• ጾም
• ጾም፣ ምጽዋት እና ጽድቅ ተደምረው የሚቀርብ ጸሎት እጅግ መልካም ነው። ከብዙ የዓመፃ ተግባር ይልቅ በጽድቅ የሚደረግ ጥቂት ነገር የተሻለ ነው። ወርቅ ከማከማቸት ይልቅ ምጽዋት መስጠት ይበልጥ ይጠቅማል፤ ምክንያቱም ምጽዋት ከሞት ያድናል፣ እንዲሁም ከኃጢአት ያነጻል። ምጽዋትንና ጽድቅን የሚያዘወትሩ ሰዎች በሕይወት ይሞላሉ። ጦቢት 12:8-9

• እግዚአብሔር እንዲህ ይላል፤ እንዲህ ዓይነቱን ጾም ነው እንዴ የመረጥኩት? አይደለም! የፍትሕ መጓደልን ሰንሰለት ሁሉ ፍቱ! በግፍ የተገኘውን ትርፍ አካፍሉ! የተበደሉትን በነፃ ልቀቁ፣ በግፍ የተጻፈውን ጽሑፍ ሁሉ ቀድዱ! እንጀራችሁን ለተራቡ ቆርሱ፣ ቤት የሌላቸውን ድሆች ወደ ቤታችሁ አምጡ! ራቁታቸውን ያያችሁትን አልብሱ! ከዘራችሁም ለሆኑት የቤተሰባችሁ አባላት ንቀት አታሳዩ። ኢሳይያስ 58:6-7 (LXX)

• ሰዎቹም ኢየሱስን እንዲህ ብለው ጠየቁት፤ የዮሐንስ ደቀመዛሙርት ለምን ብዙ ጊዜ ይጾማሉ፣ ይጸልዩማል፣ የፈሪሳውያንም እንዲሁ ያደርጋሉ፤ የአንተ ደቀመዛሙርት ግን ይበላሉ ይጠጣሉም? ኢየሱስም እንዲህ አላቸው፤ ሙሽራው ከእነርሱ ጋር ባለበት ጊዜ የሙሽራውን ልጆች ልታጾሙ ትችላላችሁን? ነገር ግን ሙሽራው ከእነርሱ የሚወሰድበት ጊዜ ይመጣል፣ በዚያን ጊዜ ይጾማሉ። ሉቃስ 5:33-35

• ነገር ግን ከመጠመቁ በፊት አጥማቂው፣ የሚጠመቀውና የሚችሉ ሁሉ ይጹሙ፤ የሚጠመቀውን ግን ከአንድ ወይም ከሁለት ቀን በፊት እንዲጾም አድርጉ። ጾማችሁ እንደ ግብዞች እንዳይሆን ተጠንቀቁ፤ እነርሱ በሳምንቱ በሁለተኛውና በአምስተኛው ቀን ይጾማሉ። እናንተ ግን በአራተኛው ቀንና በዝግጅቱ (አርብ) ጹሙ። ዲዳኬ (ከክርስቶስ ልደት በኋላ 80-140) ምዕ. 7-8
• ስለዚህ ምጽዋት ከኃጢአት ንስሐ እንደመግባት መልካም ነገር ነው። ጾም ከጸሎት ይሻላል፣ ምጽዋት ግን ከሁለቱም ይበልጣል። ፍቅርም ብዙ ኃጢአትን ይሸፍናል፣ ከመልካም ሕሊና የሚቀርብ ጸሎት ግን ከሞት ያድናል። እነዚህን ነገሮች ሁሉ ያሟላ ሰው ሁሉ የተባረከ ነው። ምጽዋት የኃጢአትን ሸክም ያስወግዳል። ሁለተኛ ቀሌምንጦስ (ከክርስቶስ ልደት በኋላ 100) ምዕ. 16

