ቅንጭብጭብ

#amazing_facts

1. የአለም ትንሹ መፅሃፍ፡ ትንሹ የታተመ መጽሐፍ "Teeny Ted from Turnip Town" ነው የሚለካው 0.07 ሚሜ x 0.10 ሚሜ ብቻ ነው።  focused ion beam በመጠቀም የተፈጠረ ሲሆን በኤሌክትሮን ማይክሮስኮፕ ብቻ ነው የሚነበበው።


2. በጽሕፈት መሳርያ ላይ የተጻፈ የመጀመሪያው ልቦለድ፡ ማርክ ትዌይን የቶም ሳውየር አድቬንቸርስ (1876) በጽሕፈት መሳርያ ላይ የተጻፈ የመጀመሪያው ልቦለድ እንደሆነ ይታመናል፣ ይህም በሥነ ጽሑፍ ታሪክ ውስጥ ትልቅ ቦታ ያለው ጊዜ ነው።


3. ረጅሙ የመፅሃፍ ርዕስ፡ በጊነስ ወርልድ ሪከርድስ የረዥሙ መጽሐፍ ርዕስ 3,777 ቃላትን ይዟል!  እ.ኤ.አ. በ2019 የታተመው የህዝብ ፖሊሲ ​​ላይ የጣልያን መጽሐፍ ነው።


4. የመጀመሪያው ኢ-መጽሐፍ፡ የመጀመሪያው ኢ-መጽሐፍ በ1971 ሚካኤል ኤስ ሃርት የዩኤስ የነጻነት መግለጫን ዲጂታል ሲያደርግ ተፈጠረ ነው ።  ይህ ፕሮጀክት በመጨረሻ የዓለማችን ትልቁ ዲጂታል ቤተ መፃህፍት ፕሮጀክት ጉተንበርግ እንዲፈጠር አድርጓል።

5. የመጀመሪያው የህዝብ ቤተ መፃህፍት፡ በአለም የመጀመሪያው የህዝብ ቤተ መፃህፍት የተቋቋመው በ1833 በፒተርቦሮ ፣ ኒው ሃምፕሻየር ፣ አሜሪካ ነበር።  መጽሐፍትን በነጻ ለሕዝብ ተደራሽ በማድረግ በታክስ ዶላር የተደገፈ የመጀመሪያው ቤተ መጻሕፍት

via jafer books

#ቅንጭብጭብ_ኢትዮጵያ
.
.
#ለጊዜ_ጌታ_የተፃፈ_ደብዳቤ!
.
.
ፈጣሪዬ ሆይ በሰማያት የምትኖር..
ብዙ መንገድ መተናል፣
ብዙ ትዝታዎችን ቋጥረናል፣
ብዙ ተስፋዎችን ሰንቀናል፣
ብዙ ሰዎችን አቅርበናል፣
ልብ ለልብ ተሳስረናል፣
መኖር አስከፊ ገፅ ቢኖረውም!
ለመሰንበት ጓጉተናል፣
ገና መኖርን ናፍቀናል፣
አዲስ ትዝታዎችን መመስረት አስበናል፣
በጥልቅ ፍቅር ወድቀናል፣
አብሮ ማርጀትን ተመኝተናል፣
ሞትን አርቀህ ትንሽ ጊዜ ስጠን ብለናል፣

እባክህ ጌታ ሆይ..
ቅጣት ያልካት ምድር አቅፋ አኑራኛለች፣
ስረግጣት ቢመራት ልትውጠኝ 'ጠብቃለች..!
እማይቻልህ የለ
ሁሉ በጅህ አይደለ!
በቃ ጊዜን አቁመው ቀናተም ይዘግዩ፣
የሰው እድሜ ይርዘም የወጣትነቱ፤

ኧረ ባክህ ጌታ ያላየነው አለ..
አታሳልፍብን ትንፋሽህን አትንሳን
ከመምጣታችን በፊት መቆየት እንሻለን..
ወይ ደግሞ ሁሉም ይቅር! ሁሉም ባንዴ ይጥፋ፣
የቀደመው ሞቶ! ቀሪው ከሚከፋ!
ወይ ሁሉም ባንድ ይሁን..!!
.
.
.

