ኢትዮጵያና ሕገ ልቡና
ሕገ ልቡና ማለት ሕገ ኦሪት በሙሴ አማካኝነት እግዚአብሔር ለሕዝቡ እሰከሰጠበት ጊዜ ድረስ ያለው የሰው ልጅ ይጠቀምበት የነበረ ዛሬም የሚሠራ ያልተፃፈ ሕግ ወይም የአእምሮ (ጠባይዕ) ነው።
ይህ የአእምሮ ጠባይዕ ለሰው ልጆች በእግዚአብሔር አምላክ የተሰጠው ታካቅ ፀጋ ስለሆነ ከፉንና ደጉን ጽድቅና ኩነኔውን ይለዩበት ዘንድ የሚያስችላቸው የኅሊና ሕግ ነው።
ለኅሊና መገዛት መልካም ነው።
ይህን የልቡና ሕግ በኛ ውስጥ የቀረፀው ገና ሲፈጥረን እንደሆነ ማስተዋል ይገባናል። ”እግዚአብሔር አምላክም ሰውን ከምድር አፈር አበጀው በአፍንጫውም የሕይወት እሰትንፋስን እፍ አለበት ሰውም ሕያው ነፍሰ ያለው ሆነ” ዘፍ፡ ፪፡፯ (2¹7)
“እንግዲህ ይህች ሕያዊት የሆነች ነፍሳችን ናት የፈጠራትን የእግዚእብሔርን ትእዛዝ ሰለምትረዳ እኛም በእውነተኛ መንገድ እንድንሄድ የምትጠራን ይህም ሕገ ልቡና ነው።
ከብር ምስጋና ይግባውና አምላካችን ኢየሱሰ ክርስቶሰ በኦሪትም በወንጌልም የነገረን ይሀንን ነው።
“አፍቅሮ ለእግዚአብሔር አምላክከ በኵሉ ልብከ፡ ወበኵሉ ነፍሰከ ወበኵሉ ሐይለከ፡ ወበኵሉ ሕሊናከ"
“እግዚአብሔር አምላክህን በፍጹም ልብህ፡ በፍጹም
ሰውነትህ፡ በፍጹም ኃይልህም፡ በሐሳብህም ሁሉ ውደደው ዘዳ (6:10) ሉቃ ፲:፳፯(10:27)
እንግዲህ ይህንን ያሀል ስለ ሕገ ልቡና ካየን የኢትዮጵያ ሕዝብ በዚህ ሕግ መሠረት እንደ ተጠቀመበትና አምላኩን እንዳመለከበት ብዙ ግልፅ ማሰረጃዎች አሉ ሰለዚህ ኢትዮጵያ እግዚእብሔርን የምታውቀው በኦሪት ጊዜ ብቻ ሳይሆን ከዚያ በፊት ከፍጥረት ጀምሮ ነው፡፡
ምሳሌ ፡-
ሕገ ኦሪት የተሰጠው በሙሴ ነው ሙሴ ሕግን ከመቀበሉ በፊት እግዚአብሔርን አማኝ ነው የፈርዖንን ቤት ሹመት የናቀው በእምነት ነው። ዕብ. ፲፩፥፳፫-፳፰ (11፥23-28)
ይህ የእግዚአብሔር አገልጋይ ሙሴ ያገባት ሚሰቱ ኢትዮጵያዊት እንደሆነች መጽሐፍ ቅዱስ በኦሪት ዘኁልቍ ፲፪፡፩ (12*1) ይገልፃል። ይህች የሙሴ ሚሰት ሲፓራ እግዚአብሔርን ከሚያምን ቤተሰብ የተወለደች ነበረች። ይልቁንም አባቷ የእግዚአብሔር ካህን ነበረ።
