አቡነ ሳሙኤል ዘዋልድባ

መ/ር ጌታቸው በቀለ
                                                                                                                                                                 በ፭ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ አካባቢ እንደ ተመሠረተ በሚነገርለት በደብረ ዋሊ ወይም ዋልድባ ገዳም የተነሡ ስመ ጥር መነኩሴ መናኝና የጽድቅ መምህር ናቸው፤ አቡነ ሳሙኤል ዘዋልድባ፡፡ ጻድቁ አባታችን አቡነ ሳሙኤል በመቶ ዓመታቸው ታኅሣሥ ፲፪ ቀን ዋልድባ አብረንታት ዐርፈዋል፡፡ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያንም የጻድቁን ዓመታዊ ክብረ በዓል በታላቅ ድምቀት ታከብራለች፡፡

አቡነ ሳሙኤል የገዳማዊ ሕይወት እጅግ ተስፋፍቶ በነበረበት በ፲፫ኛው እና በ፲፬ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከነበሩት ታላላቅ የቤተ ክርስቲያን አባቶች እነ አባ ኢየሱስ ሞዓ፣ ብፁዕ አቡነ ተክለ ሃይማኖት ሲሆኑ የእነዚህም የቆብ ልጅ በሆኑት በገዳመ በንኮል በአባ መድኃኒነ እግዚእ እጅ ምንኩስናን ተቀብለው ቤተ ክርስቲያንን በተሰጣቸው መንፈሳዊ ጸጋ አገልግለዋል።

ብፁዕ አቡነ ሳሙኤል ዘዋልድባ የተወለዱት በሰሜን ኢትዮጵያ ትግራይ አክሱም ሲሆን አባታቸው እስጢፋኖስ እናታቸው አመተ ማርያም ይባሉ። ዕድሜያቸው ለትምህርት እንደደረሰ አባታቸው ለአክሱም ቄሰ ገበዝ እንደሰጧቸውና የቤተ ክርስቲያንን ትምህርት ከፊደል ጀምረው የቅዱስ ያሬድን ጸዋትወ ዜማና ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያንን አጠናቀው ለአገልግሎትም ዲቁናን ተቀብለው በንቃትና በልባምነትም ቤተ ክርስቲያንን ለሰባት ዓመት ካገለገሉ በኋላ ጌታችን በወንጌል “ፍጹም ልትሆን ብትወድ…” /ማቴ.፲፱፥፳፩—፳፪/ ያለዉን ለመተግበር ለአክሱም ከተማ ሰሜን ምዕራብ አቅጣጫ ወደ ሚገኘው ደብረ በንኮል ገዳም ገብተው ከገዳሙ ሊቃውንት የብሉያትንና የሐዲሳትን ትርጓሜ እንዲሁም ሥርዓተ ምንኩስናን ተምረዋል።/ገድለ አቡነ ሳሙኤል/፡፡

አባ ሳሙእል ዘዋልድባ አባ እንጦንስና መቃርስ የተከተሉትን የምንኩስና ሕይወት በሰፊው ተጓዘበት። ትጋቱንና የምናኔ ሕይወቱን ያዩ መናንያን አበው መነኮሳት የእነሱን የምንኩስና አክሊል እንዲቀበል ፈልገው የገዳሙን አበ ምኔት (ኃላፊ) አባ መድኃኒነ እግዚእን ይመክሩና ይለምኑ ነበር፡፡ አባ መድኃኒነ እግዚእም የሚያየውንና ከመነኮሳቱም የሰማዉን ተቀብሎ በወቅቱ ለምንኩስና ከተዘጋጁት ዐሥራ ሁለት ከዋክብት ደቀ መዛሙርት ዉስጥ አንደኛው እንዲሆኑ ወስነው አመነኮሷቸው፡፡

በኢትዮዽያ ውስጥ ከተነሡ ቅዱሳን “ሳሙኤሎች” ተብለው የሚጠሩት ስድስቱ ሳሙኤሎች ከቅድስና ሕይወት እስከ ስብከተ ወንጌል፣ ከገዳማዊ ሕይወት እስከ ምናኔ በጐውን ጐዳና ያሳዩ የሚከተሉት ናቸው፡፡ እነዚህም:-

1.ሳሙኤል ዘዋልድባ
2.ሳሙኤል ዘጣሬጣ
3.ሳሙኤል ዘቆየጻ
4.ሳሙኤል ዘግሺ
5.ሳሙኤል ዘሃሌ ሉያ እና
6.ሳሙኤል ዘደብረ ወገግ ናቸው፡፡

“ፀሐይ ሳሙኤል ዘዋሊ”

አባ ሳሙኤል በገድላቸው እንደምንመለከተው “ፀሐይ ሳሙኤል ዘዋሊ” ይላል፡፡ ‘ዋሊ’ የዋልድባ ገዳም የቀድሞ መጠሪያ ስሙ ነው፡፡ ዋልድባ ገዳም በጣም ተዳክሞ በነበረበት ዘመን ተነሥተው ዋልድባን ከጥፋት የታደጉ፣ መናንያንን በማሰባሰብ እንደገና ያስፋፉ በመሆናቸው “ዘዋሊ” ይሏቸዋል፡፡  አቡነ ሳሙኤል ዘዋልድባ ከዚህ ዓለም በምናኔ ተለይተው ግርማ ሌሊቱን፣ ድምፀ አራዊቱን፣ ፀብዓ አጋንትን፣ የሌሊት ቁር፣ የቀን ሐሩርን ታግሰው የጽድቅን ጎዳና ተከትለው ብዙ ገድል በመሥራት ልዩ ልዩ ተአምራትን አድርገዋል ይህም በገድልና በተአምራት መጽሐፋቸው በሰፊው ተመዝግቦ ይገኛል።