✍️Aman😑 YTZ

ሰውዬው መጠጥ ቤት ሲገባ ሁልጊዜ በአንዴ 3 ጠርሙስ ቢራ ያዛል። ሶስቱን ሲጨርስ ደግሞ ሌላ 3 ያዝዝና ይጠጣል። በቃ ልማዱ ይኸው ነው።

የመጠጥ ቤቱ ባለቤት በዚህ ልማዱ ተገርሞ ሰውዬውን ጠየቀው፣

"ሁልጊዜ በአንዴ ሶስት ጠርሙስ እያዘዝክ ስትጠጣ አይሃለሁ፣ ቢራው እንዳይሞቅብህ ለምን ተራ በተራ አንድ አንድ አታዝም?"

"ጥሩ ጥያቄ ነው የጠየከኝ። ይኸውልህ ሁለት ጓደኞች አሉኝ። እነሱ አሁን ለሥራ ወደ ሌላ አገር ሄደዋል። ታዲያ ስንለያይ ማንም ሰው ብቻውን ሆኖ መጠጥ ሲያዝዝ ለማስታወሻ አብረን እንዳለን እንዲመስለን አንዱ 3 አዝዞ ይጠጣል። እሱን ሲጨርስ ደግሞ መድገም ከፈለገ አሁንም 3 አዝዞ እንዲጠጣ ቃል ተግባብተናል" ሲል መለሰለት።

አንድ ቀን ግን ሰውዬው መጣና 2 ብቻ አዘዘ። የመጠጥ ቤቱ ባለቤት በሁኔታው አዝኖ ሰውዬውን አነጋገረው፣

"በጣም አዝናለሁ! አንዱ ጓደኛህ ሞቶብህ ነው?"

"አይደለም?"

"ምነው ታዲያ ሁለት ብቻ አዘዝክ?"

"እኔ መጠጥ አቁሜ ነው"

ባሻዬ! እንዲህ ዓይነት ጓደኛ የት ይገኛል? እንዲህ ዓይነት ሰው ቢኖር አገራችን የት ትደርስ ነበር!!!

Via Tesfaye Hailemariam

የሆነ ቀን አሞኝ አልጋ ላይ ብዙ ጌዜ ከረምኩ ምኔም እምድን አይመስልም ነበር እሚያስቡልኝ አምላክ ሞቴን ቢያፋጥንልኝ ጥሩ እንደሆነ በልባቸው የተመኙልኝ ይመስለኛል ...

እኔ ግን ዳንኩ

የሆነ ግዜ ሱስ ጀመርኩ ጫት ሲጋራ መጠጥ ፊቴን እስኪቀይረው ተከተብኩ አዬ መና ቀረ ተባልኩ

እኔ ግን ሱስ አቆምኩኝ ።

የሆነ ቀን ጓደኞቼ ሁሉ አልፈው እኔ አስረኛ ክፍል ወደኩ ሁሉም በጋራ አዘኑልኝ ብለን ነበረ አሉኝ ሰፈር ቀረ አሉኝ እኔ ግን ተመልሼ private ተፈትኜ አልፌ እስከሁለተኛ ድግሪ ድረስ ተማርኩ

የሆነ ግዜ እናቴ ለቆሶ ልቴድ ፈልጋ ነጠላ ስትበደር አይቻት እኔ ሳድግ አምስት ቅያሪ ነጠላ እገዛልሻለሁ አልኩኝ የሰሙ ሰዎች ሳቁብኝ ለምን እንደሳቁ አላቅም እኔ ግን ስራ ስይዝ አረ አምስት ነጠላ ምን ይሰራል እያሉኝ ጥለቱን እየቀያየርኩ ገዛው ....

ትላንት ብዙ አይሆንምን አልፌያለሁ ። ብዙ አበቃለትን ተሻግርያለሁ ፣ ነገ የተሻለ እንደሚሆን ትላንት ምስክሬ ነው ።

መሞከር ፣መማር፣ ለመሻሻል መጣር ፣መታገስ አናቆምም ሁሉም ይስተካከላል ❤
©Adhanom Mitiku

ገላጣ
(በእውቀቱ ስዩም)

