የቀለም ዳር ዘላለም
(ሰለሞንን በምናቤ)
ዕውቁ ጋዜጠኛና ገጣሚ ሰለሞን ደሬሳ በአማርኛ መጻፍ ከመጀመሩ በፊት በፈረንሳይኛና በእንግሊዘኛ ነበር የሚጽፈው እንደ ግሪጎሪያን አቆጣጠር 1969 እ.ኤ.አ “Shifting Gears” የሚል ርዕስ ስጥቶት በከፍተኛ ጥራት ታትሙዋል። ከሆነ ዘመን ቡሃላ በአማርኛ መጻፍ ቀናው መሰል በፈረንሳይኛና በእንግሊዘኛ እምብዛም የጻፈ አይመስለኝም “ዋይ ድምጼ ለሙዚዋ ቢሆን ግጥሞቼን በየ አዝማሪ ቤቱ አዘምራቸው ነበር” ብሉዋል። ሰለሞን ለቃል ትልቅ ትኩረት ይሰጣል። በ1994 ዓ.ም በአሁኑ ኢቢሲ በበፊቱ ኢቲቪ የቴሌቭዥን ጣቢያ በሰጠው ቃለ መጠየቅ “ለደራሲ ለጽሃፊ በማንኛውም ቁዋንቁዋ የማይገለጽ ነገር ያለ አይመስለኝም” ያው በተዘዋዋሪ የትም አገር ዘይቤ ቢገለጽ ዋናው የሚገለጸው ሃሳብ፣ ስሜት፣ ፍልስፍና ሳይንስ፣ ይኑር እንጂ ማለቱ ነው። የዚህ ነገር መነሻው ደግሞ ቃል ራሱ ነው።
ጋዜጠኛና ገጣሚ ሰለሞን ደሬሳ “Shifting Gears” ግጥሙ ላይ ስለቃል በዙ የትተብሰለሰለ ይመስለኛል። ግጥሙን ላላነበበው አንባቢ እንዲመች ለግጥሙ ምናባዊ ስጋ እንስጠው የሚዋኝ አንድ ሰው አለ ሰውዬው በህልም ስውር ተሰፍቱዋል። የእብድ ዝምታ አስጨንቆታል። የቀለም እስትንፋስ ቢተነፍስለት፣ እሚያማምሩ ጣቶች ቢዘረጉ፣ ቀለም ቢፈራረቅ የገጣሚው ስሜት ባዶ ነው። መጨረሻ ላይ እንዲህ ብሎ ነው የሚዘጋው ግጥሙን አንተ ፍቅር ያላወዛህ የጥላቻን ዘላለም የግድግዳ ስዕል የምሰነጣጥቀው በአፍህ ቃል ቀለም ነው።
በርግጥ የሰለሞን “Shifting Gears” ብዙ እንድናስብ የሚያደርገንና ብዙ ሊጻፍበት የሚገባ ግጥም ነው። በምናቤ ወደሁዋላ ተመልሼ አሰብኩ ሰለሞን ይህንን ግጥም እንዲህ የጻፈው ይመስለኛል። ጠባብ ክፍል ነው ብዙ ስዕሎች አሉ እያንዳንዱን ሰዕል እየዞረ ያሸታል ስሜቱ ይቀያየራል። በክፍሉ ውስጥ እንዳለ ስሜቱ ከቀለማቱ ጋር ተደበላለቀ ዝብርቅርቅ ያለ ስሜት ተሰማው ነጭ ጺህሙን በጣቶቹ ነካካ አራት ጊዜ ተነስቶ አራት ጊዜ ተቀመጠ መነጽሩን አወለቀ እንደገና አደረገው ከተቀመጠበት ተነሳና ወደ መጻፊያ ክፍሉ ሄደ ቀለሞቹ፣ ስዕሉ፣ እንደ አለት የጠነከረ ስሜት ተከተለው ጠረጴዛው ላይ ቁጭ ብሎ ብጣሽ ወረቀት አነሳ ትንሽ ቆይቶ ወረቀቱን አየ ምንም አልጻፈም። ከጥቂት ደቂቃዎች በሁዋላ “In the colourles breath, With grapnel-fingers in an empty colour rack,” የሚል ሁለት መስመር ጻፈ ፓሪስ ናንተር ሰፈር በስፋት የሚከፈተው ሙዚቃ ወደ ጆሮው መጣ ሙዚቃ ምንድነው? ግጥም ምንድነው? ዜማ ምንድነው? ቀለም ምንድነው? ስዕል ምንድነው? ብሎ አይኑን ጨፈነ
ብዙም አልቆየ አይኑን ገለጠ ከናንተር ሰፈር የተከፈተውን ሙዚቃ ተከትሎ ግጥሙን ጨረሰ እንዲህ ብሎ ዘጋው “You whose love never wavered Towards whom I forever crack On the tip of my parched tongue.” አዎ ሰለሞን ልክ ነው አንተ ፍቅር ያላወዛህ የጥላቻን ዘላለም የግድግዳ ስዕል የምሰነጣጥቀው በአፍህ ቃል ቀለም ነው። ግጥሙን እንደጨረሰ በሁዋላ ከክፍሉ ተነስቶ ወጣ። ቅድም የሰማውን ሙዚቃ ተከተለው ዝም ብሎ መራመድ ቀጠለ ከናንተር ወደ ሩልማላምሶ ሰለሞን ደስ አለው ከቀለም ዳር የሆነ ዘላለም ያየ መሰለው ስዕሉ ያልተናገረውን በግጥም እንደተናገረ አሰበ ጥቂት ፈገግ አለ በዛን ምሽት ፓሪስ ላይ ጨረቃ ስላልወጣች ፈገግታውን የተቀበለው ማንም አልነበረም።
