ልብወለዶች የፃፈውም ከቁማርተኝነቱ እና ከሚጥል በሽታው ጋር እየታገለ መሆኑን ስትረዳ ነው። አንድ ደራሲ መርጠህ ማንበብ ብቻ ካለብህ ዶስቶቭስኪን አንብብ። አንድ ልብወለድ ብቻ ማንበብ ካለብህ የካራማዞቭ ወንድማማቾችን አንብብ።

አንድ ሌላ ታላቅ ደራሲ ልጨምር። ደራሲው ብዙ መፃህፍት ቢኖሩትም ያነበብኩት አንዱን ብቻ ነው። ታዲያ ይህ ልብወለድ እጅግ የተዋጣለት በመሆኑ ደጋግሜ አንብቤዋለሁ። መፅሀፉ ወደ አማርኛ እንኳን በሶስት የተለያዩ ደራሲዎች ተተርጉሟል—ችግረኞቹ፣ መከረኞቹ፣ ምንዱባን። በሬዲዮ ተደጋግሞ ተተርኳል። ወደ ብዙ አለም አቀፍ ቋንቋዎች ከተተረጎሙ ድንቅ የፈረንሳይ የስነፅሁፍ ሃብቶች አንዱ ነው። በመድረክ፣ በፊልም ተደጋግሞ ተሰርቷል። ደራሲው ቪክቶር ሂዩጎ ይባላል። የመፅሀፉ የፈረንሳይኛ ርእስ Les Miserables ይባላል። ርእሱ ራሱ ዝነኛ ከመሆኑ የተነሳ ወደ እንግሊዝኛ ሲተረጎም እንኳን እንዳለ ነውንጂ በእንግሊዝኛ ተመጣጣኙ The Miserables ተብሎ አይተካም። በእርግጥ እንግሊዝኛ እና ፈረንሳይኛ ተቀራራቢ በመሆናቸው ብዙም ልዩነት የለውም። ለማንኛውም ይህ ልብወለድ ሁሉም ቁምነገረኛ አንባቢ ሊያነባቸው፣ ሊደጋግማቸው፣ ሊከልሳቸው ከሚገቡ ጥቂት ውድ የአለም ስነፅሁፍ ሃብቶች ዋነኛው ነው። እንደውም አንድ አንባቢ ሲያዳንቅ መከረኞቹን የፃፈው ቪክቶር ሂዩጎ አይደለም። እራሱ እግዚአብሔር ከሰማይ ወርዶ የፃፈው የሁላችንም የምድር ጎስቋሎች ታሪክ ነው። እኔም በተምሳሌታዊ አገላለፁ እስማማለሁ። ገፀባህሪያቱ በምናብ የተፈጠሩ ሳይሆን አጥንትና ደም፣ ስጋና ነፍስ ያላቸው ተአማኒ በሁለት እግራቸው የሚራመዱ ሰዎች ናቸው። ዣንቫልዣ፣ ፋንቲን፣ ኮዜት፣ ዣቪየር ሁሉም የእውኑ አለም ሰዎች መሳይ ናቸው። በጣም ተአማኒ ከመሆናቸው የተነሳ ከነገፅታቸው፣ ከነባህሪያቸው ከተነበቡ ከብዙ አመት በኋላ እንኳን ወለል ብለው ይታወሳሉ፤ አይረሱም። የደራሲው ብእር ሃያል ነው። ልብወለዱ የአለምን አስቀያሚነት፣ ፍትህ አልባነት፣ የሰዎችን ጨካኝነት እና ሩህሩህነት፣ የፍቅርን መጥፋት ብቻ በአጠቃላይ በእውኑ የምናውቃትን አለም ለዛ ባለው ብእራቸው እንዳለ ቁጭ አድርገዋታል። ይሄም ሁሉም አንባቢ ደጋግሞ ሊያነባቸው ከሚገቡ ግሩም መፃህፍት መሀል አንዱ ነው።