ዛሬ የተከበረውን የዓለም አቀፍ ራሰ በራዎች ቀን ሳልዘክር ወደ ምኝታየ ብሄድ የሶቅራጥስ አጽም ይወጋኛል፤

ሊቁ አለቃ ኪዳነ ወልድ ክፍሌ “በራሕ”የሚለውን ቃል ሲተረጉሙት-“ በራ፥ መላጣ፥ ራሰ ገላጣ፥ ከቦታው የታጣ፥ የራሱ ቁርበት፥ ሳንባና ጉበት የሚመስል “ ይላሉ (መጽሀፈ ስዋሰው ወግስ ፥ ገጽ 287፤ በትርጉሙ ውስጥ ያሉትን አሉታዊ ቃላት ብዛት ለተመለከተ አለቃ ባለ ሙሉ ጠጉር እንደሆኑ መገመት አያቅተውም፤

አለቃ “ራሰ ገላጣ “ ቢሆኑ ኖሮ “ራሰ በራ ” የሚለውን ሲተረጉሙ “ራሱ የበራለት፤ ታጥቦ የተወለወለ የንጉስ ብርሌ የመሰለ፥ መላጣ፥ ከፎረፎርና ከቅማል ስጋት ነጻ የወጣ “ብለው ሊተረጉሙት ይችሉ ነበር፤

በታሪካችን ትልልቅ ራሰ በራ ተጽእኖ ፈጣሪዎች ነበሩ፤ ከጌቶች መካከል ብንጠቅስ፥ ራስ ስኡል ሚካኤል፥ አጤ ምኒልክ፥ ራስ ዳርጌ፥ መለስ ዜናዊ፥ ከደራሲ ፥ሀዲስ አለማየሁ፥ ጃርሶ ኪሩቤል ሞትባይኖር፥ መንግስቱ ለማ፥ ሊጠቀሱ ይችላሉ፤ ( ሎሬት ጸጋየ ገብረመድህን ራሰ በራ ነው ወይስ የተሸጋሸገ ጎፈሬ ነው የሚለው በታሪክ ሲያከራክር ይኖራል )

“ለኔ እየሰጠችኝ ደረቁን እንጀራ
እስዋ በነካካው በራሰው ልትበላ"

የሚለውን ጥንታዊ ውስጠ ወይራ ዘፈን መናሻ አድርገን ብንናገር ፥ ሴቶች ከሚያበጥር ይልቅ የሚወለውል ወንድ የበለጠ እንደሚማርካቸው መረዳት አያቅትም፤

ስለ ጸጉር ጨዋታ በተነሳ ቁጥር ፈገግ የምታሰኝኝ ድምጻዊ አብነት አጎናፍር የተናገራት ናት፤ አብነት እንዲህ አለ፤

“ ከጥቂት ጊዜ በፊት ጸጉር ላስተክል ቱርክ ሄጄ ፤ ጸጉር የሚተከለው ሰውየ መላጣ መሆኑን ሳይ ትቸው ተመለስኩ"🙂

በዚህ አጀንዳ ላይ ሌሎች የከተማው ነዋሪዎች ያላቸውን አስተያየት ለመስማት ከፈለጉ ከታች የጫንኩትን ትረካ ያድምጡ።

የቱ ጋር መሰለህ…
(ሚካኤል አ)