ይህ የሙሴ አማት የሲፓራ አባት ዮቶር በሌላ ስሙ ራጉኤል የተባለው ኢትዮጵያዊ የእግዚአብሔር የሕግ መጽሐፍ እንዲህ ይላል ዘጻ ፲፰፡፲፪ (18፡12) እግዚአብሔርንም እንዲህ እያለ ያመሰግን ነበር ዘጸ ፲፰፡፲ (18፡10) እንግዲህ ይሀ የሚገልጽልን ኢትዮጵያ ከሕገ ኦሪት በፊት በሕገ ልቡና ለአምላኳ እንደ አቤል እንደ ኢዮብ መሥዋዕት የምታቀርብ የእግዚአብሔር ሀገር መሆኗን ነው፡፡ ታላቁን ሊቀ ነቢያት ሙሴን የማታምን የካሀነ ጣዖት ልጅ ያገባ ብሎ ማሰብ አላዋቂነት ከመሆኑም በላይ የሙሴን ክብር ዝቅ ማድረግ ነው።
ንግሥተ ሳባ ወይም ንግሥት አዜብ ተብላ የምትጠራው ኢትዮጵያዊት ንግሥት ማክዳን ብንመለክት እግዚአብሔርን ማመን የጀመረችው ኢየሩሳለም ሄዳ ከመጣች በኋላ ሳይሆን ከመሄዷ በፊት አስቀድሞ በሕገ ልቡና ፈጣሪዋን የምታውቅ መሆኗን የእግዚአብሔር ቃል ይመሰከርልናል። ኢትዮጵያ በሕገ ልቡና ሀገረ እግዚአብሔር ሰለሆነች ንግሥስቲቷም ወደ ኢየሩሳለም ወደ ንጉሥ ሰሎሞን የሄደችበት ምክንያት በተመሳሳይ እምነት ያለች እሰራኤልን በሰሎሞን ምከንያት ያገኘችውን በረከት ለመመልከትና አግዚአብሔርን ለማመሰገን ነበር።
“አንተን የወደደ በእስራኤልም ዙፋን ያስቀመጠሀ
አምላክህ እግዚአብሔር የተባረከ ይሁን“ ፩ነገ ፲፡፱ (10፡9) በማለት ምስክርነቷን ገልጻለች። ይህን ማለቷ ንግሥቲቷ ኢትዮጵያ እግዚአብሔርን ታውቀውና ታመልከው ስለነበር ነው። ለዚህም ነው ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ከርስቶስ ለእምነት ምሳሌ አድርጎ በወንጌል ያስተማረን አንዲህ ብሎ
“ንግሥተ እዜብ ትትነሣእ አመ ዕለተ ደይን ወትትፋታሕ ምስለ ዛ ትውልድ ወታስተኀፍራ እስመ መጽአት እምአጽናፈ ምድር ትስማዕ ጥበቢሁ ለሰሎሞን“
“ንግሥተ እዜብ በፍርድ ቀን ተነሥታ ከዚህ ትውልድ ጋር ትፋረዳለች፡ ታሳፍራታለች፡ የሰሎሞንን ጥበብ ትሰማ ዘንድ ከምድር ዳርቻ መጥታለችና ሲል መሰከሮላታል።” ማቴ ፲፪፡፵፪ (12፡42) ሉቃ ፲፩፡ ፴፩ (11:31)
ንግሥተ አዜብ ወደሀገሯ በተመለሰች ጊዜ ሀገራችን ያን ጊዜ ሕገ ኦሪትን ተቀብላ ሃይማኖተ ኦሪትን ብሔራዊ እምነት አድርጋለች፤ ቀድሞ ያለውንም አጽንታለች። ይህም የሚፈጸመው በቃል ኪዳኑ ታቦት ነውና ከንጉሥ ሰሎሞን በወለደችው በቀዳማዊ ምኒልከ ጊዜ በእግዚአብሔር ፈቃድ ታቦተ ጽዮን ወደ ኢትዮጵያ ገባች።
#በቀጣይ ኢትዮጵያና ሕገ ኦሪትን - ከሙሴ አስከ ዮሐንስ መጥምቅ ያለውን እንመለከታለን!
