WORQITUU (MOOTITTII OROMOO WOLLOO)
Worqituun Seenaa Oromoo Wolloo keessatti bakka olaanaa fi gulantaa jalqabaa irratti gootummaa isheetiin mootittii argamtuu dha. Mootittiin Worqituu dubartii cimtuu waraana garaagaraa irratti olaantummaa mootummoota Habashaa cabsaa turtee dha. Du'aTeewidiroos ilaalchisee wanti barreessitoota Habashaatiin katabame Seenaa sobaa fi gootummaa Oromtittii tana awwaaluudhaaf wanta hojjatame malee dhugummaa kan qabu miti.
Mootiin Teewidiroos bara 1868tti kan du'e haleellaa humni waraana mootittii Worqituu irratti raawwateen malee ofiin of ajjeese kan jedhamu soba akka ta'e seenaan garaagaraa ni dhugoomsa. Mootii Habashootaa kan ture mootii Teewidiroos kan ajjeese Mootittii worqituu dha malee Humna waraana Ingiliiz ykn ofiin ofi ajjeese jedhamee Habashootaan kan barreeffame seenaa sobaa akka tahe maddoonni garaagaraa ni rageessu
Walakeessa Bara 1860 tti, Ilmi Worqituu maqaan isaa Amadee Alii jedhamu Teewidiroosiin booji'amee waan tureef duulli waraana mootittii Worqituu ilma ishee kana baraaruudhaaf akkasumas Olaantummaa Ummanni Oromoo ummata Kaaba Itiyoophiyaa irratti qabu deebisuudhaaf garas imalee ture. Yeroo kanatti mootiin warra Kaabaa Teewodiroos waan tureef waraana Mootittii Worqituu qolachuuf waraana ofii wajjiin adda waraanatti hiriiranii turan. Yeroo kana waraana mootittii Worqituutiin mootiin Teewodiroos kan ajjeefaman.
Woraana kana keessatti Mootittiin Worqituu Mootii Teewodiroos akka ajjeeste ragaan walaloo Afoola Afaan Amaaraa keessaa fudhatamte kan ''በመቅደላ አፋፉ ላይ ጩኸት በረከተ የሴቷን አናወቅም ወንድ አንድ ሰው ሞቴ (2x) kan jedhuu dha.
Wolaloo kana keessatti bo'oo lama yoo fudhanne inni tokko '' የሴቷን አናወቅም " kan jedhuu yoo ta'u inni lammataa immoo '' ወንድ አንድ ሰው ሞቴ'' kan jedhuu dha. Kana jechuun immoo Maqdalatti kan wal waraane Humna dubartii dhaan durfamuu fi kan dhiiraan durfamu akka turee fi kunis dubbiin dhimma Worqituu fi Teewidiroos irratti kan xiyyeeffatu ta'uusaati
Walumaagalatti waraana 1868tti naannawa maqdalatti taasifame.
@AsoosamaafiWalaloo
Worqituun Seenaa Oromoo Wolloo keessatti bakka olaanaa fi gulantaa jalqabaa irratti gootummaa isheetiin mootittii argamtuu dha. Mootittiin Worqituu dubartii cimtuu waraana garaagaraa irratti olaantummaa mootummoota Habashaa cabsaa turtee dha. Du'aTeewidiroos ilaalchisee wanti barreessitoota Habashaatiin katabame Seenaa sobaa fi gootummaa Oromtittii tana awwaaluudhaaf wanta hojjatame malee dhugummaa kan qabu miti.
Mootiin Teewidiroos bara 1868tti kan du'e haleellaa humni waraana mootittii Worqituu irratti raawwateen malee ofiin of ajjeese kan jedhamu soba akka ta'e seenaan garaagaraa ni dhugoomsa. Mootii Habashootaa kan ture mootii Teewidiroos kan ajjeese Mootittii worqituu dha malee Humna waraana Ingiliiz ykn ofiin ofi ajjeese jedhamee Habashootaan kan barreeffame seenaa sobaa akka tahe maddoonni garaagaraa ni rageessu
Walakeessa Bara 1860 tti, Ilmi Worqituu maqaan isaa Amadee Alii jedhamu Teewidiroosiin booji'amee waan tureef duulli waraana mootittii Worqituu ilma ishee kana baraaruudhaaf akkasumas Olaantummaa Ummanni Oromoo ummata Kaaba Itiyoophiyaa irratti qabu deebisuudhaaf garas imalee ture. Yeroo kanatti mootiin warra Kaabaa Teewodiroos waan tureef waraana Mootittii Worqituu qolachuuf waraana ofii wajjiin adda waraanatti hiriiranii turan. Yeroo kana waraana mootittii Worqituutiin mootiin Teewodiroos kan ajjeefaman.
Woraana kana keessatti Mootittiin Worqituu Mootii Teewodiroos akka ajjeeste ragaan walaloo Afoola Afaan Amaaraa keessaa fudhatamte kan ''በመቅደላ አፋፉ ላይ ጩኸት በረከተ የሴቷን አናወቅም ወንድ አንድ ሰው ሞቴ (2x) kan jedhuu dha.
Wolaloo kana keessatti bo'oo lama yoo fudhanne inni tokko '' የሴቷን አናወቅም " kan jedhuu yoo ta'u inni lammataa immoo '' ወንድ አንድ ሰው ሞቴ'' kan jedhuu dha. Kana jechuun immoo Maqdalatti kan wal waraane Humna dubartii dhaan durfamuu fi kan dhiiraan durfamu akka turee fi kunis dubbiin dhimma Worqituu fi Teewidiroos irratti kan xiyyeeffatu ta'uusaati
Walumaagalatti waraana 1868tti naannawa maqdalatti taasifame.
@AsoosamaafiWalaloo