መባቻ ጅምርህ
የነፍስህ ድባቴ
ውድቀት እንግልትህ
ያኔ …
ባሽትሪ መያዣ ፣ በሲጋራ ብናኝ
በርጋፊ ቅጠል ፣ ድባቧ የሚቃኝ
በዛች ጠባብ ክፍል
ምጥን መሰብሰቢያ
ዙሪያህን ሰው ሞልቶህ
ቀንህን ማጣፊያ
ለአፕላይ ግብዣ የተዘረጋች ጣት
በሚግተለተል ጢስ ፣ ሰንቃልህ እሳት
እሷን ለመቀበል ስትፈግግ ባ’ክብሮት
የሰበብ አስባብ ጢስ
ቀረ ቤትህን ወርሶት።
የቱ ጋር መሰለህ?
በቀይ መብራት ፍካት
በቅልቅል ሽቶ አዲስ አይነት ክርፋት
በጭላጭ ብርጭቆ ተላኮበት ድራፍት
ከስፒከር ማህፀን ሙዚቃ ተለቆ
ጭፈራ እና ዳንሱ አንድ ላይ ተዛንቆ
የቀይ ሴት ታፋ ዓይንህ በስስ ሰርቆ
በምራቅህ ድርቀት ጉሮሮህ ተጨንቆ
ጠቅሰህ ስትጠራት
ያቺን የሞት ብልቃጥ
ከባቷ ፈልቅቀህ ዕፅዋን ስትቀምሳት
በገላህ ፍሰሀ መቅደስህን ናድካት ።
የቱ ጋር መሰለህ?
የልጅነት ልምድህ
ከሰንበት ቤት ገዳም
ምልልስ ብርታትህ
በሀይኪንግ ሲቀየር
የያሬዱ ወረብ
በእስክስታ ሲዛወር
ሳትቆም ለፀሎት
ሳይንስ ከእምነት ልቆት
ኒቼ ቦታ ሲወርስ የየኔታን መንበር
የነፍስህ ቁዘማ መንደርደሪያ ነበር።
ትዝ አለህ?
ዘር መራጭ ስትሆን
የደም ሴል መንጣሪ
ጆሮህ ዳባ ሲለብስ
ለፍጥረት እንግልት
ለህፃናት ጥሪ…
መንገድህ ሲሳለጥ
በ V 8 መኪና
ዝርግ አስፓልት ሲመስልህ
ጉርብጥብጥ ጎዳና ፤
ስቆልኛል ስትል ጥርሱን የነከሰ
እንባው አንሸራሽሮህ ጌታ ዘንድ ደረሰ።
ምላሹስ የከፋው መቼ ላይ ሆነና?
ጥሬ እየቆረጥክ ሆድህ ሲመረመር
እስቲም ሳውና ገብተህ ፊትህ ሲጭበረበር
በድሎትህ መኃል
ገላን የሚያኮስስ የእሾህ ስንጥር ነበር።
ትዝ አለህ?
መኝታህ በምቾት ተሞልቶ በአጀብ
እንቅልፍህ ሲናጠብ?
ትዝ አለህ?
በውድ ቀለም ቤቶች ልጆችህ ሲማሩ
ከግብረገብ ታዛ ተናንሰው ሲቀሩ?
ትዝ አለህ?
የጉያህ መልካም ሴት
የአጥንትህ ፍላጭ
አሁን ከምን ጊዜው
ሆነችብኝ ምላጭ?
ብለህ ስትቆዝም …
እንዲያ ነው አይዋ
ግፍ ፅዋው ሲሞላ
በትሩን አይመርጥም።
ትዝ አለህ?
ታወሰህ?
የቱ ጋር መሰለህ?
የተፈታው ውሉ
የጎደልክ ከሙሉ
ኧረ ስከን ሲሉ
ከዕድሜ የተማሩ
የጋሽ ውቤን ምክር
የእመት ጉሌን ዝክር
ረግጠህ ስትበር…
ስትሻገር ፣ ስጥስ
የምስኪናን ድንበር
የዛሬ ውድቀትህ ፣ በግጥም ሊነገር
ክንፍህ የተመታው ይሄን ጊዜ ነበር።
ትዝ አለህ?
፡
አዎን እሱ ጋር ነው!