ሕገ ልቡና ማለት ሕገ ኦሪት በሙሴ አማካኝነት እግዚአብሔር ለሕዝቡ እሰከሰጠበት ጊዜ ድረስ ያለው የሰው ልጅ ይጠቀምበት የነበረ ዛሬም የሚሠራ ያልተፃፈ ሕግ ወይም የአእምሮ (ጠባይዕ) ነው።
ይህ የአእምሮ ጠባይዕ ለሰው ልጆች በእግዚአብሔር አምላክ የተሰጠው ታካቅ ፀጋ ስለሆነ ከፉንና ደጉን ጽድቅና ኩነኔውን ይለዩበት ዘንድ የሚያስችላቸው የኅሊና ሕግ ነው።
ለኅሊና መገዛት መልካም ነው።
ይህን የልቡና ሕግ በኛ ውስጥ የቀረፀው ገና ሲፈጥረን እንደሆነ ማስተዋል ይገባናል። ”እግዚአብሔር አምላክም ሰውን ከምድር አፈር አበጀው በአፍንጫውም የሕይወት እሰትንፋስን እፍ አለበት ሰውም ሕያው ነፍሰ ያለው ሆነ” ዘፍ፡ ፪፡፯ (2¹7)
“እንግዲህ ይህች ሕያዊት የሆነች ነፍሳችን ናት የፈጠራትን የእግዚእብሔርን ትእዛዝ ሰለምትረዳ እኛም በእውነተኛ መንገድ እንድንሄድ የምትጠራን ይህም ሕገ ልቡና ነው።
ከብር ምስጋና ይግባውና አምላካችን ኢየሱሰ ክርስቶሰ በኦሪትም በወንጌልም የነገረን ይሀንን ነው።
“አፍቅሮ ለእግዚአብሔር አምላክከ በኵሉ ልብከ፡ ወበኵሉ ነፍሰከ ወበኵሉ ሐይለከ፡ ወበኵሉ ሕሊናከ"
“እግዚአብሔር አምላክህን በፍጹም ልብህ፡ በፍጹም
ሰውነትህ፡ በፍጹም ኃይልህም፡ በሐሳብህም ሁሉ ውደደው ዘዳ (6:10) ሉቃ ፲:፳፯(10:27)
እንግዲህ ይህንን ያሀል ስለ ሕገ ልቡና ካየን የኢትዮጵያ ሕዝብ በዚህ ሕግ መሠረት እንደ ተጠቀመበትና አምላኩን እንዳመለከበት ብዙ ግልፅ ማሰረጃዎች አሉ ሰለዚህ ኢትዮጵያ እግዚእብሔርን የምታውቀው በኦሪት ጊዜ ብቻ ሳይሆን ከዚያ በፊት ከፍጥረት ጀምሮ ነው፡፡
ምሳሌ ፡-
ሕገ ኦሪት የተሰጠው በሙሴ ነው ሙሴ ሕግን ከመቀበሉ በፊት እግዚአብሔርን አማኝ ነው የፈርዖንን ቤት ሹመት የናቀው በእምነት ነው። ዕብ. ፲፩፥፳፫-፳፰ (11፥23-28)
ይህ የእግዚአብሔር አገልጋይ ሙሴ ያገባት ሚሰቱ ኢትዮጵያዊት እንደሆነች መጽሐፍ ቅዱስ በኦሪት ዘኁልቍ ፲፪፡፩ (12*1) ይገልፃል። ይህች የሙሴ ሚሰት ሲፓራ እግዚአብሔርን ከሚያምን ቤተሰብ የተወለደች ነበረች። ይልቁንም አባቷ የእግዚአብሔር ካህን ነበረ።