• ስለዚህ የብዙዎችን ከንቱ ሥራቸውንና የሐሰት ትምህርታቸውን ትተን፣ ከጥንት ጀምሮ ወደ ተሰጠን ቃል እንመለስ፣ ለጸሎት ልባሞችና በጾም የጸናን፣ ጌታ እንዳለው ወደ ፈተና እንዳያመጣን ሁሉን የሚያይ እግዚአብሔርን በልመና እንማጸን። መንፈስስ ይፈልጋል፣ ሥጋ ግን ደካማ ነው። ፖሊካርፕ (ከክርስቶስ ልደት በኋላ 69-156) ምዕ. 7

• ነፍስ በምግብና በመጠጥ ጉዳይ በደንብ ካልተያዘች ትሻሻላለች፤ ስለዚህ ክርስቲያኖች ሲቀጡ በየቀኑ እየበዙ ይሄዳሉ። ለዲዮግኔጦስ የተጻፈ ደብዳቤ (ከክርስቶስ ልደት በኋላ 125-200) ምዕ. 6

• እያንዳንዱ ጥያቄ ትህትናን ይጠይቃል። ስለዚህ ጹሙ፣ ከጌታም የጠየቃችሁትን ትቀበላላችሁ። ሄርማስ (ከክርስቶስ ልደት በኋላ 150) ከኒቅያ በፊት የነበሩ አባቶች ጥራዝ 2 ገጽ 16

• እርሱም “እላችኋለሁ፤ የምትጾሙበት ጾም ይህ አይደለም፤ ነገር ግን ሙሉ ጾም እና ለጌታ የሚሆን እንዴት እንደሆነ አስተምራችኋለሁ። ስሙ” አለ። “እግዚአብሔር እንዲህ ያለውን ከንቱ ጾም አይፈልግም፤ ምክንያቱም እንዲህ እየጾማችሁ ለእግዚአብሔር ለጽድቅ ምንም አታደርጉም። ነገር ግን እንዲህ ያለውን ጾም ጹሙ፤ በሕይወታችሁ ክፋትን አታድርጉ፣ በንጹህ ልብ ጌታን አገልግሉ፤ ትእዛዛቱን ጠብቁ፣ በሥርዓቱ ተመላለሱ፣ ክፉ ምኞትም በልባችሁ አይነሳ፤ ነገር ግን እግዚአብሔርን እመኑ። ከዚያም እነዚህን ነገሮች ካደረጋችሁ፣ ከፈራችሁትም፣ ከክፉ ሥራ ሁሉ ራሳችሁን ከቆጣጠራችሁ፣ ለእግዚአብሔር ትኖራላችሁ፤ እነዚህን ነገሮችም ብታደርጉ ታላቅ ጾም ትፈጽማላችሁ፣ ለእግዚአብሔርም የሚሆን ነው።” ሄርማስ (ከክርስቶስ ልደት በኋላ 150) ከኒቅያ በፊት የነበሩ አባቶች ጥራዝ 2 ገጽ 33


• "ልትፈጽሙት ስላሰባችሁት ጾም ልትጠብቁት የሚገባው መንገድ ይህ ነው፡- በመጀመሪያ ከማንኛውም ክፉ ቃልና ከማንኛውም ክፉ ምኞት ራሳችሁን ጠብቁ፣ ልባችሁንም ከዚህ ዓለም ከንቱነት ሁሉ አጽዱ። እነዚህን ነገሮች ከጠበቃችሁ ይህ ጾም ለእናንተ ፍጹም ይሆናል። እንዲህም ታደርጋላችሁ። እንደተጻፈው ከፈጸማችሁ በኋላ በምትጾሙበት ቀን ከእንጀራና ከውሃ በቀር ምንም አትቅመሱ፤ ከምትበሏቸውም ምግቦች የዚያን ቀን ወጪ አስልታችሁ ለመበለት ወይም ለድሀ አደግ ወይም ለተቸገረ ስጡ፤ እንዲሁም ነፍሳችሁን አዋርዱ፤ ከትህትናችሁ የተቀበለው የራሱን ነፍስ እንዲያረካ፣ ስለ እናንተም ወደ ጌታ እንዲጸልይ። ይህን ጾም እንዳዘዝኳችሁ ከፈጸማችሁ መሥዋዕታችሁ በእግዚአብሔር ፊት ተቀባይነት ይኖረዋል፣ ይህ ጾምም ይመዘገባል፤ የተፈጸመውም አገልግሎት ውብና አስደሳች ለጌታም ተቀባይነት ያለው ነው። ሄርማስ (ከክርስቶስ ልደት በኋላ 150) ከኒቅያ በፊት የነበሩ አባቶች ጥራዝ 2 ገጽ 34