የአብዛኛው ፍልስፍና መፅሐፍ ቶቻችን የቃላት ውስንነት ይታይባቸዋል ከደራሲው የሚመነጩ አንዳንዱም ከዘርፉ ባህሪ አንባቢም ግር ላለማሰኘት ፀሐፊዎች በቅንፍ የእንግሊዘኛውን ቢያስቀምጡ መልከም ይመስለኛል
ይሄንን ከዘረያቆብ ገፅ ነው ያገኘሁት ተከተሏቸው አሪፎች ናቸው
የፍልስፍና መዝገበ ቃላት
=============
1. Pragmatic - ገቢራዊ
2. Statuesque - ነቢር
3. Hierarchy - የላዕላይነት ተዋረድ
4. Normative - የልኬት-ሚዛን
5. Theory - ህልዮት
6. Ideal - ተምኔታዊ-ስዕል
7. Moral sense - ግበረ-ገባዊ ህዋስ
8. Collective - ጋርዮሻዊ
9. Soul-Body dichotomy - የነፍስና ስጋ ኩፋሌ
10. Compromiser - አመቻማች
11. Ethos - የአኗኗር-ዘይቤ-መንፈስ
12. Aristocratic - ባላባታዊ/ጌትነታዊ
13. Moderation - ታጋሽነት
14. Courageous - ደፋርነት
15. Indulgence - ልልነትን
16. Passivity - ቀሰስተኛነት
17. Chaotic - ውጥንቅጥ
18. Master Morality - የጌትነት ምግባር
19. Slave Morality - የደካሞች ምግባር
20. Life-negating - ህይወትን የሚያማርር
21. Life-affirming - ህይወትን የሚያፈቅር
22. moral supremacy - ግብረገባዊ ልእልና
23. Contextual background - አውዳዊ ዳራ
24. Intuition - ውስጠተ-ስሜት
25. Oedipus Complex - የወንድ ህቡዕ ፆታዊ ምኞት
26. Electra Complex - የሴት ህቡዕ ፆታዊ ምኞት
27. Classics - ብሉያት
28. Humanists - ሥነ ሰብዓውያን
29. Renaissance - ዘመነ ትንሳኤ
30. Critical Thinking - ነቂሳዊ እሳቤ
31. Artificial Intelligence - ሰው ሰራሽ አስተውሎት
32. Sculpture - ኪነ ቅርፅ
33 Painting - ኪነ ቅብ
34. Premises - መነሻ ሐሳቦች
35. Argument - ነገረ ሐሳብ
36. Critical Social Theory - የማህበራዊ ነቀሳ ህልዮት
37. Thesis, Anti-thesis, Synthesis - አንብሮ፣ ተቃርኖ፣ አስተፃምሮ
38. Virtue - ምግባረ እሴት [ሰናይነት]
39. Altruism - ለሌላው ቅድሚያነት
40. Contemporary - ዘመነኛ
41. Existentialism - የአኗኗር ፍልስፍና
42. Authority - መሪ ሊቅ
43. Absurd - ወለፈንድ
44. Prejudice - ፅልማዊነት
45. The Problem of Evil - ነገረ እኩይ
46. Moral Evil - ክፋት
47. Scholastic - መጽሐፋዊ
48. Fallacy - ተፋልሶ
49. Historical Background - ታሪካዊ ዳራ
50. Being/Existence - ኑባሬ
51. Term - አኃዝ
52. Dialectic - ሕገ-ተቃርኖ

#ሐዲስ ዓለማየሁ እና ፍቅር እስከ መቃብር
(Abrham Tsehaye)

ዘመኑን በልኩ የሚስሉት አሉ። የዘመን ልኮች፤ ፖለቲካው እነሱን የሚመስል፣ ራሳቸው ስነ ጽሑፍን የሚያክሉ፤ የጊዜውን ምጣኔ ሃብት ለማውራት ማጣቀሻ የሚሆኑ አሉ። የዘመን ዋርካዎች!

#ሐዲስ

ሩዶልፍ ኬ ሞልቪየር ጽፈው የሰነዱት የጥበብ ሰዎቻችንን የያዘው ዶሴ 'ጥቋቁር አናብስት' ተብሎ ወደኛ ቋንቋ ተመልሷል። እዚሁ ላይ ስለሐዲስና መጽሐፋቸው የተቀነጨበ ታሪክ አለ። ሁኔታውን ስናወሳ ልክ እንደ ድርሰቱ ደራሲውም ይታወሱ በሚል ሐቅ ነው! መጽሐፉ ወደቴሌቪዥንና አንተርኔት መስኮቶች ብቅ ማለቱን ተከትሎ መሆኑም ይታወቅ።

#ሐዲስ ዓለማየሁ የዛሬ 59 ዓመት በ1958 ዓመተ ምህረት ፍቅር እስከ መቃብርን ወለዱ። ይህ የመጀመሪያ ትልቁ ልብወለዳቸው መፃፍ የተጀመረው ግን በግምት ከ20 ዓመታት በፊት በዋሺንግተን የኢትዮጵያ ኤምባሲ ዋና ፀሐፊ እያሉ ( ከ1939–1943 ) ነበር። በ1938 ማለት ነው! ሃያ ዓመታት የተማጠ ያልቸኮለ ጥበብ!