(ሰለሞንን በምናቤ)
ዕውቁ ጋዜጠኛና ገጣሚ ሰለሞን ደሬሳ በአማርኛ መጻፍ ከመጀመሩ በፊት በፈረንሳይኛና በእንግሊዘኛ ነበር የሚጽፈው እንደ ግሪጎሪያን አቆጣጠር 1969 እ.ኤ.አ “Shifting Gears” የሚል ርዕስ ስጥቶት በከፍተኛ ጥራት ታትሙዋል። ከሆነ ዘመን ቡሃላ በአማርኛ መጻፍ ቀናው መሰል በፈረንሳይኛና በእንግሊዘኛ እምብዛም የጻፈ አይመስለኝም “ዋይ ድምጼ ለሙዚዋ ቢሆን ግጥሞቼን በየ አዝማሪ ቤቱ አዘምራቸው ነበር” ብሉዋል። ሰለሞን ለቃል ትልቅ ትኩረት ይሰጣል። በ1994 ዓ.ም በአሁኑ ኢቢሲ በበፊቱ ኢቲቪ የቴሌቭዥን ጣቢያ በሰጠው ቃለ መጠየቅ “ለደራሲ ለጽሃፊ በማንኛውም ቁዋንቁዋ የማይገለጽ ነገር ያለ አይመስለኝም” ያው በተዘዋዋሪ የትም አገር ዘይቤ ቢገለጽ ዋናው የሚገለጸው ሃሳብ፣ ስሜት፣ ፍልስፍና ሳይንስ፣ ይኑር እንጂ ማለቱ ነው። የዚህ ነገር መነሻው ደግሞ ቃል ራሱ ነው።
ጋዜጠኛና ገጣሚ ሰለሞን ደሬሳ “Shifting Gears” ግጥሙ ላይ ስለቃል በዙ የትተብሰለሰለ ይመስለኛል። ግጥሙን ላላነበበው አንባቢ እንዲመች ለግጥሙ ምናባዊ ስጋ እንስጠው የሚዋኝ አንድ ሰው አለ ሰውዬው በህልም ስውር ተሰፍቱዋል። የእብድ ዝምታ አስጨንቆታል። የቀለም እስትንፋስ ቢተነፍስለት፣ እሚያማምሩ ጣቶች ቢዘረጉ፣ ቀለም ቢፈራረቅ የገጣሚው ስሜት ባዶ ነው። መጨረሻ ላይ እንዲህ ብሎ ነው የሚዘጋው ግጥሙን አንተ ፍቅር ያላወዛህ የጥላቻን ዘላለም የግድግዳ ስዕል የምሰነጣጥቀው በአፍህ ቃል ቀለም ነው።
በርግጥ የሰለሞን “Shifting Gears” ብዙ እንድናስብ የሚያደርገንና ብዙ ሊጻፍበት የሚገባ ግጥም ነው። በምናቤ ወደሁዋላ ተመልሼ አሰብኩ ሰለሞን ይህንን ግጥም እንዲህ የጻፈው ይመስለኛል። ጠባብ ክፍል ነው ብዙ ስዕሎች አሉ እያንዳንዱን ሰዕል እየዞረ ያሸታል ስሜቱ ይቀያየራል። በክፍሉ ውስጥ እንዳለ ስሜቱ ከቀለማቱ ጋር ተደበላለቀ ዝብርቅርቅ ያለ ስሜት ተሰማው ነጭ ጺህሙን በጣቶቹ ነካካ አራት ጊዜ ተነስቶ አራት ጊዜ ተቀመጠ መነጽሩን አወለቀ እንደገና አደረገው ከተቀመጠበት ተነሳና ወደ መጻፊያ ክፍሉ ሄደ ቀለሞቹ፣ ስዕሉ፣ እንደ አለት የጠነከረ ስሜት ተከተለው ጠረጴዛው ላይ ቁጭ ብሎ ብጣሽ ወረቀት አነሳ ትንሽ ቆይቶ ወረቀቱን አየ ምንም አልጻፈም። ከጥቂት ደቂቃዎች በሁዋላ “In the colourles breath, With grapnel-fingers in an empty colour rack,” የሚል ሁለት መስመር ጻፈ ፓሪስ ናንተር ሰፈር በስፋት የሚከፈተው ሙዚቃ ወደ ጆሮው መጣ ሙዚቃ ምንድነው? ግጥም ምንድነው? ዜማ ምንድነው? ቀለም ምንድነው? ስዕል ምንድነው? ብሎ አይኑን ጨፈነ
ብዙም አልቆየ አይኑን ገለጠ ከናንተር ሰፈር የተከፈተውን ሙዚቃ ተከትሎ ግጥሙን ጨረሰ እንዲህ ብሎ ዘጋው “You whose love never wavered Towards whom I forever crack On the tip of my parched tongue.” አዎ ሰለሞን ልክ ነው አንተ ፍቅር ያላወዛህ የጥላቻን ዘላለም የግድግዳ ስዕል የምሰነጣጥቀው በአፍህ ቃል ቀለም ነው። ግጥሙን እንደጨረሰ በሁዋላ ከክፍሉ ተነስቶ ወጣ። ቅድም የሰማውን ሙዚቃ ተከተለው ዝም ብሎ መራመድ ቀጠለ ከናንተር ወደ ሩልማላምሶ ሰለሞን ደስ አለው ከቀለም ዳር የሆነ ዘላለም ያየ መሰለው ስዕሉ ያልተናገረውን በግጥም እንደተናገረ አሰበ ጥቂት ፈገግ አለ በዛን ምሽት ፓሪስ ላይ ጨረቃ ስላልወጣች ፈገግታውን የተቀበለው ማንም አልነበረም።