጥር 30 ቀን 2017 ዓ.ም ድረስ ስማችሁንና ስልክ ቁጥራችሁን ልታስቀምጡልን ትችላላችሁ፡፡

⭕️ ማሳሰቢያ፡- ስልጠናው የሚሰጥበትን ቦታ እና ሰዓት ወደፊት የምናሳውቃችሁ ይሆናል፡፡

ኢትዮ ኮን ሬድዮ ዝግጅት ክፍል