መጽሐፉ በመጀመርያ በእንግሊዝኛ ተሞክሮ ነበር፤ ኒውዮርክ ለሚገኝ አሳታሚ ልከውት ኅትመት ቤቱ ለማሳተም ፈቃደኛ አልሆን አለ እንጂ። መልሰው በአማርኛ መጻፍ ጻፉት።

ፍቅር እስከ መቃብር በየመሐሉ ለረዥም ጊዜ ተቋርጧል። ለምሳሌ ደራሲው በእንግሊዝ አምባሳደር ሳሉ ( 1953–1958) ባለቤታቸው አረፉ፤ በዚህ ሀዘናቸው የተነሳ ለአንድ ዓመት ያህል እርግፍ አድርገው ትተውት ቆይተዋል።

ከስራ ወደስራ በተዛወሩ ቁጥር ሌሎችም ረዣዥም መቆራረጦች ነበሩ። ሲጨርሱትም ጥሩ መጽሐፍ መስሎ እንዳልታያቸው ይነገራል። ያው ልከኛ የጥበብ ሰው አይረካም! ሐዲስ ያለምንም ማቋረጥ ሲጽፉ ፍሰቱ ጥሩ እንደሚሆን የሚያቋርጣቸው ሲኖር ግን እንደገና ካቆሙበት ለመቀጠል ሃሳባቸው ስለሚበታተን ፍሰቱን ለማስኬድ እንደሚቸገሩ ያስረዱ ነበር። በአጠቃላይ መጽሐፉ በአስቸጋሪ ጊዜያት የታጀቡ የብዙ ቅጥልጥል ውጤቶች ነው፡፡

ሞልቪየር ይህ አለመመጣጠን ባለቀው መጽሐፍ ላይ በጉልህ ይታያል ባይ ናቸው። መጽሐፉን ጽፎ ለመጨረስ ብዙ ጥረት ጠይቋል፤ ለማሳተምም ገንዘብ እስከመበደር ተደርሷል። ይህ ታልፎ ታትሞ የወጣው ፍቅር እስከ መቃብር በስተመጨረሻ በጥሩ ሁኔታ በመሸጡ ደራሲው እጅግ ተደስተውም ተገርመውም ነበር። የጻፉት ሲነበብ ራሱ ትልቅ ሽልማት ነው!

#ህትመትና ሽያጭ

በመጀመሪያው ዙር 5,000 ቅጂዎች ብቻ ነበር የታተመው። በሚቀጥለው 7,000 ቅጂዎች ደረሰ። እስከ 1978 ዓ.ም ድረስ ባለው ጊዜ በጥቅሉ ስድስት ጊዜ ያህል ተደጋግሞ ታትሟል። መጽሐፉ በሕዝቡ ዘንድ ከፍተኛ ተቀባይነት ሲያገኝ ከታተመ ከጥቂት ዓመታት በኋላም በኢትዮጵያ የትምህርት ስርዓት ውስጥ ገብቶ ለሁለተኛ ደረጃ ተማሪዎች የማስተማሪያ መጽሐፍም ሆነ።

#ደራሲውና ገጸ ባሕሪያቱ!

በዛብህና ጉዱ ካሳ

በፍቅር እስከ መቃብር ውስጥ ብዙ ክፍሎች ከደራሲው ሕይወት የተቀዱ ናቸው ። በጎጃም ደብረወርቅ እና ዲማ ያሉት ታሪኮች ደራሲው በቅኔ ተማሪነታቸው ያሳለፉት ሕይወት ግልባጭ ነው። በዛብህ ወደ አዲስ አበባ ሲመጣና በከተማው ውስጥ የሚያጋጥሙት ሁነቶች ሐዲስ ራሳቸው ለመጀመሪያ ጊዜ በ1918 ዓ.ም ከጎጃም ወደ አዲስ አበባ ሲመጡ የታዘቡት ገጠመኝ ጥርቅም ነው።

በአጠቃላይ ሐዲስ ልብወለዱ ውስጥ በሚገኙ ሁለት ገፀ ባህሪያት ውስጥ ራሳቸውን በተወሰነ መልኩ እንደሚያዩ ይናገራሉ። የመጀመሪያው ወደ አዲስ አበባ ከመምጣቱ በፊት የቤተክርስቲያን ትምህርት የቀመሰው እና እንደ ሐዲስ ለቤተሰቡ ብቸኛ ልጅ የሆነው የልብወለዱ ዋና ገፀ ባህሪ በዛብህ ሲሆን ሌላው ደግሞ በማኅበረሰቡ ሳይሆን በራሱ ሀሳብ የሚመራው ይኼም ዘወትር ከራሱ ወገኖች እና ከመደብ ፍላጎቶቹ ጋር ቅራኔ ውስጥ የሚያስገባው ጉዱ ካሳ ነበር ።