የመጨረሻ ምርቃቴ ደግሞ Gone With the Wind ነው። በእርግጥ የዚህ ልብወለድ የፊልም ቨርዥኑ ጆርጅ ፍሎይድ በዘረኛ ፖሊስ ከተገደለ በኋላ በግፊት ከኔትፍሊክስ ስትሪሚንግ ሰርቪስ በዘረኝነት ተወንጅሎ እንዲወርድ ሆኗል። በእርግጥ ልብወለዱ እዚህም እዚያም ዘረኛ ጭብጦች አሉት። ነገር ግን ሁለት ነገሮችን ግልፅ ማድረግ እፈልጋለሁ። በመጀመሪያ የልብወለዱ አብይ ጭብጥ ዘረኝነት አይደለም። ልብወለዱ ስለ ጦርነት አስከፊነት እና ስለ ጠንካራው የሰው ልጅ መንፈስ ነው። የትኛውም አንባቢ ከራሱ ህይወት ጋር በቀላሉ አቆራኝቶት ሊዝናናበት፣ ሊማርበት ይችላል። ሁለተኛው ጉዳይ አሁንም ቢሆን እጅግ የተማሩ ዘረኛ ሰዎች በመሀከላችን አሉ። ዘረኝነት ክፉ በሽታ ነው። ለማጥፋትም ረዥም ግዜ ይፈልጋል። ይህንን መፅሀፍ ማንበብ ስላቆምን ብቻ ዘረኝነት ከመሀከላችን ተጠራርጎ አይጠፋም። እንደዚያም ሆኖ መፅሀፉ የተጋነነ ዘረኝነት አለው ብዬ አላስብም። ደራሲዋ በመፅሀፏ ያንፀባረቀችው የነበረውን ዘረኝነት ነው። እንዲያውም በመፅሀፉ ውስጥ ዘረኛ እሳቤው ባይካተት ጎደሎ ይሆን ነበር። ሰዎች ፍፁም አይደሉም፤ እንከን አላቸው። ያንን እንከናቸውን እየገደፍን የምንፅፍ ከሆነ ደራሲ ሳይሆን ፕላስቲክ ሰርጅን እየሆንን ነው። ተአማኒ ነገር ለመፃፍ ሰዎችን ከነእንከናቸው፣ ከነብጉራቸው መሳል አለብን። በእርግጥ ደራሲዋ ያንፀባረቀችው የገፀባህሪያቱን ዘረኝነት ብቻ ሳይሆን የራሷንም ጭምር ነው። ታዲያ ይሄኮ ብዙ አይገርምም። ለዘመናት ባሮችን እየፈነገሉ ሲሸጡ የነበሩት የተማሩ አውሮጳውያን እና አሜሪካውያን ዘረኛ ነበሩ። ቅኝ ግዛትን ያስፋፉትም እንደዚሁ። ስድሰት ሚሊየን አይሁዳውያንን በመርዝ ጋዝ የፈጁት እጅግ የተማሩ ጀርመናዊያን ነበሩ። አሁንም በምሁር ካባ የተሸፈነ ዘረኝነት አለ። የነጮቹ መፅሀፍ ውስጥ ብናገኘውም ያን ያህል ሊደንቀን አይገባም። አሁንም በማስመሰል ፈገግታ የተሸፈነ ዘረኝነት ሞልቷል። መፅሀፍ ውስጥ ስናገኘው እንክርዳዱን ከስንዴው ማጣራቱ የአንባቢ ፋንታ ነው። ወደ መፅሀፉ ስንመለስ የደራሲዋን የትረካ ብቃት አለማድነቅ አይቻልም። መፅሀፉ ብዙ ንግግር(dialogue) የለውም። ደራሲዋ የመረጠችው አብዛኛውን ታሪክ በትረካ መንገር ነው። የትረካ ችሎታዋ የተዋጣለት በመሆኑ አንባቢ ሳይሰለች ብዙ ገፆችን በአንዴ ፉት ሊያደርግ ይችላል። ይህ መፅሀፍ ለመፃፍ አስር አመት ፈጅቷል። እንዲሁ ለመተርጎም አስር አመት ፈጅቷል። አስገራሚ ግጥምጥሞሽ! ይሄን ያህል አመት ፈጅቶ ባይበስል ነው የሚገርመው። ገፀባህሪያቱ እዚህም የማይረሱ ናቸው—እስካርሌት ኦሃራ፣ ሬት በትለር፣ አሽሌ ዊክስ፣ ሜላኒ ሃሚልተን። ልብወለዱ እንዲህ ይላል። ሬት በትለር እስካርሌት ኦሃራን አፈቀረ፣ እስካርሌት አሽሌ ዊክስን ፈቀደች፣ አሽሌ ሜላኒ ሃሚልተንን አገባ። የአራት ሰዎች የፍቅር ህይወት ፍየል ወዲህ ቅዝምዝም ወዲያ ሆነ። ይሄ መግቢያ ብቻውን ልብወለዱን ለማንበብ አጓጊ ያደርገዋል። ልብወለዱ ግን ከእስካርሌት እና ሬት ፍቅር የላቀ ነው፤ ከተራ የፍቅር ሰንሰለት የጠለቀ ነው። ልብወለዱ ስለ መራራ የህይወት ገፅታ ነው። ልብወለዱ ስለማይበገረው የሰው ልጅ መንፈስ ነው።