ብፁዕ አባታችን ዉዳሴዋን ቅዳሴዋን ሲያደርሱ እመቤታችን የፍቅሯ ምልክት ይሆን ዘንድ ነጭ እጣንና የሚያበራ እንቁ ሰጥታቸዋለች። አባታችንም “እነዚህን ስጦታዋች የምትሰጭኝ ምን ስላደረግሁ ነው?” ብለው በጠየቋት ጊዜ “እጣኑ የምኡዝ ክህነትህ፣ ዕንቁው የንጽሕናህ የድንግልናህ የቅድስናህ ናቸው” ብላ ተርጉማላቸዋለች። አባ ሳሙኤል ዘዋልድባን የዱር አራዊት ሁሉ ይገዙላቸውና ይታዘዙላቸው  እንደነበረ በዚሁ በገድል መጽሐፋቸው በሰፊዉ ተተንትኗል፤ ይልቁንም ሁለት አናብስት የሁል ጊዜ አገልጋዮቹ ነበሩ። ከአንዱ ገዳም ወደ አንዱ ገዳም፣ ከቦታ ቦታ ሲዘዋወሩ እሳቸው በአንዱ አንበሳ ተቀምጠው መጻሕፍቶቻቸውን በሌላው አንበሳ ላይ ጭነው እንደሚጓዙ ገድላቸው ያስረዳል። ሌሎቹም አራዊት አባታችንን ሲያዩአቸው እናቱን እንዳየ እንቦሳ በደስታ ይፈነጩ ነበር።

ጻድቁ አባታችን ወንጌልን ለማስፋፋት በየሀገሩ ዞረው አስተምረዋል፡፡ ብዙ የትሩፋትንም ሥራ ሠርተዋል ጣና ውስጥ በሚገኙ ገዳማትና ማን እንደአባ ያሳይ እንዲሁም ገሊላ ቦታዎች በምድር ዉስጥ ጉድጓድ ቆፍረው እየገቡ ከእህልና ዉኃ ተለይተው ሁለትና ሦስት ሱባኤ ይፈጽሙ ነበረ። ከሁለት ቅዱሳን ወንድሞቻቸው ከአባ ሳሙኤል ዘወገግና ከአባ ብንያም ዘታህታይ በጌምድር ጋር በመሆን ምድረ ከብድና ዝቋላ በመሔድ ከአቡነ ገብረ መንፈስ ቅዱስ ጋር በተገናኙ ጊዜ ብዙ ተአምራት እንደተደረገላቸው መጽሐፈ ገድላቸው ያስረዳል፡፡ እንዲሁም ደግሞ በኤርትራ የሚገኘዉን ገዳም ከመሠረቱት ከአቡነ ፊልጶስ ጋር እንደተገናኙና የእግዚአብሔርን ክብር ይጨዋወቱ እንደነበር በገድላቸው ተጽፏል።

የአባ ሳሙኤል የዕረፍት ጊዜ ሲደርስም በተወለዱ በአንድ መቶ ዓመት በምናኔ፣ በተባህትዎ እና በምንኩስና ከዚህ ዓለም ተለይተው ግርማ ሌሊትን፣ ድምፀ አራዊትን፣ ፀብአ አጋንንትን፣ የቀን ሐሩር፣ የሌሊት ቁሩን ታግሰው ራቡን ጥሙን ችለው መላ ዘመናቸውን የተቀበሉትን ፀዋትወ መከራ አይቶ ገነት መንግሥተ ሰማያትን ያወርሳቸው ዘንድ ጌታችን አምላካችንና መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ አባታችን ካሉበት በቅዱሳን መላእክት ታጅቦ ነቢያት፣ ሐዋርያት፣ ጻድቃንና ሰማዕታትን አስከትሎ መጥቶ በሕይወት ሳሉ የሰጣቸዉን ቃል ኪዳን በዕረፍታቸዉም ደግሞ “ስምህን የጠራ፣ መታሰቢያህን ያደረገ፣ በጸሎትህ በአማላጅነትህ ያመነ፣ በመቃብርህ በመካነ አፅምህ የተማፀነ የአንተ ቤተሰብ ሆኖ አንተ የገባህበት አገባዋለሁ። ርስት መንግሥተ ሰማይን አወርሰዋለሁ” ብሎ ቃል ኪዳን ሰጣቸው። ንጽሕት ነፍሳቸው በእደ መላእክት፣ በመዓዛ ገነት ከሥጋዋ ተለየች። ቅዱሳን መላእክትም በነብዩ በዳዊት ቃል መዝ.፻፲፮፥፲፭ “ክቡር ሞቱ ለጻድቅ በቅድመ እግዚአብሔር” እያሉ በታላቅ ዝማሬ፣ በይባቤ፣ በዕልልታና በሕይወት ወደ ዘለዓለም የዕረፍት ቦታ አስገቧት።

ጻድቁ አባታችን በተወለዱ በመቶ ዓመታቸው ታኅሣሥ ፲፪ ዋልድባ አብረንታንት ዐርፈዋል።  እንዲሁም ወር በገባ 12 ደግሞ ወርኃዊ በዓላቸው ነው።

የጻድቁ አባታችን የአቡነ ሳሙኤል ረድኤት፣ በረከት፣ አማላጅነት አይለየን!!
                          ወስብሐት ለእግዚአብሔር፡፡

ዋቤ መጻሕፍት
      ✍️ ገድለ አቡነ ሳሙኤል ዘዋልድባ
      ✍️ ዝክረ ዱሳን
      ✍️ Saints of The Orthodox Church