#መቼት

የልብወለዱ መቼት ከሐዲስ የልጅነትና ወጣትነት ሕይወት ጋር በተወሰነ ደረጃ ይገጥማል (የተወለዱት በ 1902 ነበር )። በእርግጥ ልብወለዱ ከዚህ ትንሽ ቀደም ብሎ ይጀምራል። የልብወለዱን መቼት በሀያኛው ከፍለ ዘመን መባቻ ጀምሮ ወደ ኃይለሥላሴ የግዛት ዘመን የመጀመሪያ ዓመታት ( ስልጣን የያዙት በ 1923 ዓ.ም ነው ) ይጠጋል። ሞልቪየር ሲያክሉ "ከሐዲስ ጋር ይህንን የጊዜ ሰሌዳ አውጥተን ነበር ፤ ነገር ግን ሐዲስ በልብወለዱ ውስጥ የተጠቀሱ አንዳንድ ልማድና ስርዓቶች የጥንት እንደነበሩ አንዳንዶቹም እስከ ዳግማዊ ቴዎድሮስ ዘመን ( 1847- 1861 ) ወደኋላ እንደሚለጠጡ ነግረውኛል" ብለዋል።

#በስተመጨረሻ!

ሐዲሳችን በመጨረሻው የሕልፈት ሰዓታቸው ግን እንደተለመደው፣ እንደባሕላችን እሳቸውም እንደሌሎቹ ትጉኃን እጦት ጎብኝቷቸዋል። ደራሲ ዘነበ ወላ በአይፐሲዜ መጽሐፉ ላይ እንዳወጋን እንዴት ነው የፈረንካ ነገር ሲላቸው አሁን አሁን ይቸግረኝ ጀምሯል ብለውታል። ተደጋግሞ የሚታተመው የፍቅር እስከ መቃብር መጽሐፍዎስ አላቸው። "ማን ጠይቆን ይታተማል ብለህ ነው?!" ሲሉ መልሰው ነበር።

ሰዎቻችን አኑረውን የማይኖሩት ነገር የድግግሞሻችን የነውር ቀለም ይመስላል! ነጋዴዎችም ነግደው ያተርፉባቸዋል። እኛም ለምን አለማለት ለምዶብናል!

"ሊያብብ ሲል"
ሱስ ሳይበላው፣ ሲጋራ መግዣ መለመን ሳይጀምር፣ ጉስቁልና ሳያፈዘው፣ ለልብሱ መቆሸሽ ደንታ ቢስ ከመሆኑ በፊት፣ ሰዎችም ሲጣራ ባልሰማ መሄድ ሳይጀምሩ፣ ቃል አባይ ከመሆኑ በፊት፣ ክብሬ ማለት ሳያቆም፣ ለትንሽ ለትልቁ መላክ ሳይጀምር በፊት…

ቆንጆ፣ ተወዳጅ እና ዘናጭ ነበር።
ከጓደኞቹ በላይ ድምቅ ያለ ልጅ ነበር፤ የፀጉሩን ፍሪዝ በመስታወት አስር ጊዜ እያየ አስር ጊዜ ያስተካክል ነበር።

ሕልመኛ ነበር። እንደ ሁሉም ወጣት ሀብታም መሆን፣ አዋቂ መሆን፣ ቤተሰቦቹን የመርዳት ሕልም ነበረው።

የተንሸዋረረ አራድነት አሳስቶት የለኮሳት ሲጋራ፣ ለሳቅ ብሎ የተጎነጫት አረቄ፣ ለሙድ ብሎ የቀነጠሳት የጫት ቅጠል ስትደጋገም አፈዘዘችው፤ ሕልሙን፣ ወጣትነቱን፣ ክብሩን አረገፈችው።

ማንም ብርቱ ነኝ ቢል ታግሎ የማያስመልሳትን ወጣትነቱን ለማያውቀው ጣዖት እየሰዋት ነው።

ጥግ ላይ ተቀምጦ፤ ዘመን ሄዶ ዘመን በመጣ ቁጥር የሚመጡ ለውጦችን ከዳር በትዝብት እየተመለከተ
'ጊዜው እንዴት ነው የሚሮጠው?'
የሚል ይመስለኛል።

"አዎ! እሱ ጋ ያመኛል!"
ገጽ-41
(አድኃኖም ምትኩ)