ይህ የሙሴ አማት የሲፓራ አባት ዮቶር በሌላ ስሙ ራጉኤል የተባለው ኢትዮጵያዊ የእግዚአብሔር የሕግ መጽሐፍ እንዲህ ይላል ዘጻ ፲፰፡፲፪ (18፡12) እግዚአብሔርንም እንዲህ እያለ ያመሰግን ነበር ዘጸ ፲፰፡፲ (18፡10) እንግዲህ ይሀ የሚገልጽልን ኢትዮጵያ ከሕገ ኦሪት በፊት በሕገ ልቡና ለአምላኳ እንደ አቤል እንደ ኢዮብ መሥዋዕት የምታቀርብ የእግዚአብሔር ሀገር መሆኗን ነው፡፡ ታላቁን ሊቀ ነቢያት ሙሴን የማታምን የካሀነ ጣዖት ልጅ ያገባ ብሎ ማሰብ አላዋቂነት ከመሆኑም በላይ የሙሴን ክብር ዝቅ ማድረግ ነው።
ንግሥተ ሳባ ወይም ንግሥት አዜብ ተብላ የምትጠራው ኢትዮጵያዊት ንግሥት ማክዳን ብንመለክት እግዚአብሔርን ማመን የጀመረችው ኢየሩሳለም ሄዳ ከመጣች በኋላ ሳይሆን ከመሄዷ በፊት አስቀድሞ በሕገ ልቡና ፈጣሪዋን የምታውቅ መሆኗን የእግዚአብሔር ቃል ይመሰከርልናል። ኢትዮጵያ በሕገ ልቡና ሀገረ እግዚአብሔር ሰለሆነች ንግሥስቲቷም ወደ ኢየሩሳለም ወደ ንጉሥ ሰሎሞን የሄደችበት ምክንያት በተመሳሳይ እምነት ያለች እሰራኤልን በሰሎሞን ምከንያት ያገኘችውን በረከት ለመመልከትና አግዚአብሔርን ለማመሰገን ነበር።
“አንተን የወደደ በእስራኤልም ዙፋን ያስቀመጠሀ
አምላክህ እግዚአብሔር የተባረከ ይሁን“ ፩ነገ ፲፡፱ (10፡9) በማለት ምስክርነቷን ገልጻለች። ይህን ማለቷ ንግሥቲቷ ኢትዮጵያ እግዚአብሔርን ታውቀውና ታመልከው ስለነበር ነው። ለዚህም ነው ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ከርስቶስ ለእምነት ምሳሌ አድርጎ በወንጌል ያስተማረን አንዲህ ብሎ
“ንግሥተ እዜብ ትትነሣእ አመ ዕለተ ደይን ወትትፋታሕ ምስለ ዛ ትውልድ ወታስተኀፍራ እስመ መጽአት እምአጽናፈ ምድር ትስማዕ ጥበቢሁ ለሰሎሞን“
“ንግሥተ እዜብ በፍርድ ቀን ተነሥታ ከዚህ ትውልድ ጋር ትፋረዳለች፡ ታሳፍራታለች፡ የሰሎሞንን ጥበብ ትሰማ ዘንድ ከምድር ዳርቻ መጥታለችና ሲል መሰከሮላታል።” ማቴ ፲፪፡፵፪ (12፡42) ሉቃ ፲፩፡ ፴፩ (11:31)
ንግሥተ አዜብ ወደሀገሯ በተመለሰች ጊዜ ሀገራችን ያን ጊዜ ሕገ ኦሪትን ተቀብላ ሃይማኖተ ኦሪትን ብሔራዊ እምነት አድርጋለች፤ ቀድሞ ያለውንም አጽንታለች። ይህም የሚፈጸመው በቃል ኪዳኑ ታቦት ነውና ከንጉሥ ሰሎሞን በወለደችው በቀዳማዊ ምኒልከ ጊዜ በእግዚአብሔር ፈቃድ ታቦተ ጽዮን ወደ ኢትዮጵያ ገባች።
#በቀጣይ ኢትዮጵያና ሕገ ኦሪትን - ከሙሴ አስከ ዮሐንስ መጥምቅ ያለውን እንመለከታለን!