• ከእነርሱ መካከል በአዳኛቸው ስም ምክንያት የታሰረ ወይም የተጨነቀ ሰው እንዳለ ከሰሙ፣ ሁሉም በጭንቀት የእርሱን ችግር ይንከባከባሉ፣ ሊያድኑትም ቢችሉ ነጻ ያወጡታል። ከእነርሱም መካከል ድሀና ችግረኛ ካለ፣ ትርፍ ምግብ ከሌላቸው ለተቸገሩት እጥረት ምግብ ለመስጠት ሁለት ወይም ሦስት ቀን ይጾማሉ። ጌታ አምላካቸው እንዳዘዛቸው በጽድቅና በመጠን እየኖሩ የአዳኛቸውን ትእዛዛት በብዙ ጥንቃቄ ይጠብቃሉ። አርስቲድስ (2ኛው ክፍለ ዘመን) ከኒቅያ በፊት የነበሩ አባቶች ጥራዝ 9 ገጽ 277

• እንዲህም ቅዱሳት መጻሕፍት “ጸሎት ከጾም እና ከምጽዋት ጋር መልካም ነው” በማለት ያስተምሩናል። ለድካምና ለምጽዋት በፍርድ ቀን ዋጋ የሚሰጠን እርሱ መልካም ሥራ ካለው ጸሎት ጋር ወደ እርሱ የሚመጣውን መሐሪ ሰሚ ነው። ለምሳሌ ያህል የመቶ አለቃው ቆርኔሌዎስ በጸለየ ጊዜ የመሰማት መብት ነበረው። እርሱ ለሕዝቡ ብዙ ምጽዋት ያደርግና ሁልጊዜ ወደ እግዚአብሔር ይጸልይ ነበር። ይህ ሰው በዘጠነኛው ሰዓት በጸለየ ጊዜ ለመልፋቱ ምስክር የሆነ መልአክ ተገልጦ “ቆርኔሌዎስ ጸሎትህና ምጽዋትህ በእግዚአብሔር ፊት ለመታሰቢያ ወጥተዋል” አለው። የድካማችን ምንዳዎች ወደ እግዚአብሔር የሚያነሳሷቸው ጸሎቶች በፍጥነት ወደ እግዚአብሔር ይወጣሉ። እንዲሁም መልአኩ ራፋኤል ለጦቢት ጽኑ ጸሎትና ጽኑ መልካም ሥራዎች ምስክር ሆኖ “የእግዚአብሔርን ሥራዎች መግለጥና መናዘዝ ክብር ነውና። አንተና ሳራ በጸለያችሁ ጊዜ የጸሎታችሁን መታሰቢያ በእግዚአብሔር ቅድስና ፊት አቀረብኩ። ሙታንንም በቅንነት ቀብረህ፣ ተነስተህ እራትህን ትተህ ለመሄድ አላመነታህም፣ ነገር ግን ወጥተህ ሙታንን ሸፈንህ፣ እኔም ልፈትንህ ተላክሁ፤ እግዚአብሔርም ሊፈውስህና አማትህ ሳራን ሊፈውስህ ደግሞ ላከኝ። እኔ በእግዚአብሔር ክብር ፊት የሚቆሙና የሚገቡ የሚወጡ ከሰባቱ ቅዱሳን መላእክት አንዱ ራፋኤል ነኝና” አለ። ቄጵርያኖስ (ከክርስቶስ ልደት በኋላ 250) ከኒቅያ በፊት የነበሩ አባቶች ጥራዝ 5 ገጽ 456