ነፍስ ኄር አለቃ ኪዳነ ወልድ
(1864-1936)

#Henock Yared Fenta በ#ሔኖክ ያሬድ ፈንታ እንደከተቡት።



ሆሄ የሥነ ጽሑፍ ሽልማት በኢትዮጵያ ብሔራዊ ቴአትር በዕለተ ሰኞ ነሐሴ 22 ቀን 2009 ዓ.ም. ባዘጋጀው ዓመታዊ መሰናዶ፣ በሕይወት ዘመን የሥነ ጽሑፍ የላቀ ባለውለታ ዘርፍ፣ አለቃ ኪዳነ ወልድ ክፍሌን ተሸላሚ አድርጓል፡፡

ነፍስ ኄር አለቃ ኪዳነ ወልድ (1864-1936) በተለይ በመጽሐፈ ሰዋስው ወግስ ወመዝገበ ቃላት ሐዲስ ዐቢይ ሥራቸው በብዙዎች ዘንድ ይታወቃሉ፡፡ ይህንን ሥራቸው በያዘው ጥልቅ ሐሳብ አንፃር ያዩት አንዳንድ ባለሙያዎች ከኢንሳይክሎፒዲያ ጋር ያመሳስሉታል፡፡

ክብረት ይስጥልን ሆሄ!!!

ኪወክ ሐውልታቸው - መጽሐፋቸው!

በኢትዮጵያ ሕዋ እንደተወርዋሪ ኮከብ ብቅ ብለው ካለፉት እሙራንና ማዕምራን (ታዋቂዎችና አዋቂዎች) መካከል በ19ኛው በ20ኛው ምእት ዓመት ውስጥ የኖሩት አለቃ ኪዳነ ወልድ ከፍሌ አንዱ ናቸው፡፡ ዘንድሮ ከተወለዱ 145ኛ ዓመት፣ ካረፉ ከአፀደ ሥጋ ከተለዩ 73 ዓመት ሞልቷቸዋል፡፡

ሥራዎቻቸው በቤተክህትም ሆነ በቤተመንግሥት ይሁንታንና ይበልታን ያገኘ፣ እስከዘመናችን ድረስም በማጣቀሻነት በማስተማሪያነት፣ ዘርፈ ብዙ አገልግሎት እየሰጠ ለመሆኑ በሀገር ውስጥም ሆነ በውጭ ከመዠመርያ እስከ ሦስተኛ ዲግሪ የመመረቂያ ድርሳኖች ውስጥ ሳይጠቀሱ ያለፉበት ጊዜ የለም፡፡

ለየድርሳናቱ (ቴሲስ ዲዘርቴሽን) ምልዐት ከኪዳነ ወልድ የጽሑፍ ጎተራ ያልዘገነ ያልቀመሰ፣ ያላTaጣመ አይኖርም፡፡ የግእዝ ቋንቋን ከሌሎች ሴማዊ ቋንቋዎች ጋራ እያገናዘቡ በመመርመር የፊሎሉጂ ጥናት በማድረግ ረገድ በፋና ወጊነት በአገሬው ሊጠቀሱ ቢችልም፣ በዘመናችን የሳቸውን ፈለግ ተከትሎ ንፅፅራዊ ጥናት ስለመቀጠሉ የተሰማ የተጻፈ ነገር አለመኖሩን የዘርፉ ባለሙያዎች ይናገራሉ፡፡

ከቅርብ ዓመታት ወዲህ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ የተጀመረውና ግእዝና ዐረቢኛን ብቻ መሠረት ያደረገው የፊሎሎጂ ትምህርት ክፍል ወደ ሌሎቹም ተዛማጅ ቋንቋዎች ይሸጋገር ይሆን?

ለውጭ አገር ዕውቆች ከኮንፊሽየስ ጀምሮ ክብር የሚሰጠው ዩኒቨርስቲያችን ለኪወክ (ኪዳነወልድ ክፍሌ) የሚሰጠው መቼ ይሆን?

በቀኃሥ ዘመን ለብላቴን ጌታ ኅሩይ ወልደ ሥላሴ በመወዘክር የማንበቢያ እልፍኝ እንደተሰየመው ለኪወክስ የሚሰይም ማን ይሆን?

***



በመሚል ሄኖክ ያሬድ ፈንታ የከተቡትን ጽሑፍ አጋራናችኹ።