የሰርቫንቴስን ዶን ኪኾቴ ልብወለድ በማንበብ ይህን ያህል ስቄ አላውቅም！ዶን ኪኾቴ ከመጠን በላይ የጦረኛ ልብወለድ መጽሀፍትን ያነበበ የልብወለዱ ዋና ገጸባህሪ ነው። ጎረቤቶቹ ዶን ኪኾቴ ብዙ በማንበቡ አእምሮው ተነክቷል ብለው ያስባሉ። እሱ ግን ማንንም ከቁብ ሳይቆጥር አሮጌ ጥሩሩን ለብሶ ፣ ፈረሱን ሮሲናንቴ ተፈናጦ አሽከሩን ሳንቾ ፓንዛን አስከትሎ ፣ እመቤት ዱልሲናን በልቡ ይዞ ያነበባቸው መጽሀፍት ላይ እንዳሉት የማይታመኑ ገድሎች ለመፈጸም ይወጣል።

ስፔን እነሆ ከ400 አመት በኋላ እንኳን “ዶን ኪኾቴ”ን የሚተካከል የስነጽሁፍ ስራ የላትም።

ዶን ኪኾቴ ሁላችንንም ነው። ለራሳችን ያለንን የተጋነነ አመለከት ቁልጭ አድርጎ ያሳያል። የከንቱ ምኞታችንን ስፋትና ጥልቀት ለፍላጎታችን ምርኮኛና እስረኛ መሆናችን ሁሉ ይከስትልናል። ይሄ ሁሉ በተለያየ መልኩ ይገለጻል። የእያንዳንዱ ወንድ የፍላጎት ማረፊያ የምትሆንም አንዲት ሴት አትጠፋም።

ሁሉም አንባቢ እነዚህን አራት ታላላቅ ልብወለዶች ደጋግሞ እንዲያነብ እጋብዛለሁ።

📚📚📚

ልብወለድ ማንበብ ግዜ ማባከን ነው የሚሉ ሰዎች አጋጥመውኛል። ልብወለድ ህልመኛ የሚያደርግ፣ ለተጨባጩ አለም ህይወት ምንም የማይጠቅም፣ ደራሲው በዘፈቀደ የፃፈው ተረት ተረት ነው ይላሉ።

በሌላ በኩል ጥናት እንዲህ ይላል

፩) በየአመቱ ከሚሸጡ እና የሚነበቡ መፅሀፍት 80% ልብወለዶች ናቸው

፪) ልብወለድን ማንበብ የራስንም የሌሎችን አመለካከት ለመረዳት ቁልፍ ነው። በአጭሩ ልብወለድ ስለ ሰው ነው። አብዛኛዎቹ ኢልብወለድ መፅሀፍት(ሁሉም አይደለም) ከሰው ውጪ ስላለ ነገር ነው። ታድያ እራስን ሳያውቁ በቢሊዮን የሚቆጠር የብርሃን አመት ላይ ስለሚገኝ አለም ለመረዳት መሞከር ከንቱ አይደለም!

፫) ልብወለድ በሚነበብበት ወቅት የአእምሮአችን ኤሌክትሮኬሚካል ስርአት ይቀየራል። ይህም በተጨባጩ አለም ለሚገጥመው ነገር ንቁ እና ቀልጣፋ ምላሽ ይሰጣል።